Hàng không trong cơn bĩ cực

Mới đây, Công ty CP Chứng khoán Agribank (Agriseco) dẫn báo cáo của Hiệp hội Vận tải Hàng không quốc tế (IATA) cho biết, đại dịch COVID-19 bùng phát đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành hàng không thế giới, con số thiệt hại đến hết tháng 4/2021 ước tính đạt hơn 130 tỷ USD.

Trước diễn biến dịch COVID-19, Chính phủ nhiều quốc gia đã thắt chặt các quy định để kiểm soát như giãn cách, phong tỏa và đặc biệt cẩn trọng với vấn đề nhập cảnh, điều này đã khiến cho lượng khách quốc tế của các hãng hàng không bắt đầu sụt giảm vào tháng 2/2020.

Ảnh hưởng của đại dịch đã khiến nhiều doanh nghiệp hàng không phá sản và giá cổ phiếu trung bình ngành sụt giảm mạnh. Theo thống kê của Refinitiv Datastream, rất nhiều cổ phiếu đã giảm chỉ còn 30% - 40% so với mức trước dịch. Một số “ông lớn” trong ngành mặc dù đang dần hồi phục nhưng giá cổ phiếu vẫn cách xa mức giá cuối năm 2019 như: Delta Airlines (-27%); Boeing (- 30%); Airbus (-22%).

Theo Agriseco, nhiều hãng hàng không tiếp tục đối mặt với nguy cơ phá sản dù Chính phủ đã tung ra các gói cứu trợ. Do nhu cầu đi lại sụt giảm đã khiến các hãng hàng không trên thế giới cắt giảm chi phí vận hành để tiếp tục hoạt động. Theo báo cáo từ IATA, tính đến hết năm 2020 đã có hơn 400 nghìn việc làm trong ngành hàng không bị cắt giảm, chủ yếu rải từ cuối Quý II/2020 đến hết năm.

Tính đến hết Quý I/2021, tổng mức hỗ trợ của các Chính phủ các nước đối với ngành hàng không đã đạt hơn 80 tỷ USD thông qua nhiều hình thức như giảm thuế thu nhập, thuế nhiên liệu hoặc hỗ trợ vay vốn. Tuy nhiên, số doanh nghiệp hàng không phá sản trong năm 2020 theo ước tính từ IATA vẫn cao hơn so với thời điểm khủng hoàng tài chính toàn cầu năm 2008. Con số này được kỳ vọng sẽ giảm xuống trong các năm tới sau khi dịch bệnh được kiêm soát và nhu cầu đi lại phục hồi.

Chịu chung tác động với thị trường thế giới, ngành hàng không Việt Nam cũng không nằm ngoài cơn bĩ cực do đại dịch COVID-19 mang lại. Trong năm 2020, các hãng hàng không Việt Nam chỉ khai thác khoảng 216 nghìn chuyến bay, giảm hơn 33% so với năm 2019. Tổng sản lượng khách quốc tế cập cảng hàng không Việt Nam trong năm vừa qua chỉ đạt 3,2 triệu người, giảm hơn 80% so với năm 2019.

Theo đánh giá từ Cục Hàng không Việt Nam, việc cắt bỏ toàn bộ đường bay đến Trung Quốc đồng nghĩa mức thiệt hại hơn 8 triệu lượt khách mỗi năm. Trước diễn biến này, các hãng hàng không đã buộc phải đưa nhiều nhiều biện pháp như giảm giá dịch vụ để kích cầu du lịch.

Agriseco cho rằng, việc giảm giá vé để giữ được thị phần nội địa đã phần nào khiến lợi nhuận các hãng hàng không đều bị ảnh hưởng rất nặng nề, trong đó đáng chú ý trong năm 2020 là HVN ghi nhận khoản lỗ hơn 12.000 tỷ đồng, làm vốn chủ sở hữu giảm đáng kể, VJC thì ghi nhận lợi nhuận sau thuế giảm về còn 68 tỷ đồng. Trước bối cảnh này, các hãng hàng không đều có động thái cắt giảm chi phí và tối giản quy mô đội tàu bay. Cụ thể, HVN đã giảm 5 chiếc xuống 95 chiếc, trong khi đó VJC lại tăng 1 chiếc, lên 72 chiếc.

Trong Quý I/2021, HVN tiếp tục ghi nhận mức lỗ gần 5.000 tỷ đồng, gấp đôi so với cùng kỳ, còn VJC ghi nhận mức lợi nhuận dương 123 tỷ đồng, khá thấp so với mặt bằng chung trước dịch. Ngoài ra, theo báo cáo từ Ủy ban Quản lý vốn nhà nước gửi Chính phủ, trong 6 tháng đầu năm 2021 HVN có thể ghi nhận mức lỗ hơn 10.000 tỷ đồng, tương đương khoảng gần 70% tổng mức lỗ cả năm 2020. Một số doanh nghiệp khác như VJC mặc dù có mức lợi nhuận năm 2020 dương tuy nhiên động lực chính lại đến từ các mảng kinh doanh không phải cốt lõi.

