Cách nào vực dậy nghề muối?

>>>>> XEM THÊM: Mặn mòi hạt muối Bạch Long

Theo Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, hiện, nhu cầu sử dụng muối của nước ta khoảng từ 1,5 – 1,6 triệu tấn/năm. Dự báo đến năm 2030 nhu cầu này khoảng 2 triệu tấn/năm. Trong khi đó, sản lượng muối bình quân trong những năm gần đây của Việt Nam chỉ đạt xấp xỉ 1 triệu tấn/năm. Nên mỗi năm nước ta phải nhập khẩu khoảng 600.000 tấn muối để đáp ứng nhu cầu trong nước.

Thu nhập thấp, diêm dân bỏ nghề

Thực tế cho thấy, có nhiều diêm dân bỏ ruộng, bỏ nghề để chuyển sang công việc khác có thu nhập cao hơn. Bởi, phần lớn muối sản xuất tại Việt Nam đều là muối thô, giá trị chỉ đạt 5.000 – 7.000 đồng/kg nên diện tích đồng muối bị bỏ hoang ngày càng nhiều.

Tại Nam Định, xã Bạch Long, huyện Giao Thuỷ từng là vựa muối lớn nhất miền Bắc với diện tích gần 427ha nhưng hiện xã này chỉ còn khoảng 60ha đang sản xuất, còn lại bị bỏ hoang.

Theo thống kê của UBND huyện Giao Thuỷ, vụ muối năm 2021 diện tích đất bị bỏ hoang trên địa bàn là 224ha, trong đó, xã Bạch Long là 174ha; thị trấn Quất Lâm 35ha; xã Giao Phong 15ha.

Bà Lưu Thị Ân – xã Bạch Long cho biết, để làm ra được hạt muối, mỗi vụ diêm dân phải đầu tư khá nhiều công sức, tiền bạc. Nếu chỉ tu sửa đồng ruộng gồm sân phơi, ô chạt… chi phí khoảng từ 3 - 4 triệu đồng/sào; còn làm mới thì phải mất từ 10 - 12 triệu đồng/sào. Đầu tư nhiều vậy nhưng nếu thời tiết thuận lợi, nắng nhiều thì cả ngày làm quần quật trên cánh đồng mỗi diêm dân cũng chỉ thu được từ 100.000 - 120.000 đồng.

Theo ông Cao Thành Nam, Phó Chủ tịch UBND huyện Giao Thuỷ khẳng định, thời gian tới địa phương sẽ huy động các nguồn lực, kêu gọi các nguồn vốn đầu tư vào đồng muối; cải tiến, tu sửa các trang thiết bị sản xuất và chế biến muối hiện đại hơn. Đặc biệt là quảng bá, xúc tiến thương mại, xúc tiến đầu tư xây dựng chỉ dẫn địa lý cho vùng sản xuất muối và xây dựng thương hiệu, phát triển sản phẩm OCOP đối muối và các sản phẩm từ muối… để nâng cao hiệu quả kinh tế.

Tại Thái Bình, tổng diện tích làm muối là 38,8ha, trong đó diện tích đang sản xuất là 4ha (chiếm 19,3%), diện tích để hoang hoá là 33,36ha (chiếm 86%), diện tích tự ý chuyển đổi sang nuôi trồng thuỷ sản 1,44ha (chiếm 3,7%).

Hiện, Thái Bình chỉ còn duy nhất xã Thuỵ Hải (huyện Thái Thuỵ), với 53 hộ đang tham gia sản xuất muối. Nguyên nhân là do nghề muối không còn là nghề đảm bảo đời sống cho diêm dân, làng nghề sản xuất muối truyền thống hàng trăm năm có nguy cơ mai một, thất truyền.

Ông Tạ Duy Bình - Chủ tịch UBND xã Thuỵ Hải, huyện Tiền Hải cho biết, mong muốn của nhân dân Thuỵ Hải là không để cánh đồng bỏ hoang, muốn được Nhà nước đầu tư vào. Mong muốn các doanh nghiệp đầu tư vào cùng nhân dân sản xuất và tiêu thụ sản phẩm để đảm bảo cuộc sống cho bà con nông dân làm muối.

Chi gần 1.200 tỷ đồng vực dậy ngành muối

Nhằm hỗ trợ diêm dân bảo tồn và phát triển nghề muối truyền thống, Bộ NN&PTNT vừa tổ chức hội nghị tham vấn nội dung đề án nâng cao giá trị sản xuất, chế biên muốn giai đoạn 2021-2025. Đề án sẽ được thực hiện trên địa bàn 35 xã, 12 huyện của 7 tỉnh (Nam Định, Thái Bình, Phú Yên, Khánh Hoà, Ninh Thuận, Bến Tre, Bạc Liêu) với quy mô vùng sản xuất trực tiếp gần 2.900ha; diện tích vùng sản xuất hưởng lợi gần 3.300ha.

Tổng kinh phí được đưa ra là gần 1.200 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách Trung ương là 536 tỷ đồng (gồm vốn đầu tư công trung hạn do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý giai đoạn 2021 - 2025 và vốn ngân sách trung ương thông qua thực hiện các chương trình, dự án khuyến nông...); vốn ngân sách địa phương gần 284 tỷ đồng, còn lại là nguồn vốn đối ứng của các doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia và vốn vay tín dụng.

Theo dự thảo, đề án được chia thành 4 dự án hợp phần, gồm: đầu tư nâng cấp, cải tạo cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất muối, đầu tư hệ thống thuỷ lợi; xây dựng mô hình khuyến diêm nâng cao chất lượng sản xuất muối, thúc đẩy liên kết và cơ giới hóa trong sản xuất muối; củng cố, phát triển sản xuất, chế biến đa dạng hoá sản phẩm gắn với xây dựng chuỗi liên kết tiêu thụ, nâng cao giá trị sản xuất muối; xây dựng mô hình bảo tồn và phát triển nghề muối truyền thống, thương hiệu, chỉ dẫn địa lý, xúc tiến thương mại, truy xuất nguồn gốc.

Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam, đây là đề án mang tính chất an sinh xã hội. Những đối tượng hưởng lợi đa số là người nghèo và so với các hàng hoá khác, sản phẩm muối có giá trị thấp nhất và nghiệt ngã nhất. Do đó, Chính phủ giao cho Bộ NN&PTNT xây dựng Đề án nhằm vực dậy nghề làm muối, không để mất nghề muối và nâng cao giá trị sản phẩm muối. 

Theo đó, triển khai đề án cần đồng bộ từ việc đầu tư cơ sở hạ tầng sản xuất gắn với mô hình sản xuất có hiệu quả; sản xuất theo chuỗi liên kết để hạt muối ra thị trường có giá trị. Đề án sẽ là cơ sở động lực để mở rộng ra các vùng sản xuất muối khác, làm sao để tất cả diêm dân trên cả nước gắn với nghề muối có thu nhập cao, đảm bảo cuộc sống.

Vấn đề là phải tổ chức thế nào để hỗ trợ ngành muối phát triển. Cần nghiên cứu để gia tăng giá trị của ngành muối, đáp ứng nhu cầu trong nước và hướng tới xuất khẩu để người dân có thể làm giàu từ ngành muối. Thời gian tới, Bộ NN&PTNT sẽ tổ chức một diễn đàn để xúc tiến đầu tư thương mại ngành muối.