Ai cũng có thể chết vì COVID-19!

Ths.BS Nguyễn Trung Cấp, Phó giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết khi lý giải nguyên nhân một bệnh nhân COVID-19 qua đời dù tuổi còn trẻ và không mắc bệnh lý nền.

Theo đó, ca tử vong thứ 44 là BN4807 nữ, 38 tuổi, công nhân khu công nghiệp. Bệnh nhân có triệu chứng sốt, ho, rát họng, mệt mỏi; được làm xét nghiệm có kết quả dương tính với SARS-CoV-2, được nhập viện điều trị tại Trung tâm Y tế huyện Yên Dũng (Bắc Giang) ngày 17/5/2021.

Sau 5 ngày điều trị, bệnh nhân có dấu hiệu suy hô hấp. Tối 22/5 bệnh nhân được chuyển tới Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Giang trong tình trạng: ho, tức ngực, khó thở, đau rát họng, phổi thông khí giảm hai bên. Chẩn đoán khi vào viện: Viêm phổi do COVID-19 biến chứng suy hô hấp.

Bệnh nhân được xử trí thở ôxy mặt nạ, điều trị kháng sinh, kháng viêm. Khoảng 12h ngày 23/5 bệnh nhân diễn biến nặng hơn, tức ngực khó thở nhiều, chụp XQ cho thấy phổi tổn thương lan tỏa hai bên, được cấp cứu thở ô xy dòng cao HFNC.

Đến 22h bệnh nhân suy hô hấp nặng hơn. Qua hội chẩn với Bệnh viện bệnh Nhiệt đới Trung ương và Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân được đặt nội khí quản, thở máy, tiếp tục hồi sức. Nhưng tình trạng của bệnh nhân diễn biến xấu hơn, ngừng tuần hoàn, cấp cứu ngừng tuần hoàn không có kết quả. Bệnh nhân tử vong lúc 4 giờ 30 phút ngày 24/5 với chuẩn đoán tử vong: Sốc nhiễm khuẩn trên bệnh nhân viêm phổi do SARS-CoV-2, biến chứng suy hô hấp tiến triển ARDS.

Thông tin về trường hợp bệnh nhân qua đời ở tuổi 38 và không mắc bệnh lý nền cho thấy mọi chuyện đều có thể xảy ra và người trẻ hoàn toàn có thể mắc và chết do COVID-19.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng I TP.HCM cho rằng, người bệnh qua đời do nhiều nguyên nhân, có thể kể đến như cơ địa yếu, hoặc lý do khác là bệnh nhân phát hiện bệnh quá muộn, khiến công tác điều trị gặp nhiều khó khăn. “Không riêng gì COVID-19 mà tất cả các bệnh khác, nếu phát hiện bệnh quá muộn, virus sẽ có thời gian tấn công vào các cơ quan khác trong cơ thể. Lúc này việc điều trị sẽ gặp rất nhiều khó khăn, tỷ lệ tử vong cũng vì thế mà tăng cao”, bác sĩ Khanh nói.

Theo vị bác sĩ này, hiện chưa có tài liệu nào nói rằng người trẻ không mắc bệnh lý nền nhiễm SARS-CoV-2 tình trạng bệnh sẽ không tăng nặng. Thực tế, giới khoa học luôn đề cập tới vấn đề tỷ lệ người trẻ khi mắc COVID-19 sẽ nhẹ hơn so với những người lớn tuổi có mắc kèm bệnh lý nền. Do đó, “chúng ta cần phải bỏ ngay suy nghĩ là cứ trẻ mắc COVID-19 là nhẹ và không ảnh hưởng gì. Trong y văn từng đề cập tới vấn đề là mọi chuyện đều có thể xảy ra, không có nghĩa trẻ là bệnh không nặng. Do đó, chúng ta không được chủ quan, nhất là người trẻ tuổi”, bác sĩ Khanh nói.

