Gạo Việt "vượt mặt" gạo Thái?

Theo ông Phạm Thái Bình, Tổng giám đốc Công ty CP nông nghiệp công nghệ cao Trung An, giá gạo xuất khẩu tháng 5 tăng mạnh, tính chung 5 tháng đầu năm, giá gạo năm nay tăng 25 - 30% so với năm ngoái. Đây cũng là nhận định chung của các nhà xuất khẩu.

Thực tế, số liệu từ Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT) cho thấy, tổng khối lượng và giá trị xuất khẩu gạo 5 tháng đầu năm đạt gần 2,9 triệu tấn và 1,41 tỷ USD, tăng 5,1% về khối lượng và tăng 18,9% về giá trị so với cùng kỳ năm 2019. Mức giá xuất khẩu gạo bình quân 527 USD/tấn trong tháng 5 này được đánh giá là cao nhất trong 8 năm qua.

Trong khi đó, đối thủ của vị trí thứ hai về xuất khẩu gạo của Việt Nam là Thái Lan đang gặp khó khăn chưa từng có. Cụ thể, Thái Lan là quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của hạn hán, sản lượng gạo của Thái Lan năm nay sẽ giảm tới 2,34 triệu tấn, tương đương 11,5%. Như vậy, nếu nhìn từ góc độ sản xuất, Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan có vẻ có lý khi nhận định rằng năm nay Việt Nam có thể vượt họ về khối lượng gạo xuất khẩu.

Tuy nhiên, theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Mỹ vào trung tuần tháng 5 cho thấy, tổng khối lượng gạo nhập khẩu của thế giới năm nay sẽ chỉ đạt gần 40,7 triệu tấn, giảm 3,1 triệu tấn so với năm 2019 và 6,2 triệu tấn so với năm 2018. Như vậy, nhận định đại dịch COVID-19 khiến thế giới tăng cường tích trữ lương thực và xuất khẩu gạo Việt Nam theo đà đó mà tăng trưởng rồi vượt Thái Lan là không có cơ sở. Động thái tích trữ này được xem là chỉ có tính tức thời, khi nguồn cung trên thị trường thế giới dồi dào, nhu cầu nhập khẩu sẽ giảm.

Để tránh đối thủ “vượt mặt” trong cuộc đua, Thái Lan đã chấp nhận giảm giá, trong ba tuần đầu tháng 5 động thái giảm giá đã bắt đầu. Thậm chí, nhiều chuyên gia còn thận trọng cho rằng, dù có loại gạo thơm ngon nhất thế giới nhưng khoảng cách về giá gạo thơm ngon giữa Việt Nam và Thái Lan còn rất xa. Gạo thấp cấp hơn chênh lệch cũng từ 30 - 50 USD/tấn.

GS Võ Tòng Xuân cho rằng, giảm độ chênh lệch giá là có thể, còn cao hơn hoặc ngang giá gạo Thái thì khó. “Thái Lan hiện chỉ sản xuất mỗi năm một vụ với sản lượng hơn 20 triệu tấn mỗi năm. Trong khi Việt Nam trồng 3 vụ/năm với tổng sản lượng gần 22 triệu tấn. Năm nay, Việt Nam kế hoạch xuất khẩu 6,5 triệu tấn, nhưng có thể tăng lên 8 triệu tấn. Thái Lan hiện vẫn dư 10 triệu tấn. Nếu xuất khẩu hết cũng hơn Việt Nam 2 triệu tấn. Tuy nhiên, đây là con số đáng khích lệ cho gạo Việt”, GS Võ Tòng Xuân nhận định.