Chứng khoán tháng cuối năm: Tâm lý nghi ngại bao phủ thị trường

Kinh tế Việt Nam, như dự báo, có thể khép lại 2018 với một năm tạm xem là hoan hỉ hài lòng khi hầu hết các chỉ tiêu như tăng trưởng GDP, lạm phát hay biến động tỷ giá, đều đạt mục tiêu đặt ra. 

Tin tích cực đến từ cả vĩ mô lẫn dòng vốn

Một điểm sáng của một trong các biến số vĩ mô năm nay là đồng Việt Nam tiếp tục ổn định, kể cả khi đồng Nhân dân tệ CNY mất giá lớn. 

Biến động tỷ giá VN/USD so với biến động USD-Index. Nguồn thống kê: TS. Đinh Thế Hiển.

Tại cuối tháng 10/2018, thống kê của SSI cho thấy đồng CNY đã mất giá tới -2,1% chỉ trong vòng 2 tháng gần đây (từ tháng 9-10) trong khi đồng VND mới giảm -0,24%. Tỷ giá USD/CNY tăng lên mức 6.9758 vào ngày cuối tháng 10, mức cao nhất từ đầu năm 2017 khi PBoC giảm tỷ giá tham chiếu xuống mức thấp nhất trong hơn 1 thập kỷ (6.9574). Nếu USD/CNY giảm về mốc 7 sẽ làm gia tăng các kỳ vọng vào sự mất giá sâu hơn của Nhân dân tệ, gia tăng áp lực thoái vốn, gây bất ổn cho thị trường tài chính Trung Quốc. Nhiều tổ chức tài chính dự báo ngưỡng 7 là ngưỡng rất quan trọng và khó có thể phá vỡ trong năm nay của tỷ giá USD/CNY.

Cũng theo SSI, ngày 02/11/2018, thông tin NHTW Trung Quốc (PBOC) phát hành tín phiếu và tín hiệu tích cực về chiến tranh thương mại từ tổng thống Donald Trump, đồng CNY ngay lập tức đã lên giá +1,2%, lùi về mức 6.8907.

Trong tháng 10, tỷ giá trung tâm đã được NHNN Việt Nam nâng thêm 12 điểm (từ 22.714 lên 22.726), tương ứng với tỷ giá trần là 23.408đ. Mặc dù vậy, tỷ giá ngân hàng vẫn được duy trì ổn định ở mức 23.300/23.390, tỷ giá tự do giao động nhẹ quanh ngưỡng 23.450/23.470, thấp hơi chút ít so với cuối tháng 9. Chênh lệch lãi suất USD - VND nới rộng và NHNN có những động thái kịp thời hỗ trợ tỷ giá là những yếu tố chính giúp ổn định đồng VND trong bối cảnh thị trường tiền tệ thế giới có nhiều biến động.

Nguồn thu ngoại tệ vẫn khả quan khi cán cân thương mại nửa đầu tháng 10 thặng dư 40 triệu USD sau khi đạt thặng dư lớn 3,6 tỷ USD chỉ trong 2 tháng 8 và 9. Lũy kế từ đầu năm đến nửa đầu tháng 10, cán cân thương mại đang thặng dư 6.33 tỷ USD. Vốn FDI giải ngân trong tháng 10 đạt 1,85 tỷ USD, tổng vốn FDI đã giải ngân trong 10 tháng đầu năm 2018 là 15,1 tỷ USD, tăng 6,34% yoy. Theo báo cáo của Thủ tướng Chính Phủ tại kỳ họp Quốc hội đang diễn ra, dữ trữ ngoại hối của Việt Nam hiện đang ở khoảng 60 tỷ USD (tương đương 13 tuần nhập khẩu).

Tuy vậy, TS Đinh Thế Hiển, chuyên gia Tài chính phân tích, tỷ giá VND/USD hiện nay chưa phản ánh đủ về đồng USD tăng giá và thực tế, mức tăng diễn tiến từ tháng 1-tháng 11/12 của đồng USD-Index luôn cao hơn mức tăng của cặp tỷ giá VND/USD. Hàm nghĩa việc không phản ánh đủ mức tăng có thể là rủi ro với các doanh nghiệp, nhà kinh doanh xuất nhập khẩu, đặc biệt khi JPY và EUR cũng có khả năng phục hồi so với USD, gây sức ép trở lại với tỷ giá.