Đồng quan điểm, Ths.BS Nguyễn Trung Cấp, Phó giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cũng cho rằng, nguy cơ tử vong của bệnh nhân mắc COVID-19 phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: cơ địa, tuổi tác, các bệnh lý kèm theo và khả năng miễn dịch giúp cơ thể chống đỡ bệnh tật. Ngoài ra, bệnh còn phụ thuộc vào diễn biến và độc lực của từng chủng virus. Tỷ lệ này cũng phụ thuộc nhiều vào khả năng chẩn đoán, điều trị của các thầy thuốc, khả năng cung cấp về giường bệnh, nhân lực, oxy, thuốc men và trang bị hồi sức cấp cứu của hệ thống y tế.

Ths.BS Nguyễn Trung Cấp cho rằng, với người quá lớn tuổi có thể tự nhiên mất mà không do bệnh lý gì (chết già). Vì vậy khi họ nhiễm COVID-19 cộng thêm chết do bệnh lý (chết bệnh) thì tỷ lệ tử vong đương nhiên sẽ tăng cao hơn ngươi trẻ. Hơn nữa diễn biến COVID-19 ở người già cũng phức tạp và điều trị khó khăn hơn người trẻ tuổi.

Bác sĩ Cấp đưa ra số liệu so sánh giữa nguy cơ tử vong của các nhóm bệnh nhân khác nhau về việc các nhà thống kê thường dùng khái niệm tỷ suất chênh (Odd Ratio - OR) để đo lường sự tác động của các yếu tố đến các nguy cơ mắc bệnh hay tử vong.

Theo đó, thống kê trên 64.781 bệnh nhân mắc COVID-19 nặng tại 592 bệnh viện tại Mỹ năm 2020 cho thấy, tỷ lệ tử vong chung ở các bệnh nhân mắc COVID-19 nặng khoảng 20,3%. Trong khoảng 100 bệnh nhân mắc COVID-19 nặng, trẻ, khỏe thì có khoảng 20 người tử vong. Nhưng với nhóm 100 bệnh nhân trên 80 tuổi thì tỷ lệ tử vong sẽ là khoảng 66 người. Cùng lứa tuổi, nhóm bình thường tử vong 20 người thì nhóm có bệnh tiểu đường sẽ tử vong khoảng 32 người.

“Như vậy là khi nhiễm COVID-19, bất kỳ ai hay lứa tuổi nào đều có khả năng diễn biến nặng và có thể tử vong", bác sĩ Cấp nói.

Nhật báo Ấn Độ Dainik Jagran cũng cho biết, tỷ lệ tử vong gia tăng trong tháng 4 và tháng 5 vừa qua ở những người bị mắc COVID-19 dưới 50 tuổi đã trở thành một mối lo ngại cho ngành y tế quốc gia. Ấn Độ ghi nhận tỷ lệ tử vong do COVID-19 trong năm nay đối với những người trẻ tuổi ngày càng tăng so với năm ngoái. Chiều hướng này không chỉ giới hạn ở các bang mà đại dịch hoành hành mà ngay tại các bang khác, virus SARS-CoV-2 cũng đang ngấm ngầm cướp đi sinh mạng của con người.

Tương tự, tình trạng này cũng đang xảy ra tại châu Mỹ. “Người trưởng thành ở đủ mọi lứa tuổi – bao gồm người trẻ - đang trải qua diễn biến bệnh tình nặng hơn. Rất nhiều người trong số họ đã chết”, Tiến sĩ Carissa F. Etienne – Giám đốc Tổ chức Y tế liên châu Mỹ (PAHO) – phát biểu tại một cuộc họp báo tuần trước.

“Tại Brazil, từ tháng 12/2020 đến 3/2021, tỷ lệ tử vong đã tăng gấp đôi đối với những bệnh nhân dưới 39 tuổi, tăng gấp bốn đối với những người ở độ tuổi 40 và tăng gấp ba ở những người ở độ tuổi 50. Đây là một bi kịch đối với các gia đình, với xã hội và tương lai của chúng ta”, nữ chuyên gia chỉ ra.

