Giải bài toán thiếu vật liệu làm cao tốc Bắc – Nam

Câu chuyện Cao tốc Bắc – Nam thiếu vật liệu đang rấy lên câu hỏi “vì sao đất nước ta nhiều đồi núi mà lại thiếu vật liệu đất đắp?”

Nguyên liệu không thiếu nhưng làm sao di chuyển?

Theo Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông, Bộ GTVT, trong số 6/11 dự án đang triển khai thì chỉ có 3 dự án cơ bản hoàn thành phần đất đắp. Ba dự án còn lại bắt đầu xảy ra tình trạng khan hiếm vật liệu.
 
“Nếu các địa phương không nhanh chóng cấp phép lại cho các mỏ vật liệu đã hết hạn thì nguy cơ thiếu vật liệu cho cao tốc Bắc-Nam là điều hiện hữu. Nước ta nhiều đồi núi mà thiếu vật liệu đất đắp thì quả là vấn đề đáng bàn”, lãnh đạo Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông nhấn mạnh.

Tuy nhiên, trao đổi về vấn đề này, ông Võ Hoàng Anh, đại diện Tổng Công ty tư vấn thiết kế giao thông vận tải (TEDI) khẳng định, nhiệm vụ khảo sát vị trí chất lượng, trữ lượng, khối lượng tại các dự án từ cơ quan quản lý của Bộ tới Ban QLDA, chủ đầu tư đã thẩm định rất kỹ, “không thiếu vật liệu để thi công dự án Bắc-Nam và các dự án giao thông khác”.
 
“Đất nước ta 3/4 là đồi núi phân bố khắp chiều dài đất nước, không thể thiếu được vật liệu. Nhưng tại sao lại có tình trạng thiếu vật liệu cục bộ? Đây là vấn đề quản lý, thực thi. Vấn đề khan hiếm vật liệu nếu không có giải pháp căn cơ thì không chỉ riêng dự án cao tốc Bắc-Nam mà tất cả các dự án trọng điểm khác cũng sẽ vướng vào tình trạng khó khăn này”, đại diện TEDI nói.

Cùng quan điểm, ông Thái Duy Sâm, Tổng Thư ký Hội Vật liệu Xây dựng Việt Nam nhận định, nguồn tài nguyên khoáng sản làm vật liệu san lấp không thiếu, vấn đề là cách nào đưa từ mỏ ra làm vật liệu phục vụ công trình.

Giảm thủ tục cấp phép mỏ vật liệu

“Chúng ta không lách luật mà phải vận dụng luật để đẩy nhanh tiến độ thủ tục. Tôi cho rằng cần giảm bớt thủ tục cấp phép khai thác mỏ vật liệu, tổ chức khai thác tốt, đặc biệt đối với những công trình trọng điểm, cấp bách của đất nước cần phải có ưu tiên tháo gỡ”, ông Thái Duy Sâm nói.

Ông Nguyễn Thế Hùng, Phó Trưởng phòng Tài nguyên, khoáng sản (Sở TN&MT Thanh Hóa) cho biết, với tình trạng khan hiếm vật liệu ở tỉnh Thanh Hoá, Sở TN&MT Thanh Hoá đã đưa thông tin đến các chủ mỏ, đề nghị chủ mỏ đã được cấp phép gửi hồ sơ lên Sở để được xem xét nâng công suất. Còn những mỏ nằm trong quy hoạch đã phê duyệt sẽ ưu tiên đẩy nhanh tốc độ cấp phép.

“Chúng tôi đã phối hợp với cơ quan liên quan kiểm tra các mỏ mà Ban quản lý dự án Thăng Long đề xuất, gồm 16 mỏ nằm dọc tuyến để đề xuất không đấu giá quyền khai thác khoáng sản. Tuy nhiên, quy trình cấp phép vẫn có thể kéo dài 6-8 tháng. Đây là vấn đề ảnh hưởng đến tiến độ dự án”, ông Nguyễn Thế Hùng cho hay.
 
Trong tình hình cấp bách cần vật liệu thi công, ông Hoàng Tuấn Khoát cho biết, Ban Quản lý dự án 7 đã tận dụng nguồn đất đá thu được từ đào nền đường và nổ mìn phá đá, sau đó kiểm soát kích cỡ hạt và tận dụng các tiêu chuẩn đã thực hiện cũng như các chỉ dẫn của dự án để thi công nền đường.

 
“Hiện, chúng tôi đã thi công được khoảng 100 m và đang cùng với tư vấn thiết kế và tư vấn giám sát hoàn chỉnh thi công, báo cáo Bộ GTVT trong tuần tới. Trước hết sẽ giải quyết được khó khăn về nguồn cung vật liệu và chủ động được tiến độ. Lợi ích khi tận dụng nguồn đất đá này được hơn 1 triệu m3, không ảnh hưởng tới môi trường và đặc biệt giá thành không vượt giá dự toán”, ông Khoát cho hay.
 
Ngoài ra, Ban Quản lý dự án 7 cũng chia sẻ, với thực tế khảo sát công trường, đội ngũ nhà thầu đã thấy một số đoạn tuyến đi qua vùng đất nông nghiệp nhưng chất lượng canh tác kém. Trước đây tỉnh Bình Thuận đã cho phép tận thu đất đá trong đất nông nghiệp canh tác không hiệu quả. Và hiện nay một số hộ dân cũng có nhu cầu cải tạo, ví dụ như đào ao, nuôi cá, hạ cốt nền để canh tác các loại cây khác. Do vậy, nếu tận dụng những nguồn này cũng sẽ phần nào tháo gỡ khó khăn, đa hạng nguồn cung cấp vật liệu cho dự án.
 
Ông Thái Duy Sâm thì cho rằng, ngoài đất còn có thể sử dụng nguồn khác, như Quảng Ninh nói có thể dùng phế thải từ mỏ than. Ngoài ra, Việt Nam cũng còn nguồn chất thải tro xỉ từ các nhà máy nhiệt điện. Bộ Xây dựng cũng đã công bố tiêu chuẩn cho phép tro xỉ làm nền đường; hay các mỏ đá khai thác ngoài đá dăm, đá nghiền bê tông cũng có thể tận dụng; sử dụng nguồn phế thải tháo dỡ từ các công trình xây dựng… Nếu tận dụng được những nguồn này vừa tiết kiệm lại giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
 
Đối với các sáng kiến vận dụng nguồn vật liệu khác, ông Lê Quyết Tiến cho biết, hiện Cục Quản lý chất lượng xây dựng và công trình giao thông đang rà soát các nguồn vật liệu thay thế nêu trên.
 
“Về nguyên lý, vật liệu đưa vào dự án đúng tiêu chuẩn kỹ thuật là hoàn toàn được chấp thuận. Khi đưa vào dự án, các Ban QLDA, tư vấn giám sát sẽ tiến hành thực hiện thí nghiệm xem có đủ tiêu chuẩn không. Còn phía Bộ GTVT sẽ nghiên cứu xây dựng tiêu chuẩn hoặc vận dụng tiêu chuẩn có sẵn. Về giá thành, khi nghiên cứu áp dụng vật liệu mới thì nguyên tắc phải đảm bảo là giá rẻ hơn”, ông Lê Quyết Tiến nói.