Cẩn trọng những khoản vay ứng phó dịch COVID-19

Được biết, trong cuộc điện đàm vừa qua giữa Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng với Chủ tịch Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) Masatsugu Asakawa, thì Chủ tịch ADB cho biết sẵn sàng hỗ trợ Chính phủ Việt Nam về tài chính và tư vấn chính sách trong giai đoạn khó khăn hiện nay.

Theo đó, ADB sẽ cung cấp các hỗ trợ bổ sung thông qua việc tái khởi động lại 2 chương trình vay hỗ trợ ngân sách bao gồm FSDIP-SP2 và IPEQ2 (mỗi chương trình trị giá 100-200 triệu USD) nếu Chính phủ Việt Nam đồng ý triển khai các chương trình này. Chủ tịch ADB cũng đề xuất triển khai khoản vay hỗ trợ ngân sách mới trị giá 300-500 triệu USD từ gói hỗ trợ khẩn cấp và đề nghị Chính phủ có các giải pháp thiết thực để đẩy nhanh tiến độ giải ngân các dự án đã ký kết.

Bên cạnh đó, phía ADB cũng sẵn sàng cung cấp các khoản viện trợ và các khoản hợp tác kinh tế cho Việt Nam để hỗ trợ Việt Nam mua sắm vật tư, trang thiết bị phòng, chống, xét nghiệm dịch COVID-19, bao gồm khoản viện trợ không hoàn lại trị giá 12 triệu USD thuộc Chương trình hỗ trợ chăm sóc y tế cơ sở và tăng cường hợp tác y tế trong khu vực GMS (tiểu vùng sông MeKong) trị giá 2 triệu USD. 

Trước đó, ADB đã thông qua gói hỗ trợ khẩn cấp trị giá 6,5 tỷ USD để hỗ trợ các quốc gia thành viên đang phát triển ứng phó với dịch COVID-19. Gói hỗ trợ này bao gồm 3,6 tỷ USD cho hoạt động cho vay Chính phủ để ứng phó với các hậu quả về y tế và kinh tế do đại dịch gây ra và 1,6 tỷ USD cho khu vực tư nhân dành cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa và vi mô đang phải đối mặt với các khó khăn do dịch COVID-19. 

Các chuyên gia cho rằng, tìm kiếm thêm nguồn vốn bên ngoài là một trong những trợ lực quan trọng để Việt Nam tăng cường sức phòng chống dịch và hỗ trợ nền kinh tế vượt qua khó khăn hiện nay. Trong bối cảnh chi tiêu công cần cần nhắc và ngân sách eo hẹp phải căng mình chống dịch, đặc biệt các khoản vay ODA với Việt Nam cũng ngày càng hẹp và ràng buộc nhiều điều kiện hơn, thì các khoản cho vay khẩn cấp, khoản hỗ trợ không hoàn lại là vô cùng quan trọng.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, Chuyên gia tài chính, đánh giá đây là động thái tích cực từ ADB đối với Việt Nam. Vấn đề quan trọng hiện nay là sử dụng nguồn tiền vay như thế nào cho hợp lý. “Nếu không thận trọng, số tiền hỗ trợ có thể bị thất thoát. Chúng ta đã biết trong quá khứ đã xảy ra trường hợp lợi dụng để trục lợi từ những khoản vay hỗ trợ này” – TS. Hiếu cho hay.

Do đó, việc quan trọng là cần chính sách kiểm soát chặt chẽ, tránh tham nhũng, thất thoát tài sản nhà nước, đặc biệt khi tình hình dịch diễn biến phức tạp, tác động tiêu cực đến nền kinh tế. “Cần một cơ chế kiểm soát, sử dụng số tiền hỗ trợ một cách hiệu quả nhất, không những để tránh tình trạng nâng giá, tham nhũng, mà còn để các trang thiết bị y tế, dược phẩm đạt chất lượng đến được những nơi nào cần” – ông Hiếu nhấn mạnh.

Không chỉ vậy, vấn đề nợ công cũng là một yếu tố quan trọng mà Chính phủ cần chú ý thận trọng, tránh gia tăng áp lực trả nợ lên ngân sách nhà nước.

“Ngoài vấn đề sử dụng hiệu quả các nguồn tiền hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế, như ADB..., thì vấn đề quan trọng là quản lý nợ công như thế nào?”, TS. Nguyễn Trí Hiếu chỉ ra và nhấn mạnh, nếu khả năng trả nợ càng ngày càng chịu tác động tiêu cực từ dịch bệnh, trong khi vẫn vay thêm tiền thì không thể cân đối được. Vì vậy, cần có sự cân đối giữa khoản vay với khả năng trả nợ và tình hình nợ công của quốc gia.