Bổ sung ý nghĩa của kinh tế tập thể đối với việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường

Tại cuộc họp xây dựng Đề án tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 13/NQ-TW ngày 18/3/2002 của Trung ương Đảng về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả Kinh tế tập thể (KTTT), để trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định các chủ trương, chính sách phát triển thành phần kinh tế được coi là nền tảng của nền kinh tế quốc dân, sáng 20/11, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ nhấn mạnh: "Yêu cầu cơ quan soạn thảo, các bộ, ngành phải xác định rõ thực trạng phát triển kinh tế tập thể trong giai đoạn hiện nay".

Phó Thủ tướng đề nghị bổ sung ý nghĩa của kinh tế tập thể đối với việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa có tác động quan trọng tới các chính sách xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, bảo đảm an sinh xã hội...

Nhiều địa phương còn “lơ là”

Trước đó, vào tháng 10/2019, Chính phủ đã tổ chức Hội nghị toàn quốc tổng kết 15 năm triển khai Nghị quyết số 13 dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ. Sau hội nghị này, Ban chỉ đạo tiếp tục chắt lọc các ý kiến phát biểu và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ để hoàn thiện báo cáo tổng kết, trình Ban cán sự Đảng Chính phủ cho ý kiến trước khi trình Bộ Chính trị thảo luận, xem xét ban hành các chủ trương để phát triển kinh tế tập thể trong giai đoạn tới.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết, mặc dù còn khó khăn nhưng đến nay kinh tế tập thể đã thoát khỏi tình trạng yếu kém kéo dài và có bước phát triển khởi sắc, đặc biệt trong 5 năm gần đây sau khi có kết luận số 56 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 13. Khoảng 50% HTX phát triển hiệu quả, tạo thêm việc làm và thu nhập cho thành viên và người lao động và thực hiện nghĩa vụ với ngân sách nhà nước (khoảng 6% GDP - PV).

Bên cạnh những kết quả đạt được, Phó Thủ tướng đánh giá chất lượng hoạt động của hợp tác xã còn nhiều tồn tại như sự quan tâm của cấp uỷ, chính quyền địa phương với kinh tế tập thể chưa đồng đều. Quản lý nhà nước về kinh tế tập thể còn yếu kém, không có hệ thống thông tin dữ liệu về lĩnh vực này… “Có những địa phương mặc dù còn gặp nhiều khó khăn nhưng kinh tế tập thể, hợp tác xã, tổ hợp tác lại phát triển như Hà Giang, Sơn La… nhưng tại nhiều địa phương khu vực này vẫn thật sự được quan tâm”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Hiệu quả không phải đo bằng số lượng các HTX

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng, hiệu quả kinh tế tập thể không chỉ tập trung vào số lượng HTX, quy mô tài sản, doanh thu mà phải tính tới sự đóng góp tổng thể về kinh tế - xã hội, an ninh trật tự tại cơ sở, giảm chi phí đầu vào, gia tăng giá trị đầu ra cho từng thành viên của kinh tế tập thể theo đúng yêu cầu của Nghị quyết số 13.

Theo Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Dân tộc Lê Sơn Hải, qua thực tiễn công tác, nhiều địa phương vẫn chưa quan tâm tới kinh tế tập thể. Chính phủ đã tổ chức tổng kết 15 năm triển khai Nghị quyết số 13, nhưng còn nhiều tỉnh chưa tổng kết hoặc thực hiện tổng kết còn hình thức, chưa phân tích kỹ tình hình và đặt ra các kiến nghị để thực hiện tiếp trong giai đoạn tới.

Trong khi đó, đại diện Ban Kinh tế Trung ương chỉ ra kinh tế hợp tác khác với doanh nghiệp ở tính đa dạng để liên kết, kết nối sức mạnh của kinh tế hộ. “Trong hợp tác xã có doanh nghiệp, doanh nghiệp là thành viên hoặc trực thuộc hợp tác xã. Một doanh nghiệp có thể tham gia nhiều hợp tác xã khác nhau”, vị này nói và cho rằng thực tiễn vẫn chưa triển khai được.

Để đánh giá hiệu quả hoạt động của hợp tác xã, Ban Kinh tế Trung ương yêu cầu các bộ, ngành cung cấp các số liệu cụ thể về đóng góp của kinh tế tập thể chiếm bao nhiêu % trong chuỗi thị trường và chi phối trên thị trường là bao nhiêu % đối với một số ngành hàng và nêu rõ các chỉ số về phát triển cộng đồng.

Về vấn đề luật pháp, theo Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, hợp tác xã và tổ hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp là phổ biến và có đặc thù riêng vì gắn chặt chẽ với sử dụng đất đai và kinh tế hộ gia đình. “Do đó, đề nghị các bộ, ngành thảo luận xin ý kiến Bộ Chính trị về việc xây dựng Luật riêng về kinh tế hợp tác trong nông nghiệp trên cơ sở hệ thống pháp lý hiện nay”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng cũng đặt ra một số vấn đề cầ giải quyết, như: doanh nghiệp “đội lốt” hợp tác xã để hoạt động và chính sách cho phép thành lập doanh nghiệp trong hợp tác xã nhưng qua thực tiễn, nhiều hơp tác xã lại đề nghị được chuyển đổi thành doanh nghiệp; Việc xử lý triệt để các hợp tác xã không thể giải thể, không chuyển đổi được vì vướng nợ đọng, tỷ lệ cung ứng sản phẩm ra ngoài hợp tác xã khi đã cung cấp đầy đủ dịch vụ cho thành viên; Xem xét việc uỷ thác chức năng kiểm toán hợp tác xã cho Liên minh Hợp tác xã Việt Nam thực hiện để minh bạch tài chính của khối này...