Điều gì làm Trung Quốc "siết" nghiên cứu về COVID-19?

Chỉ thị do Vụ Khoa học và Công nghệ của Bộ Giáo dục ban hành, các nghiên cứu về nguồn gốc của COVID-19 phải được giám sát thêm và phải được các quan chức chính phủ, trung ương chấp thuận. 

Cụ thể, các bài viết cần phải được các cấp phê duyệt, bắt đầu bằng các Ủy ban học thuật tại các trường đại học dựa trên các điều kiện như "giá trị học thuật" của nghiên cứu và liệu thời gian xuất bản những nghiên cứu này có phù hợp hay không.

Sau đó, các bài viết sẽ tiếp tục được gửi đến Vụ Khoa học và Công nghệ của Bộ Giáo dục rồi chuyển tiếp cho một nhóm đặc trách thuộc Hội đồng Nhà nước để kiểm tra. Chỉ sau khi các trường đại học nhận được phản hồi từ nhóm đặc trách này, các bài báo mới có thể được gửi đến các tạp chí và công bố rộng rãi.

Tuy nhên, một nhân viên của Cục Khoa học và Công nghệ thuộc Bộ Giáo dục Trung Quốc xác nhận họ đã ban hành chỉ thị, song cho biết đây là thông tin nội bộ không được công khai. Vài giờ sau, thông báo trên trang web Đại học Phúc Đán đã bị gỡ xuống. Đại học Khoa học Địa chất Trung Quốc tại Vũ Hán cũng đăng một thông báo tương tự trên trang web của trường, nhưng sau đó cũng bị xóa.

Dù cho đến nay chưa rõ về mục đích thật sự của Trung Quốc, nhưng động thái này đã làm dấy lên những lo ngại trong giới chuyên gia rằng, sẽ gây cản trở nỗ lực trong việc phối hợp và chia sẻ thông tin về virus Corona chủng mới giữa các quốc gia, từ đó gây khó khăn trong điều chế vắc xin và thuốc đặc trị.

Mặt khác, cũng có ý kiến cho rằng, việc Trung Quốc kiểm soát các nghiên cứu để hạn chế cách gọi và những thông tin sai lệch về nguồn gốc của chủng virus này. Vào cuối tháng 12/2019, Vũ Hán đã báo cáo các trường hợp đầu tiên nhiễm COVID-19. Ngay sau đó, Trung Quốc đã đã tập trung vào những nghiên cứu để xem chủng virus mới này tiến hóa và phát triển như thế nào.

Nhưng điều này cũng vô tình gây ra những mặt trái khi tên gọi "Virus Vũ Hán" được các chính trị gia cũng như người dân một số nước phương tây lan truyền rộng rãi. Và mặc dù các quan chức Trung Quốc và truyền thông quốc gia này đã nhiều lần nhấn mạnh rằng chưa có kết luận nào về nguồn gốc chính xác của virus, tuy nhiên, vẫn tồn tại suy nghĩ cho rằng, chủng virus này xuất phát từ Vũ Hán. 

Điều này cũng được Yanzhong Huang, chuyên gia về y tế toàn cầu của Hội đồng Các Quan hệ Đối ngoại ở Washington nhắc tới. Ông đã nói rằng, nguồn gốc của chủng virus Corona mới đã trở thành một chủ đề nhạy cảm tại Trung Quốc.

Trước mắt, các nhà khoa học khuyến cáo, cần xem xét một cách kỹ lưỡng trước khi sử dụng các nghiên cứu về nguồn gốc của chủng virus Corona mới được Trung Quốc công bố. Các nghiên cứu về COVID-19 trái ngược với quan điểm của Bắc Kinh có thể bị loại bỏ. Do đó, việc có thêm các bước giữa nghiên cứu khoa học độc lập và công bố cuối cùng có thể làm giảm sự khách quan của các tài liệu.

Hiện nay, giới khoa học toàn cầu vẫn đang tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu về nguồn gốc của chủng virus Corona gây dịch bệnh COVID-19 nhằm phục vụ cho công tác điều chế vắc xin và thuốc đặc trị. Hãng tin Reuters đã phân tích và nhận thấy có ít nhất 153 nghiên cứu về COVID-19 của 675 nhà nghiên cứu từ khắp nơi trên thế giới được công bố từ đầu dịch.

Những phát hiện về cơ chế hoạt động, cách thức lây lan, những biến thể của chủng virus mới đã góp phần giúp các quốc gia nhanh chóng đưa ra các biện pháp cần thiết để hạn chế tối đa sự lây lan của dịch bệnh trong cộng đồng. 

Tuy nhiên, có nhiều thông tin mới ở dạng thô, còn thiếu sót hoặc sai lệch sẽ dẫn đến hoảng loạn. Chính vì vậy, các nghiên cứu đều cần được xem xét nghiêm ngặt và được các chuyên gia trong lĩnh vực đánh giá độc lập, đồng thời cần dán nhãn cảnh báo để đảm bảo các nghiên cứu lâm sàng không bị nhầm lẫn thành kết luận hoàn chỉnh, gây hoang mang dư luận.