Đánh thuế 45% tài sản nguồn gốc không rõ ràng: Vấn đề lớn cần cân nhắc

Ảnh minh họa.

Trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp (UBTP) Lê Thị Nga cho biết, việc thu thuế tài sản không thể giải trình, không chứng minh là tham nhũng là vấn đề lớn, có liên quan đến quyền sở hữu tài sản là quyền cơ bản của công dân được Hiến định, nên việc xử lý theo phương án nào cần được cân nhắc rất kỹ, thận trọng để vừa bảo đảm quyền cơ bản của công dân, vừa đáp ứng yêu cầu phòng chống tham nhũng.

Chủ nhiệm UBTP nhìn nhận, đặc điểm xã hội Việt Nam là người dân có truyền thống tích lũy, tiết kiệm, tặng cho, thừa kế trong gia đình; tài sản của cán bộ, công chức được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau (ngoài thu nhập từ lương thì nhiều người còn làm thêm để tăng thu nhập dưới nhiều hình thức) và nhà nước chưa kiểm soát được thu nhập của toàn xã hội, pháp luật hiện hành cũng chưa quy định buộc người dân phải chứng minh nguồn gốc hình thành số tiền để mua tài sản, nhất là những tài sản có giá trị lớn; chưa quy định đánh thuế đối với tài sản....

Trong bối cảnh đó, việc xác định tính hợp lý của nguồn gốc tài sản nói chung là vấn đề rất phức tạp. Về mặt pháp lý không thể mặc nhiên coi tài sản không giải trình được hợp lý về nguồn gốc là tài sản tham nhũng để tịch thu bằng biện pháp hình sự theo hướng "suy đoán có tội".

Mặt khác, nếu coi đó là tài sản của nhà nước để tiến hành xác lập quyền sở hữu nhà nước theo thủ tục tố tụng dân sự về giải quyết tranh chấp quyền sở hữu thì vừa không phù hợp với quy định của Bộ luật Dân sự.

"Lần đầu tiên chúng ta đặt vấn đề xử lý tài sản đó nên cần phải tiến hành thận trọng, có bước đi phù hợp. Cần quy định cụ thể tiêu chí làm căn cứ để xác định trường hợp nào được coi là "không giải trình được một cách hợp lý" để tránh tùy tiện, thiếu thống nhất trong áp dụng pháp luật" bà Nga góp ý.

Cho ý kiến dự luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật (UBPL) Nguyễn Khắc Định băn khoăn quy định "giải trình một cách không hợp lý" và "giải trình một cách không hợp lý" trong dự thảo luật được hiểu như thế nào, cần có quy định cụ thể, rõ ràng để áp dụng.

"Vì người ta có thể nói tài sản bố tôi, rồi ông tôi để lại mà việc xác định tài sản trước đây lại không hề dễ, chưa từng có tiền lệ thống kê”, ông Định phân tích.

Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến đại biểu, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, dự án luật có bổ sung Điều 59 quy định về xử lý tài sản, thu nhập thực tế lớn hơn số đã kê khai hoặc số tăng thêm mà người kê khai không giải trình được một cách hợp lý về phần chênh lệch. Chính phủ đưa ra 2 phương án để xin ý kiến.

Phương án một, trong thời hạn 30 ngày làm việc kể từ ngày ban hành kết luận xác minh tài sản, thu nhập, cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập gửi kết luận xác minh tài sản, thu nhập đến cục thuế có thẩm quyền yêu cầu thực hiện việc thu thuế thu nhập cá nhân theo quy định của pháp luật về thuế (45% tổng giá trị tài sản, thu nhập).

Phương án hai, quy định việc đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập yêu cầu cơ quan có thẩm quyền ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính, mức phạt tiền bằng 45% giá trị của phần tài sản, thu nhập chênh lệch hoặc tăng thêm.

Ông Lê Minh Khái cũng cho hay Chính phủ đề xuất chọn phương án một vì phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể ở Việt Nam, nhằm thể hiện thái độ của Nhà nước trong việc xử lý các khoản thu nhập, tài sản có nguồn gốc không rõ ràng.