Tiến sĩ Etienne cho biết tỷ lệ nhập viện của những người dưới 39 tuổi đã tăng hơn 70% tại Chile trong vài tháng qua. Tại Brazil, tỷ lệ nhập viện cao nhất là những người trong độ tuổi 40. Tại một số bang nước Mỹ, nhiều người trong độ tuổi 20 nhập viện do bệnh chuyển biến xấu so với những người ở độ tuổi 70.

Tiến sĩ Etienne lưu ý: “Trong phần lớn thời gian bùng phát đại dịch, các bệnh viện tiếp nhận bệnh nhân COVID-19 cao tuổi và nhiều người trong số họ mắc các bệnh lý nền khiến tình trạng sức khỏe chuyển biến nặng hơn. Nhưng hiện tại, các phòng chăm sóc đặc biệt không chỉ toàn là người lớn tuổi nữa mà các bạn có thể thấy có những người trẻ tuổi hơn”.

Còn tại châu Âu, trong một tuyên bố hồi tháng 4/2020, bà Maria Van Kerkhove - người đứng đầu bộ phận kỹ thuật của WHO về COVID-19 – cảnh báo: “Chúng ta đang chứng kiến ngày càng nhiều người trẻ gặp tình trạng bệnh nặng. Dữ liệu từ một số quốc gia trên khắp Châu Âu cho thấy đã có những người trẻ tuổi tử vong. Một vài trong số đó có bệnh lý nền nhưng cũng có người không bị”.

Hiện đã có nhiều giả thiết được đưa ra để lý giải nguyên nhân về tình trạng trên.

Giả thiết thứ nhất, một số bệnh nhân có nền tảng di truyền nên trong một vài trường hợp, bệnh tình của họ diễn biến nghiêm trọng hơn người khác. 

Giả thiết thứ hai, một số bệnh nhân có nồng độ chất hoạt động bề mặt thấp. Đây là chất mà cơ thể sản xuất để giúp phổi giãn nở và co lại. Nếu một bệnh nhân thiếu một lượng chất hoạt động bề mặt thích hợp, phổi của họ sẽ trở nên căng cứng. Điều này có thể giải thích tại sao một số bệnh nhân gặp chứng khó thở ngay cả khi họ đang được hỗ trợ bằng máy.

Giả thiết thứ ba, virus SARS-CoV-2 có thể gây ra hiện tượng "cơn bão cytokine" ở một số bệnh nhân trẻ tuổi. Hiện tượng được đặt tên theo các protein cytokine - một phần của hệ miễn dịch. Đây là hiện tượng hệ miễn dịch phản ứng quá mức với tác nhân gây bệnh bên ngoài. Phản ứng cuối cùng của hiện tượng là phổi của họ bị tấn công, từ đó ngừng cung cấp oxy cho các phần còn lại của cơ thể, dẫn đến suy hô hấp và có khả năng tử vong.

Tại Ấn Độ, từ góc độ phân tích các bệnh nhân trẻ tuổi tử vong do COVID-19, các chuyên gia nước này chỉ ra hiện tượng “Happy Hypoxia” (Hypoxia hạnh phúc). Đây là hiện tượng giảm lượng oxy trong cơ thể mà không gây ra các triệu chứng dễ nhận biết. Hiện tượng này đã khiến nhiều người trẻ chủ quan, không nhận ra sự khác biệt của cơ thể và chậm trễ đến viện điều trị, từ đó cơ hội sống sót giảm đáng kể.

Bên cạnh đó, các biến thể mới của virus SARS-CoV-2 xuất hiện trong làn sóng dịch bệnh thứ 2 tại Ấn Độ được cho là dễ lây lan và nguy hiểm hơn những thể thông thường. Trong làn sóng này, ngay cả trẻ em cũng mắc bệnh.