Và cơ hội đầu tư trong dài hạn

Trong thời điểm hiện tại, ngành hàng không vẫn đang đối mặt với rất nhiều khó khăn do làn sóng dịch COVID-19 lần thứ 4 đang diễn biến phức tạp ở nhiều địa phương trên cả nước, với số ca nhiễm trong cộng đồng đã vượt 1.000 ca/ngày, trong đó có TP.HCM, trung tâm kinh tế lớn của cả nước. Trước diễn biến này, Cục Hàng không Việt Nam đã phải dừng nhiều đường bay từ TP.HCM đi các địa phương khác và ngược lại.

Tuy nhiên, các chuyên gia của Agriseco vẫn cho rằng, trong ngắn hạn, ngành hàng không sẽ có cơ hội cải thiện tình hình nếu như chính sách Hộ chiếu Vaccine được Chính phủ cho phép thực hiện. Khi đó khách quốc tế đến Việt Nam sẽ không phải cách ly y tế hoặc xét nghiệm khi nhập cảnh. Việc áp dụng Hộ chiếu Vaccine sẽ giúp gia tăng nhu cầu với các đường bay quốc tế, vốn đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng kể từ thời điểm dịch bệnh diễn ra. Cùng với đó là việc mở lại một số đường bay quốc tế cũng sẽ giúp các hãng bay cải thiện tình hình trong những tháng cuối năm 2021.

Ngoài ra, Chính phủ cũng đang đẩy nhanh chiến dịch tiêm chủng Vaccine phòng COVID-19 cho người dân, với mục tiêu hoàn thành tiêm chủng cho 70% dân số vào cuối năm nay, để tạo miễn dịch cộng đồng. Điều này sẽ giúp thúc đẩy ngành du lịch hoạt động trở lại, đồng thời giúp các hãng hàng không cải thiện kết quả lợi nhuận.

Do đó, Agriseco đánh giá cơ hội đầu tư dài hạn với một số cổ phiếu ngành hàng không vẫn tồn tại bất chấp các khó khăn gây ra bởi đại dịch COVID - 19. Bởi theo dự báo từ các tổ chức lớn trên thế giới, sản lượng khách khai thác của ngành hàng không toàn cầu có thể sẽ hồi phục về mức gần 90% trước dịch vào năm 2022 và hồi phục hoàn toàn vào năm 2023. Agriseco kỳ vọng các doanh nghiệp nội địa có thể song hành cùng ngành hàng không thế giới, luận điểm này là có cơ sở do khả năng kiểm soát dịch bệnh rất hiệu quả tại Việt Nam đã được chứng minh trong quá khứ, kết hợp với việc tiêm vacine cho người dân đang được triển khai đúng tiến độ kỳ vọng.

Cụ thể, với cổ phiếu HVN của Vietnam Airlines, các chuyên gia của Agriseco đánh giá là một điểm sáng trong các cổ phiếu ngành hàng không Việt Nam, bởi các yếu tố: Thứ nhất là triển vọng từ việc tái cấu trúc trong dài hạn. Agriseco cho rằng, xác suất HVN phá sản vì những ảnh hưởng từ dịch bệnh là rất thấp, nếu doanh nghiệp đón nhận được nhiều hình thức hỗ trợ tăng vốn (cả vốn nợ vay từ các ngân hàng TMCP và vốn góp thêm từ SCIC). Việc tăng vốn mạnh trong thời gian ngắn chắc chắn sẽ thúc đẩy doanh nghiệp đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu trong tương lai.

Thứ hai là chuỗi giá trị đầy đủ. Bao gồm các công ty con và công ty liên kết chuyên cung cấp suất ăn, dịch vụ chuyên chở và hậu cần. Ngoài ra, HVN còn được hỗ trợ nhiều từ dịch vụ mặt đất như các ưu đãi về hạ tầng, vị trí và giá dịch vụ.

Thứ ba là quy mô đội tàu bay lớn. Với quy mô đội tàu bay gồm 91 chiếc sở hữu và 61 chiếc đi thuê, sẽ là một lợi thế cạnh tranh lớn của doanh nghiệp khi mọi thứ quay lại bình thường trong dài hạn. Và cuối cùng là sở hữu mạng lưới đường bay quốc tế đa dạng, với nhiều đường bay thẳng có tỷ suất lợi nhuận cao và gần như độc quyền như: (SGN – HAN) tới Heathrow (London – Anh Quốc), Frankfurt (Đức), Sydney (Úc).