Cắt giảm điều kiện kinh doanh: "Mới dừng ở mức... tháo gỡ rào cản"

"Chúng ta mới chỉ ăn mừng ở phạm vi rất nhỏ"

Đánh giá chung về kết quả cắt giảm điều kiện kinh doanh ở thời điểm hiện tại, ông Phan Đức Hiếu, Phó viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế Trung ương khẳng định, quá trình cắt giảm điều kiện kinh doanh ở thời điểm hiện tại mới dừng ở mức tháo gỡ rào cản.

“Dù đã nỗ lực rất nhiều nhưng hiện tại quá trình cắt giảm điều kiện kinh doanh của chúng ta mới chỉ dừng ở mức gỡ bỏ rào cản, mà gỡ bỏ rào cản còn chưa hết. Cải cách pháp luật không chỉ đơn thuần là tháo gỡ rào cản luật pháp mà còn phải là thúc đẩy sự phát triển. Chúng tôi chưa nhìn thấy một đạo luật hay một nghị định nào ra đời mà thoát khỏi tư duy tháo gỡ rào cản cả”, ông Hiếu nói.

Theo ông Hiếu, trong cải cách pháp luật kinh doanh hiện nay, có hai thách thức rất lớn.

Thách thức thứ nhất là tất cả các cải cách đều xuất phát từ sự quyết liệt của Chính phủ mà chưa có một bộ, ngành nào chủ động đề xuất cải cách, bãi bỏ điều kiện kinh doanh mà mình nắm giữ.

“Nếu Chính phủ không yêu cầu nữa thì sao? Động lực cải cách sẽ mất đi. Khi đó, đâu là động lực để duy trì cải cách?”, ông Hiếu nói.

Thách thức lớn thứ hai, theo ông Hiếu chính là việc kiểm soát chất lượng của quy định của các điều kiện kinh doanh được ban hành mới.

“Ai dám đảm bảo từng ấy nghị định trong năm 2019 sẽ tốt hơn năm 2018. Tôi chứng kiến rất nhiều điều kiện kinh doanh đang được Bộ này bãi bỏ thì Bộ kia lại đưa vào. Vậy điều gì đảm bảo chất lượng cắt giảm điều kiện kinh doanh của các Bộ ngành?”, ông Hiếu đặt câu hỏi.

Về phạm vi cải cách, Viện phó CIEM nhấn mạnh chúng ta mới chỉ ăn mừng ở một phạm vi cải cách rất nhỏ, đó là điều kiện kinh doanh và kiểm tra chuyên ngành.

“Nhưng một nghị định dày 30 trang chỉ có 2 điều về điều kiện kinh doanh thôi, còn lại là vô số phương thức quản lí khác. Nếu không phải điều kiện kinh doanh thì đương nhiên các quy định này không thuộc đối tượng cắt giảm. Xin hỏi: Những quy định đấy có ràng buộc, hạn chế doanh nghiệp không? Rất hạn chế và ràng buộc luôn. Như vậy, ta mới làm được 2 việc rất nhỏ là điều kiện gia nhập thị trường và kiểm tra chuyên ngành, còn vô số ràng buộc khác thì chưa. Đây là thách thức rất lớn”, ông Hiếu nói.

Phải thay đổi cách tiếp cận trong cắt giảm điều kiện kinh doanh

Để quá trình cắt giảm điều kiện kinh doanh trong năm 2019 đi vào thực chất, ông Hiếu cho rằng Chính phủ cần thay đổi cách tiếp cận cải cách điều kiện kinh doanh. Cụ thể, Chính phủ nên chỉ đạo bãi bỏ hàng loạt điều kiện kinh doanh gây khó cho cộng đồng doanh nghiệp mà không cần tranh cãi.

Chẳng hạn điều kiện tập huấn bởi cơ quan quản lý nhà nước, cấp chứng chỉ hành nghề, kinh nghiệm làm việc…

“Tại sao một cơ quan nhà nước lại cấp chứng chỉ hành nghề? Tại sao cứ phải có 3 năm kinh nghiệm mới được làm quản lí? Chúng ta khuyến khích mọi người học nghề nhưng lại quy định người quản lý hoặc thành lập doanh nghiệp phải có trình độ cao đẳng hoặc đại học, vậy ai học nghề nữa? Cho nên cái yêu cầu về chứng chỉ, bằng cấp, kinh nghiệm… phải bãi bỏ hàng loạt, không tranh cãi gì cả”, ông Hiếu nói.

Ông Hiếu cũng đề nghị bãi bỏ tất cả quy định giới hạn về thời gian.

“Ví dụ chứng chỉ hành nghề, có những loại chứng chỉ chỉ có giới hạn trong thời gian 5 năm. Vậy nếu sau 5 năm tôi không được gia hạn thì điều gì xảy ra? Quy định này khiến doanh nghiệp gặp quá nhiều rủi ro. Quy định như vậy thì đừng hỏi doanh nghiệp Việt Nam vì sao không chịu lớn, vì sao doanh nghiệp không đầu tư dài hạn?”, ông Hiếu nói.

Về lâu dài, để đảm bảo quá trình cắt giảm điều kiện kinh doanh đi vào thực chất, theo ông Hiếu, có 2 vấn đề cần quan tâm.

Một là các bộ không chọn cơ quan tham mưu chủ trì xây dựng chính sách là cơ quan thực thi chính sách.

Việc thứ hai, cần đầu tư cho công tác làm chính sách, nâng cao năng lực cho bộ phận làm chính sách.

“Nếu không thay đổi cơ chế làm chính sách thì không ổn. Thử hỏi cán bộ làm trong lĩnh vực nào là nghèo nhất? Tôi tin rằng cán bộ nghèo nhất là cán bộ làm chính sách. Cho nên về lâu dài, việc đầu tư cho bộ phận làm chính sách là cực kì quan trọng, nó phải tương đương như việc đầu tư cho cơ sở hạ tầng”, ông Hiếu nói.