Cả ba mục tiêu lớn nhất của chiến lược phát triển ngành dệt may giai đoạn 2010-2020, gần như đã "phá sản" hoàn toàn, từ phát triển cây bông, sản xuất một tỉ mét vải phục vụ xuất khẩu, cho đến phát triển nguồn nhân lực cho ngành.
Theo số liệu của Bộ Công thương, mục tiêu đầu tiên có thể kể đến là chương trình phát triển cây bông, theo đó đến 2015-2020, Việt Nam có diện tích từ 30.000-76.000 ha, nhưng thực tế đạt được chỉ là 12.000ha (năm 2012) và giảm dần chỉ còn…1.000ha (năm 2017).
Tiếp đến là sản lượng bông xơ đến năm 2017 cũng chỉ đạt hơn 1.000 tấn, trong khi mục tiêu đặt ra từ 20.000-60.0000 tấn. Còn chương trình phát triển nguồn nhân lực ngành dệt may, mục tiêu đào tạo mới đặt ra là 600.000 người, nhưng thực tế chỉ mới đào tạo được khoảng 50.000 người, xấp xỉ 8%.
Riêng chương trình sản xuất một tỉ mét vải phục vụ xuất khẩu, dù được xây dựng khi thành lập đề án, nhưng đã không được phê duyệt và không có kinh phí triển khai. Tuy nhiên, nếu chương trình này được phê duyệt thì mục tiêu 1 tỉ mét vải quá thấp so với nhu cầu thực tế đang cần hơn 10 tỉ mét vải/năm.
Theo ông Vũ Huy Đông, Tổng giám đốc Công ty CP Đam San, doanh nghiệp ông có 100.000 cọc sợi, nhưng chỉ có 10% trong số này để phục vụ ngành may trong nước. Còn lại 90% buộc phải xuất khẩu do trong nước không có nhu cầu. Trong số 90% bán sang Trung Quốc thì có 15% là chấp nhận lỗ. Nhưng khi họ nhập về, nhuộm xong bán lại vải cho chúng ta với giá cao.
Dù là ngành mang lại kim ngạch xuất khẩu lớn thứ hai trong cán cân xuất khẩu của Việt Nam hiện nay, tăng trưởng xuất khẩu qua từng giai đoạn đều trên ngưỡng hai con số, đạt hơn 30 tỉ USD xuất khẩu năm 2018, nhưng gần hai thập niên qua, điểm nghẽn lớn nhất của ngành dệt may vẫn quanh quẩn các vấn đề rất cũ: phần lớn doanh nghiệp sản xuất công đoạn gia công, tạo ra giá trị gia tăng thấp.
Bà Nguyễn Thị Xuân Thúy, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ phát triển công nghiệp (Bộ Công thương) cho rằng, do phần lớn doanh nghiệp ngành dệt may Việt Nam ở phần hạ nguồn, tức chấp nhận gia công nên đối tác ngoại khi đưa đơn hàng thì họ chỉ định luôn nhà nhập khẩu nguyên phụ liệu. Thậm chí, tiền nhập khẩu nguyên liệu cũng do đối tác ngoại chi trả, còn doanh nghiệp trong nước chỉ có nhận phần công may.
Trong năm 2018, ngành dệt xuất khẩu trên 5 tỉ USD (gồm vải và sợi) thì giá trị nhập khẩu lại gần gấp 3 lần, trong đó 50% đến từ Trung Quốc. Trong khi đó, các hiệp định tự do thế hệ mới tới như CPTPP và EVFTA yêu cầu quy tắc xuất xứ rất chặt chẽ. Nếu đáp ứng được quy tắc xuất xứ thì hàng dệt may của VN mới được hưởng thuế 0%, nếu không sẽ từ 9 - 12%.
Mời các bạn tham gia vào group Diễn đàn Doanh nghiệp để thảo luận và cập nhật tin tức.
Thông báo từ Diendandoanhnghiep.vn