Ngoài ra, những tin tích cực khác đáng chú ý như: Dòng vốn ngoại vào thị trường vẫn mạnh; nhiều tổ chức kinh tế khuyến nghị nên "mua" ở Việt Nam...sẽ ảnh hưởng tới thị trường trong thời gian tới.

Thận trọng và nghi ngại

Ngay cả như vậy, tâm lý thận trọng, nghi ngại vẫn phủ bóng trên thị trường.

Một chuyên gia cho rằng theo lịch sử trong quá khứ, khi có quá nhiều tin tích cực rải dày mà hiệu ứng của các tin này đã được phản ánh vào thị trường từ trước đó, thì nhà đầu tư sẽ không còn "bật lò xo" với các chỉ số chứng khoán.

Tương tự, là thông tin về các dòng vốn tương lai. 

TS.Đinh Thế Hiển cho rằng nếu thống kê trong dài hơi hơn thì 2 năm qua, nhiều nhà đầu tư chứng khoán đã lãi, nhưng chứng khoán cũng là kênh rủi ro lớn trong cùng thời gian này, nhất là với những nhà đầu tư...chân chính tin vào thông tin thị trường, tin vào kiến thức phân tích doanh nghiệp và xu thế chứng khoán.

Hiện nay, ông Hiển nói, thị trường lặp lại nhiều "chiêu trò" và tinh vi hơn thời sơ khai 2006 - 2010 như đẩy mua - bán khối lượng lớn tạo thông tin dấu hiệu mua - bán lệch; các cổ phiếu xấu tốt lẫn lộn khiến nhà đầu tư cá nhân dù muốn đầu tư an toàn trung hạn cũng dể bị dính "bẫy". Do vậy, kênh này chỉ dành cho ai "sống chung với lũ", còn những nhà đầu tư bình thường dựa theo những tư vấn phân tích của brokers phần thua nhiều hơn thắng.

Ở giai đoạn chứng khoán tháng cuối năm, ông Hiển cho rằng không có nhiều cơ hội cho các nhà đầu tư như nêu trên. Đặc biệt khi nhìn vào dòng tiền với thanh khoản trên thị trường chứng khoán cơ sở đang xuống ở mức rất thấp trong 2 năm, thì mặc dù có nhiều cổ phiếu P/E về thấp, được đánh giá là đã rẻ ở mức mua vào, nhà đầu tư vẫn thận trọng. 

Theo ông Phan Dũng Khánh - Giám đốc Tư vấn Đầu tư CTCK Maybank Kim Eng VN, thống kê thị trường trong những năm gần đây cho thấy, thị trường thường có diễn biến tích cực dần lên trong tháng cuối năm nhờ các hoạt động tái cơ cấu danh mục quý cuối cùng của các quỹ ETF, đến từ kỳ vọng hiệu quả kinh doanh quý IV của các doanh nghiệp niêm yết cũng như hoạt động chốt NAV từ các quỹ đầu tư...

Tuy nhiên, vấn đề là hiện tại hầu hết các quỹ đầu tư đều thua lỗ, thậm chí lỗ hơn cả mức giảm điểm của Index, nên hầu như họ không có cơ hội chốt lời. Việc cắt lỗ với quỹ sẽ khó thực hiện hơn với nhiều lý do, nhất là khi thanh khoản thị trường kém như hiện tại trong khi quỹ bán ra để cắt lỗ có thể đẩy thị trường giảm sâu thêm và họ sẽ lỗ thêm. Một số tổ chức, cơ bản cũng có khả năng chịu đựng tốt hơn nhà đầu tư cá nhân nên có thể "ôm" chờ thời. 

Với thị trường hiện tại có nhiều cổ phiếu đã giảm quá sâu, sự phân hóa đã quá rõ, nhà đầu tư có thể quan sát, chọn các penny hoặc mid-cap, lướt sóng hoặc đầu tư phái sinh để kiếm lời ngắn hạn.

VN-Index mở cửa sáng nay 28/11 với dư âm sáng sủa của phiên tăng ngày qua, dù mức tăng rất nhẹ đủ để chỉ số này vẫn giữ được mức trên 920 điểm. Việc trông đợi ở các trụ cột vốn hóa lớn có thể nâng đỡ thị trường ở thì hiện tại này dù vậy vẫn quá mong manh. Khả năng thị trường sẽ tiếp tục giằng co, khó có đột phá. Nhiều chuyên gia cũng cảnh báo trong tháng cuối năm, nếu VN-Index không có lực hỗ trợ tích cực thì có thể bước vào làn sóng giảm điểm thứ 2 và về quanh ngưỡng "chờ đợi" 800 điểm.