Cấm bán sách tham khảo trong nhà trường được không?

>> Cần tăng cường ý thức tiết kiệm, chống lãng phí trong việc mua sách giáo khoa

Hằng năm, trước khi bước vào năm học mới, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có các văn bản chỉ đạo các địa phương, nhà trường chấn chỉnh tình trạng lạm dụng hồ sơ sổ sách, sách tham khảo, lạm thu và các hoạt động đầu năm gây tốn kém cho phụ huynh học sinh.

Nhưng một trong số nhà trường ở một số địa phương vẫn để xảy ra tình trạng giáo viên lập danh mục sách tham khảo kèm theo sách giáo khoa gửi cho cha mẹ học sinh để đăng ký mua “tự nguyện” gây băn khoăn trong dư luận.

Đáng chú ý, tất cả việc bán sách trong các nhà trường đều núp bóng chiêu bài tự nguyện. Nếu không mua đến khi cô thầy dạy nội dung trong các sách này các con sẽ không có tài liệu học tập.

Thậm chí, việc nhà trường tiếp thị sách tham khảo, bán sách tham khảo tới phụ huynh đã diễn ra nhiều năm qua như một “căn bệnh nan y” cấm chỗ này lại “di căn” chỗ khác. Với mức chiết khấu lên đến 20 -  30% từ các nhà xuất bản thì việc bán sách tham khảo trong các nhà trường trở thành một miếng bánh lớn khiến giáo viên cam tâm tình nguyện trở thành “cò sách” vào những dịp cuối năm học.

Căn bệnh đó nó khó chữa đến nỗi nhiều Đại biểu Quốc hội đã phải đưa vấn đề lên nghị trường Quốc hội để mổ xẻ nhằm tìm ra giải pháp. 

Tại phiên thảo luận “đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội và ngân sách nhà nước năm 2021; tình hình thực hiện kế hoạch ᴘʜát triển kinh tế – xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2022” vừa qua, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Lân Hiếu cho rằng, sách tham khảo cần được hiểu theo đúng bản chất như tên gọi của nó là “chỉ để tham khảo”. Nhưng hiện nay, vấn đề đặt ra là nếu có bán sách tham khảo, tất cả phụ huynh học sinh sẽ mua cho con bằng bạn, bằng bè. Ông nhấn mạnh “sách tham khảo này chính là nguồn lợi rất lớn cho các nhà xuất bản”.

Vì vậy, cần hạn chế tối đa loại hình sách này. Rất nhiều nhà giáo dục kinh nghiệm trên thế giới đã chỉ ra rằng, sách tham khảo chỉ dùng cho các thầy cô giáo sử dụng để phong phú bài giảng của mình. Còn học sinh tiểu học không cần có sách tham khảo.

Do đó, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu đề nghị nên cấm bán sách tham khảo trong nhà trường. “Đổi mới sách giáo khoa là rất đúng đắn, nhưng cách làm chưa tạo sự cạnh tranh lành mạnh. Sẽ có các sản phẩm tốt và rẻ hơn, đứng vững theo thời gian, chọn cách làm tường minh và khoa học thì sách giáo khoa sẽ trở lại đúng vị trí, trang trọng của mình”, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu nói.

Vấn đề này, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cũng từng đề nghị đối với sách tham khảo, Bộ Giáo dục và Đào tạo phải sửa đổi, bổ sung quy định không chỉ cấm sách tham khảo trong trường học mà phải cấm mọi hình thức “khuyến khích” đưa sách tham khảo vào trường học.

Có thể nói, sách giáo khoa nói chung và sách tham khảo nói riêng vẫn được coi là “hành lí” thiết yếu đối với mỗi học sinh. Thực trạng hiện nay cho thấy không chỉ học sinh tiểu học mà học sinh phổ thông nói chung đang mang theo những “hành lí” quá sức đối với các em.

>> Đưa sách giáo khoa vào danh mục quản lý giá

>> Không thể vì lợi nhuận mà đẩy giá sách giáo khoa lên

>> Lựa chọn sách giáo khoa: Lo ngại như vụ... Việt Á 

Nhưng ngạc nhiên thay, chúng ta dạy cho học sinh khá nhiều và học sinh cũng tiếp thu kiến thức thầy cô dạy tương đối tốt mà chất lượng giáo dục của chúng ta gần như không được thế giới công nhận, bằng cấp của chúng ta không có ý nghĩa với thế giới. Vì sao thế?

“Hành lí” mà học sinh Việt Nam mang theo thì rất nhiều, nhưng phần đa trong số đó là không thể dùng đến và cái mà các em cần thì lại không được trang bị.

Xin nhắc lại, chủ trương của ngành giáo dục là giảm tải chương trình. Học sinh nước ta vốn đã học quá nhiều lý thuyết trong khi việc thực hành hạn chế. Học sinh tiểu học, THCS cần có nhiều hoạt động thực hành để phát triển năng lực. Tránh việc dạy và học nặng lý thuyết, đưa sách tham khảo vào trong nhà trường giảng dạy như sách chính khóa nên Bộ Giáo dục và Đào tạo (đã cấm việc bán sách tham khảo trong các nhà trường.

Để tăng cường hơn nữa các quy định về sử dụng sách tham khảo trong dạy học ở các nhà trường, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang rà soát, chỉnh sửa Thông tư 21 để quản lý chặt chẽ hơn, trong đó nghiêm cấm việc “ép” học sinh mua sách tham khảo dưới bất kì hình thức nào và có chế tài mạnh hơn đối với các trường hợp vi phạm.

Đồng thời, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang từng bước khách quan hóa việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của học sinh (tách biệt với dạy học và kiểm tra, đánh giá thường xuyên).

Việc này cần xử lý nghiêm khắc, không thể vừa cấm lại vừa không quản lý để tình trạng bán sách tràn lan và tái diễn qua quá nhiều năm như hiện nay.