Đường sắt Cát Linh-Hà Đông: Vẫn câu hỏi "bao giờ về đích"?

Mới đây, dự án Đường sắt Cát Linh-Hà Đông gây xôn xao và bức xúc trong dư luận khi tổng thầu Trung Quốc yêu cầu phía Việt Nam phải trả tiếp 50 triệu USD (hơn 1.000 tỷ đồng Việt Nam) thì mới cử chuyên gia sang tiếp tục hoàn thiện những công việc còn lại của dự án.

Tuy nhiên, phía Việt Nam khẳng định, số tiền 50 triệu USD này không nằm trong hợp đồng đã ký kết giữa 2 bên, vì vậy không thể thanh toán một khoản tiền lớn mà pháp luật Việt Nam không cho phép.

“Khi vận hành, có những quy định về khối lượng thực hiện, về điều khoản thanh toán. Nếu xong các nội dung, nghiệm thu rồi sẽ được thanh toán 95%. Còn giữ lại 5% bảo hành thông thường như những dự án khác về đầu tư", Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông Bộ GTVT nhấn mạnh.

Liên quan đến vấn đề vận hành, khai thác, Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông cho biết, Bộ GTVT đang nỗ lực cùng các cơ quan chức năng để huy động lực lượng hoàn thiện việc này để đánh giá an toàn hệ thống và đưa vào khai thác.

Thông tin thêm về con số 50 triệu USD, chiều 16/6 vừa qua bên hành lang Quốc hội, ông Nguyễn Ngọc Đông- Thứ trưởng Bộ GTVT cho biết khoản tiền 50 triệu USD phía Tổng thầu đề nghị thanh toán thêm trước đó, đến nay hai bên đã hiểu nhau và tích cực hợp tác. Mặc dù đây là số tiền nằm trong khối lượng dự án đã thực hiện, nhưng hợp đồng EPC đã ký kết quy định rõ việc thanh toán và khối lượng thanh toán.

“Bộ GTVT rất chia sẻ với khó khăn của Tổng thầu nhưng việc thanh toán số tiền này là không có cơ sở. Chúng tôi chỉ thanh toán theo hợp đồng đã ký và theo quy định của pháp luật Việt Nam. Hiện tại phía Tổng thầu không còn nhắc tới việc thanh toán này nữa”, ông Đông cho hay.

Liên quan đến nhân sự Trung Quốc sang Việt Nam tiếp tục triển khai dự án này, Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông thông tin, hiện đã có 28 nhân sự Trung Quốc đã sang Việt Nam. Trong số này có 23 chuyên gia của Tổng thầu và 5 nhân sự của đơn vị tư vấn giám sát dự án.

Hơn 100 nhân sự còn đang tiếp tục làm các thủ tục sang Việt Nam. Dự kiến sẽ di chuyển bằng tàu hoả. Các nhân sự sang Việt Nam đều phải kê khai và kiểm tra y tế, phun khử trùng trước khi lên xe ô tô di chuyển về Hà Nội.

Ngoài các nhân sự Trung Quốc, còn khoảng 2- 3 chuyên gia của tư vấn Pháp hiện vẫn chưa thể sang Việt Nam. Bộ GTVT đang làm việc với Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam để xúc tiến các thủ tục đưa chuyên gia trở lại dự án.

“Tư vấn Pháp có vai trò rất quan trọng, dự án có thể đưa vào vận hành thử nghiệm hay không phụ thuộc vào kết quả đánh giá của đội ngũ này”, Thứ trưởng Đông cho biết.

Về hạn chót hoàn thành dự án và đưa vào khai thác trong năm 2020 theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ, lãnh đạo Bộ GTVT cho biết đang tiếp tục chỉ đạo quyết liệt các bên liên quan để thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng và quy định của pháp luật.

Dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông được khởi công tháng 10/2011, dự định hoàn thành vào tháng 6/2015. Dự án có chiều dài hơn 13 km và 12 nhà ga đi trên cao, đặc biệt hầu như không có khâu nào tự động hóa, khi chạy phải có hơn 600 lao động điều hành, quản lý.

Sau bao lần kéo dài tiến độ, dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông có kế hoạch hoàn thành vào cuối năm 2017 nhưng đến nay sau 9 lần “lỡ hẹn”, dự án này vẫn chưa thể đưa vào vận hành khai thác.

Cùng với đó, tổng mức đầu tư điều chỉnh là 18.002 tỷ đồng (868,04 triệu USD), trong đó: Vốn vay ODA của Trung Quốc là 13.867 tỷ đồng (669,62 triệu USD) và vốn đối ứng 4.134 tỷ đồng (198,43 triệu USD).

Đến nay, dự án đã cơ bản hoàn thành, tuy nhiên chưa đủ điều kiện nghiệm thu, bàn giao đưa vào khai thác, còn tồn tại một số các vướng mắc liên quan đến thiết bị công nghệ khu Depot, đánh giá an toàn đoàn tàu, công tác vận hành toàn hệ thống và thanh quyết toán…

Để tháo gỡ nút thắt cho dự án, UBND TP. Hà Nội và Bộ GTVT đã thống nhất thành lập Tổ công tác để xây dựng kế hoạch, giải pháp hoàn thành những nhiệm vụ cuối cùng của dự án để sớm đưa tuyến Cát Linh Hà Đông vào vận hành khai thác theo chỉ đạo của Bí thư Thành ủy Hà Nội Vương Đình Huệ (thông báo 2538-TB/TU-GTVT ngày 31/3/2020).

Tuy nhiên, “sớm” là bao giờ thì báo cáo vẫn chưa có mốc thời gian cụ thể, dù đến nay dự án đã giải ngân hơn 14,7 nghìn tỷ đồng trong tổng số trên 15 nghìn tỷ đồng, đạt 81,9%.