Bổ nhiệm lãnh đạo DNNN và bài toán tìm người tài

>>Cơ chế chưa đủ "mở" để chọn nhân sự chất lượng cao lãnh đạo DNNN

Ông Phạm Đức Ấn, Chủ tịch Hội đồng thành viên Agribank chia sẻ tại hội thảo “Xây dựng đội ngũ lãnh đạo chủ chốt tại các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) ngang tầm nhiệm vụ: Thực trạng và giải pháp”, vừa tổ chức gần đây.

Ông Phạm Đức Ấn đánh giá, đầu vào thì chặt, lên rồi thì xuống rất khó, nên khó sửa chữa sai lầm. Vì vậy rất khó để “chọn người tốt hơn”. Thêm vào đó là thẩm quyền người đứng đầu trong quyết định công tác nhân sự cũng chưa rõ ràng, còn mang tính tập thể rất cao. Điều này giúp tạo tính dân chủ nhưng nhược điểm lại không rõ ràng. Mô hình tập thể không cá thể hóa trách nhiệm cá nhân sẽ khó hiệu quả.

Rất khó “chọn người tốt hơn”

Theo ông Ấn, thực tế còn nặng đoàn kết nội bộ nhưng chưa chắc thực chất trong đánh giá cán bộ dẫn tới tư tưởng không quá khắt khe khi bỏ phiếu tín nhiệm... Chính những điều này triệt tiêu cá tính, không dám làm hoặc làm cầm chừng, không dám đột phá.

Trong khi tập đoàn tư nhân, ông chủ tịch là cổ đông lớn có vai trò quyết định rất cao, có quyền thay thế ngay nhân sự nếu không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mà người đứng đầu đề ra.

Ông Chu Đình Động, trưởng Ban Tổ chức Đảng ủy Khối doanh nghiệp trung ương cho rằng, vẫn còn một bộ phận cán bộ chủ chốt chưa đáp ứng yêu cầu về năng lực quản lý, điều hành; tầm nhìn và khả năng hoạch định chiến lược sản xuất kinh doanh còn hạn chế, có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, thiếu tinh thần trách nhiệm, cố ý làm trái, vi phạm pháp luật, gây hậu quả nghiêm trọng đến mức phải xử lý theo quy định.

Trong khi đó, công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý doanh nghiệp còn hạn chế. Việc bổ nhiệm cán bộ còn nể nang, ngại va chạm; tiêu chí đánh giá cán bộ chưa được lượng hóa cụ thể nên chưa sâu, chưa kịp thời đưa ra cảnh báo, ngăn chặn vi phạm của cán bộ; công tác nhân sự mới chỉ tập trung ở nhiệm vụ trước mắt mà chưa tính đến tầm nhìn dài hạn...

Từ thực tiễn trên, ông Nghiêm Xuân Đa, Phó tổng Giám đốc Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước đề nghị, công tác quy hoạch cán bộ cần phải bảo đảm tính "mở" và "động", mở rộng dân chủ và công khai, không khép kín. Cán bộ đưa vào quy hoạch phải bảo đảm về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; có năng lực thực tiễn, thể hiện được uy tín thông qua việc lấy phiếu tín nhiệm và kết quả đánh giá cán bộ hàng năm.

Ở góc độ chuyên gia, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) băn khoăn khi đánh giá về những vi phạm, sai phạm liên quan đến lãnh đạo DNNN cho thấy mỗi người quản lý DNNN có lỗi, trong khi các cơ quan khác vô can.

Theo TS Nguyễn Đình Cung, mỗi cán bộ lãnh đạo được bổ nhiệm đều qua nhiều khâu. Vì vậy, trong trường hợp để xảy ra vi phạm, sai phạm, thì đó là cả quá trình với nhiều bên liên quan, mà trước hết những cơ quan quản lý trực tiếp phải chịu trách nhiệm đầu tiên.

“Tôi gặp nhiều anh em, chia sẻ, cũng mong muốn đóng góp, hành động nhưng cảm nhận sự rủi ro, nên sự lựa chọn tốt nhất là không hành động, đảm bảo an toàn cho cá nhân nhiều nhất, một việc xin ý kiến nhiều người”, TS Nguyễn Đình Cung bày tỏ.

>>Vì sao DNNN hoạt động chưa hiệu quả?

Mong được đóng góp, nhưng không dám hành động

Vẫn theo TS Nguyễn Đình Cung, cán bộ DNNN không thể tách rời vai trò, sứ mệnh, mục tiêu nhiệm vụ và khuôn khổ quản trị của DNNN, đặc biệt quản trị theo thông lệ quốc tế gồm HĐQT, giám đốc điều hành. Việc này cần nghiên cứu học hỏi bài học kinh nghiệm của các tập đoàn đa quốc gia, tập đoàn tư nhân trong việc bổ nhiệm, khen thưởng, kỷ luật.

“Tôi tin rằng Tổng giám đốc của Vingroup không nằm trong quy hoạch nhưng họ có cán bộ giỏi chuyên môn và đạt được mục tiêu tốt hơn khu vực nhà nước. Vì vậy, đề nghị xem xét bỏ quy hoạch cán bộ với lãnh đạo chủ chốt DNNN”, TS Nguyễn Đình Cung đề xuất.

Vì theo TS Nguyễn Đình Cung, quy hoạch cán bộ sẽ không chọn được người tài, không chọn được những người lãnh đạo đổi mới, sáng tạo, dám chấp nhận rủi ro người giỏi mà chỉ chọn được những người biết tuân thủ. “Thay vì quy hoạch hãy làm chương trình kế hoạch tìm kiếm tài năng, tìm kiếm người tài thì mới tốt hơn nhiều, đừng bỏ cơ hội tìm người tài về làm việc cho chúng ta”, TS Nguyễn Đình Cung nói.

Ngoài ra, TS Nguyễn Đình Cung,cũng đề nghị xem xét bãi bỏ bổ nhiệm cán bộ DNNN theo cơ chế hành chính xin-cho mà trao quyền tự chủ cho cơ quan chủ sở hữu là Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và SCIC thực hiện hậu kiểm kèm theo. “Người bổ nhiệm theo tiêu chuẩn, tiêu chí không nghiễm nhiên ngồi ở đó trong nhiệm kỳ tiếp theo nếu không đạt được mục tiêu thì miễn nhiệm”, TS Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh.

Do đó, TS Nguyễn Đình Cung kiến nghị cần thực sự có thay đổi mang tính bước ngoặt, dứt khoát chuyển đổi sang cơ chế thị trường và công tác cán bộ, quản trị DNNN phải thực hiện đúng nguyên tắc theo thông lệ quốc tế.

“Với hơn 100 tỉ tài sản của DNNN hiện nay, nâng cao hiệu quả thì chắc chắn tăng thêm 2- 3 điểm % tăng trưởng về kinh tế và làm DNNN cũng không phải bị phê phán, chê trách, DNNN có hình ảnh đẹp trên thương trường”, TS Nguyễn Đình Cung đúc kết.