Cách thức phục hồi bền vững

>>Bộ trưởng Bộ Tài chính: Động lực phục hồi kinh tế đo bằng "sức sống" doanh nghiệp

Trao đổi với DĐDN, ông Bình nhấn mạnh, gói hỗ trợ phục hồi phát triển kinh tế - xã hội với quy mô 350.000 tỷ đồng, tương đương 4,3% GDP sẽ tiếp thêm sức mạnh, để doanh nghiệp và nền kinh tế Việt Nam có thể phục hồi nhanh và bền vững.

- Ông đánh giá như thế nào về tốc độ phục hồi kinh tế Việt Nam ở thời điểm hiện tại?

Từ quan sát cá nhân, tôi cho rằng nền kinh tế Việt Nam đang bước vào giai đoạn phục hồi mạnh mẽ với nhiều tín hiệu tích cực.

Mặc dù vẫn còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, nhưng theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tiếp nối đà phát triển của quý I/2022, tình hình kinh tế tháng 4/2022 của nước ta tiếp tục khởi sắc. Thậm chí, nhiều ngành đạt kết quả tốt hơn những năm trước đại dịch, trong đó nổi bật là lĩnh vực xuất nhập khẩu.

Bốn tháng đầu năm 2022, kinh tế vĩ mô tiếp tục ổn định; chỉ số giá tiêu dùng tháng 4/2022 tăng thấp nhất trong mức tăng của tháng 4 giai đoạn 2017-2022; vấn đề an ninh lương thực, năng lượng được bảo đảm; thu ngân sách Nhà nước (NSNN) ước đạt 45,7% dự toán, tăng 13,3%.

Cùng với đó, sản xuất công nghiệp tháng 4 ước tính tăng 2% so với tháng trước và tăng 9,4% so với cùng kỳ năm trước. Kết quả này là do dịch COVID-19 đã được kiểm soát, các doanh nghiệp chủ động hơn về lao động và kế hoạch sản xuất kinh doanh, khắc phục khó khăn để phục hồi, mở rộng sản xuất.

Đây sẽ là tiền đề quan trọng giúp nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ và bứt phá trong tương lai.

>>Chủ tịch Quốc hội: Triển khai gói phục hồi kinh tế-nhiệm vụ khó nhưng phải siết chặt kỷ luật

- Trong bối cảnh đó, việc thực thi gói hỗ trợ 350.000 tỷ đồng đã tác động thế nào đến sự phục hồi phát triển kinh tế, thưa ông?

Quản trị vận hành chương trình phục hồi là yếu tố quyết định thành công của gói hỗ trợ nói chung và của chương trình phục hồi kinh tế nói riêng.

Chương trình cũng đã bước đầu cho thấy các tác động trực tiếp và gián tiếp tích cực đối với nền kinh tế. Trực tiếp nhất là việc các bộ, ngành đã rất khẩn trương xây dựng các văn bản pháp luật, bắt tay vào triển khai các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu của chương trình, chẳng hạn như điều chỉnh thuế suất VAT từ 10% xuống còn 8% ngay từ đầu tháng 2/2022…

Bên cạnh đó, việc hỗ trợ nền kinh tế còn được thực hiện khẩn trương thông qua những chính sách mới ngoài Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế (như việc tích cực xây dựng đề xuất giảm thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu có hiệu lực từ 01/4/2022, điều chỉnh giới hạn giờ làm thêm,…) hay chuẩn bị nền tảng thể chế cho chuyển đổi xanh, chuyển đổi số.

Cộng đồng doanh nghiệp đã có tâm lý và kỳ vọng tích cực, kể cả ngay trước và sau khi ban hành Nghị quyết 11/NQ-CP: số doanh nghiệp thành lập mới trong 2 tháng đầu năm đã tăng tới 11,9% so với cùng kỳ năm 2021, số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động cũng tăng 102,5%...

- Ngoài gói hỗ trợ trên, gần đây, nhiều vướng mắc về cơ chế chính sách trong hoạt động kinh doanh, đầu tư... cũng đã được tháo gỡ một cách tích cực, thưa ông?

Những chính sách hỗ trợ như vừa qua là kịp thời nhưng chỉ mang tính ngắn hạn. Quan trọng là những chính sách, luật pháp phải đặt nền tảng dài hạn hơn cho sự phát triển của doanh nghiệp, thay vì “đánh cờ nước một”.

Thời gian qua, dù đã nhiều cải thiện trong các chính sách về đầu tư, đất đai, thủ tục hành chính song vẫn cần phải đẩy mạnh hơn nữa mới bắt kịp được đà phát triển của thế giới. Các chính sách hỗ trợ quá trình đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp phải mạnh mẽ hơn, kịp thời hơn. Dù doanh nghiệp đã có quyền tự do kinh doanh, nhưng sự hỗ trợ đổi mới sáng tạo còn thiếu quyết liệt.

Chẳng hạn ở những lĩnh vực mới như fintech, vẫn còn rất nhiều hạn chế về tự do sáng tạo, thử nghiệm mô hình kinh doanh mới, ngay như quy chế về sandbox đã bàn nhiều năm nhưng giờ vẫn chưa có…

Hay như cơ chế thu hút PPP, dù đã có luật nhưng vẫn rất khó khăn khi triển khai, không thu hút được dòng vốn xã hội như kỳ vọng.

Thực tế, thể chế chính sách vẫn là nút thắt lớn, mà đây là nền tảng để ta thoát bẫy thu nhập trung bình, trở thành nước thu nhập cao. Gần đây, chúng ta đã tích cực tháo gỡ nhiều vướng mắc về cơ chế chính sách trong hoạt động kinh doanh, đầu tư… Song những sửa đổi này chỉ mới tháo gỡ một hai điểm vướng mắc, chỉ giải quyết phần bề mặt mà chưa đụng đến được phần quan trọng là sửa đổi mang tính nguyên tắc chung, tạo triết lý cơ bản để hoạt động kinh tế vận hành bền vững, bài bản.

Chẳng hạn khi bàn về sửa Luật Đất đai, cần phải có xác định nguyên tắc cốt lõi để không chỉ tháo gỡ một vài thủ tục về đất đai, mà phải giải quyết được những vấn đề sâu xa, căn cơ như giá trị thặng dư của đất, phải xử lý sao cho hài hòa lợi ích của các bên, mang lại lợi ích tốt nhất cho nền kinh tế.

- Vậy, để tận dụng hiệu quả gói hỗ trợ của Nhà nước, ông có khuyến nghị gì đối với cộng đồng doanh nghiệp?

Khi có các quy định cụ thể về hỗ trợ lãi suất cho vay từ nguồn ngân sách Nhà nước trong Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội, doanh nghiệp cũng cần chủ động điều chỉnh mô hình kinh doanh để bảo đảm tận dụng hiệu quả.

Một mặt, các doanh nghiệp phải bảo đảm các hoạt động sản xuất kinh doanh sử dụng vốn vay đáp ứng quy định về đối tượng khách hàng vay vốn được hỗ trợ lãi suất. Các hoạt động này không nhất thiết phải theo cách thức doanh nghiệp đã và đang thực hiện, mà có thể gắn với các mô hình kinh tế mới, như kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp, hay hoạt động dịch vụ thông tin gắn với chuyển đổi số…

Mặt khác, doanh nghiệp cũng cần đánh giá những cơ hội mới từ thị trường nước ngoài, đặc biệt là các hiệp định thương mại tự do mới (như Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực – RCEP), để bảo đảm đầu ra hiệu quả.

- Xin cảm ơn ông!