Dự án đường sắt cao tốc Bắc -Nam và nhiều câu hỏi lớn

Đây được xem là một trong số nhiều câu hỏi đang đặt ra đối với Dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam. Dự án có mức đầu tư dự trù là khoảng 60 tỷ USD. 

Theo đó, không chỉ chuyên gia kinh tế mà cả chuyên gia trong ngành cũng băn khăn câu hỏi: Thời điểm này đã phải là thích hợp để triển khai dự án trong bối cảnh nợ công đang ở mức tiệm cận trần theo quy định của Quốc hội là 60% GDP. Bên cạnh đó, còn nhiều dự án khác đáng được đầu tư hơn?

Không giấu diếm sự băn khoăn, lo lắng, chia sẻ với phóng viên Báo Diễn đàn Doanh nghiệp liên quan đến câu chuyện này, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh, cho biết: “Trước tiên phải nói rằng, cần phải hết sức thận trọng, nếu như không muốn nói là lo lắng và băn khoăn về dự án này”.

Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh đặt vấn đề: “Trước khi triển khai, dự án phải chứng minh được tính hiệu quả về mặt kinh tế, tuy nhiên, được biết, dự án chủ yếu là chuyên chở hành khách chứ không phải hàng hoá, vì chi phí rất đắt. Câu hỏi đặt ra là, số lượng hành khách chuyên chở này có đảm bảo là dự án hoàn vốn, hoặc sẽ có lãi hay không?”.

Cũng theo phân tích của chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh: “Dự án này được xây dựng trong bối cảnh Việt Nam đang ngồi trên “một đống nợ”.

Theo đó, mặc dù nợ công của Việt Nam có xu hướng cải thiện, tuy nhiên, đó là do Việt Nam tách giữa lãi vay và nợ gốc, song không thay đổi về bản chất, rằng nợ công hiện nay của Việt Nam đang “nghiêm trọng”.

Trong bối cảnh như vậy, “Nếu chúng ta tiếp tục đi vay, nợ chồng nợ, để xây một dự án mà tính hiệu quả kinh tế chưa được đảm bảo thì không nên. Chưa kể, những dự án đầu tư khác như y tế, giáo dục, điện... còn đang cấp bách hơn rất nhiều", vị này nhấn mạnh.

Theo đó, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh đề nghị: “Nên có các tổ chức giám độc định lập trong nước và quốc tế tiến hành nghiên cứu và có báo cáo lên Quốc hội để xem xét một cách nghiêm túc”. Bên cạnh đó, cũng cần có các cuộc hội thảo để các tổ chức xã hội nhất là các tổ chức xã hội nghề nghiệp chuyên về lĩnh vực này tham gia và góp ý kiến.

Còn nhớ, cách đây không lâu, thời điểm trung tuần tháng 11 vừa qua, tại Hội nghị đánh giá báo cáo tiền khả thi về Dự án xây dựng đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, các chuyên gia cũng cho rằng, đây chưa phải là thời điểm thích hợp để thực hiện dự án này.

Theo TS Nguyễn Ngọc Long, Phó Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật cầu đường Việt Nam nhận định: “Đối với dự án này, hiệu quả tài chính không đạt”.

Được biết, kết quả nghiên cứu của tổ chức tư vấn từ trước đến nay đều đánh giá hiện quả tài chính của dự án chưa khả thi. Đáng nói, kể cả trong trường hợp, tính đầy đủ các khoản bù lỗ khi khai thác, duy tu, bảo dưỡng thì tiền đầu tư và chi phí bù lỗ rất lớn, tạo thêm gánh nặng cho ngân sách nhà nước.

Bên cạnh những đánh giá nhìn ở góc độ tài chính, ở góc độ chuyên gia giao thông, TS Nguyễn Hữu Đức cho rằng: “Việc đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam ở thời điểm hiện tại là vẫn chưa cần thiết”.

Dẫn chứng ý kiến phản biện của mình, bên cạnh việc nguồn vốn huy động lớn trong bối cảnh tài chính đang phải “chắt chiu”, TS Nguyễn Hữu Đức so sánh, “Hiện nay, Việt Nam đang có tuyến đường sắt cũ khai thác khổ 1m đang dần cho thấy tính hiệu quả bị mất đi, vậy liệu đầu tư tuyến đường sắt mới có đi theo “vết xe đổ” cũ của đường sắt cũ không?"

Đó thực sự là những câu hỏi lớn, cần phải sớm có câu trả lời trước khi tính tiếp những câu chuyện khác liên quan đến dự án này. Vậy nhà đầu tư nói gì về dự án này, kể cả tính đến phương án thu hút nguồn vốn tư nhân? Diễn đàn Doanh nghiệp sẽ tiếp tục thông tin tới bạn đọc.