Công nhân mất việc và đường về quê mẹ

>> Dư vị đắng của đại dịch COVID-19

Khủng hoảng kinh tế, thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh hay bất cứ biến động gì không hay xảy ra trong cuộc sống, thì đối tượng dễ bị tổn thương nhiều nhất vẫn là tầng lớp người lao động phổ thông, người công nhân làm việc “ráo mồ hôi là hết tiền”, ngủ nhà trọ, ăn cơm khay, làm không ngơi tay, khát xơi nước lọc.

Họ bị ảnh hưởng ngay và luôn vì không có tài sản tích luỹ, trong khi các khoản chi nhà trọ, xăng xe, tiền ăn uống sinh hoạt, nuôi con không còn chút “đầu thừa, đuôi thẹo” nào mà cắt giảm. Thật buồn vì năm nay gần đến Tết thì nghịch lý lại xảy ra khi hàng loạt doanh nghiệp thiếu, hết đơn hàng phải cắt giảm nhân sự, đẩy người lao động ra đường. Khác hẳn với mọi năm, không khí rộn ràng, nơi nơi tất bật tăng ca, thêm giờ để hoàn thành kế hoạch sản xuất, cũng như làm sẵn hàng tồn an toàn cho thời gian nghỉ Tết.

Theo con số thống kê của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, có tới 441 doanh nghiệp (331 doanh nghiệp FDI) bị ảnh hưởng do thiếu đơn hàng, dẫn đến việc 562.400 người lao động bị giảm giờ làm, 31.370 người lao động bị chấm dứt hợp đồng lao động, 31.012 người lao động nghỉ không lương, tạm hoãn hợp đồng lao động, nghỉ hưởng lương ngừng việc và dãy số buồn này đang tiếp tục tăng lên.

Như vậy sẽ có hàng vạn gia đình bị ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt, hàng trăm ngàn người nguy cơ không có cái Tết ấm no. Với người giàu có, khá giả, cuộc sống của họ quanh năm ngày nào cũng như là Tết. Còn với người lao động phổ thông, người rời quê ở miền Bắc, miền Trung vào phương Nam tìm việc, chấp nhận “tha hương cầu thực”, bán đi thời gian, sức khoẻ, tuổi trẻ trong các nhà máy, xí nghiệp, chỉ mong sao khi thoát cảnh chân lấm tay bùn nơi bờ đê, gốc rạ, có được công việc có thu nhập ổn định, họ chỉ mong Tết đến có lương, thưởng đầy đủ để về quê với chút quà nhỏ cho người thân, được nghỉ ngơi được vài ngày rồi lại khăn gói ra đi. Thế nhưng năm nay cái mong ước nhỏ nhoi ấy có vẻ như không thành hiện thực.

Người lao động về quê trước Tết. Ảnh: Nhịp sống kịnh doanh

>> Kiến nghị trích Quỹ bảo hiểm thất nghiệp hỗ trợ doanh nghiệp "giữ chân" lao động

>> Phấp phỏng thưởng Tết

Sau thời gian mở cửa đón làn sóng đầu tư từ nước ngoài để giải quyết các nhu cầu cấp bách về việc làm, chúng ta không có quyền “kén cá chọn canh”, chấp nhận các doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động phổ thông, làm công việc chân tay đơn thuần trong các nhà máy lắp ráp, linh kiện điện tử, may mặc, da giày…; cơ bản là những công việc giản đơn không đòi hỏi trình độ, nghiệp vụ cao, có giá trị thặng dư thấp, mức lương thì luôn xấp xỉ với mức lương tối thiểu do nhà nước quy định để tạo sự cạnh tranh.

Kết quả là sau hơn 20 năm, có lứa công nhân cao tuổi mà chỉ quen với một thao tác trong dây chuyền sản xuất, hoàn toàn không có nghiệp vụ chuyên môn nào khác, nên bây giờ khi bị cắt giảm nhân sự họ thực sự là hoang mang không biết bắt đầu từ đâu. Tâm lý ngại bắt đầu, ngại học lại mọi thứ từ đầu làm họ lúng túng, nên phát sinh các tình trạng dù có doanh nghiệp khác tuyển dụng nhưng họ không muốn đi làm. Họ chọn các công việc tự do, thời vụ không hợp đồng, không bảo hiểm để được lĩnh ba tháng trợ cấp thất nghiệp, coi như được ăn hai lương đồng thời. Họ không vào làm việc ở công ty mới khi cận Tết, bởi sẽ không được hưởng chế độ lương thưởng Tết (các công ty đều có khung thời gian đối với các công nhân vào làm việc ít nhất ba tháng mới được hưởng chế độ thưởng Tết), lại không chủ động được thời gian về quê, công việc lại không quen chắc chắn sẽ vất vả.

Nhiều người bị sức ép và nợ nần bắt buộc làm tạm mọi việc sống lay lắt để qua một năm ăn trợ cấp thấp nghiệp rồi tìm mọi cách để rút BHXH một lần. Biết rút như vậy sẽ rất thiệt thòi nhưng họ cần sống trước khi đợi tuổi già. Chưa kể với cách tính trả lương hưu như hiện nay thì đến lúc họ nhận lương hưu với tỉ lệ trượt giá cao như thế này (10 năm trước có thể ăn sáng với giá 10.000 đồng còn bây giờ 20.000 đồng còn là ít ỏi) thì chẳng thà rút một cục rồi đánh bạc với số phận nếu còn sống được đến già

Bây giờ là lúc cần đồng hành của Tổng Liên đoàn Lao động, các tổ chức công đoàn, các hội nhóm bảo vệ người lao động ra tay giúp đỡ người lao động - người mà khi đang làm việc luôn đóng đủ các nghĩa vụ về quỹ công đoàn. Hãy giới thiệu việc làm, hỗ trợ các trường hợp thực sự khó khăn. Nếu người lao động hồi hương, cần lắm túi quà Tết hay chuyến xe nghĩa tình miễn phí hoàn toàn cho người lao động để họ yên tâm trên đường về quê mẹ.

Ngoài Bắc hiện nay có không ít doanh nghiệp đang tuyển dụng lao động, các vùng quê cũng có nhiều nhà máy, khu công nghiệp với thu nhập tương đương. Không ít doanh nghiệp lên kế hoạch tuyển dụng đi tắt đón đầu lượng lao động từ miền Nam trở về sau dịp nghỉ Tết.

Quê hương, người thân không bao giờ từ chối, mà sẵn lòng mở rộng vòng tay đón những người con xa dù thành thì mừng, bại thì thương. Hãy mạnh dạn đưa ra quyết định, không ai có thể sống thay được cuộc sống của mình và dự báo thì sang năm 2023, bức tranh kinh tế toàn cầu cũng như Việt Nam vẫn là một màu xám ảm đạm.