Gỡ “điểm nghẽn” giải ngân vốn đầu tư công: Cần tập trung xử lý vấn đề GPMB

>> "Thuốc" nào trị "bệnh đủng đỉnh" trong giải ngân vốn đầu tư công?

Theo đó, Bộ Tài chính vừa có công văn số 6013/BTC-ĐT báo cáo tình hình thanh toán vốn đầu tư nguồn ngân sách Nhà nước lũy kế 5 tháng, ước thực hiện 6 tháng kế hoạch năm 2022.

Về giải ngân vốn kế hoạch năm 2022, báo cáo cho biết: Lũy kế thanh toán từ đầu năm đến 31/5/2022 là 110.130,69 tỷ đồng, đạt 18,80% kế hoạch (585.655,441 tỷ đồng) và đạt 20,32% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (542.105,895 tỷ đồng). Cùng kỳ năm 2021 đạt 22,97% kế hoạch và đạt 25,41% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Trong đó, vốn trong nước là 107.946,13 tỷ đồng (đạt 19,60% kế hoạch giao là 550.855,441 tỷ đồng); vốn nước ngoài là 2.184,56 tỷ đồng (đạt 6,28% kế hoạch giao là 34.800 tỷ đồng).

Ước thanh toán từ đầu năm đến 30/6/2022 là 150.415,78 tỷ đồng, đạt 25,68% kế hoạch (đạt 27,75% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao). Cùng kỳ năm 2021 đạt 26,23% kế hoạch và đạt 29,02% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Trong đó, vốn trong nước là 147.418,92 tỷ đồng (đạt 26,76% kế hoạch và đạt 29,06% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao); vốn nước ngoài là 2.996,86 tỷ đồng (đạt 8,61% kế hoạch).

Nhận xét tình hình giải ngân kế hoạch 2022, Bộ Tài chính cho biết, tỷ lệ ước giải ngân 6 tháng đầu năm 2022 đạt 27,75% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, giảm nhẹ so với cùng kỳ năm 2021 (29,02%); trong đó vốn trong nước đạt 29,06% (cùng kỳ năm 2021 đạt 31,75%), vốn nước ngoài đạt 8,61% (cùng kỳ năm 2021 đạt 7,37%).

Có 07 Bộ và 12 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt trên 35%. Một số Bộ, địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt cao gồm: Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (71,55%); Ngân hàng phát triển (49,42%), Ngân hàng Chính sách xã hội (48,3%), Phú Thọ (51,13%), Lâm Đồng (47,68%), Bình Thuận (45,06%), Ninh Bình (43,88%), Tiền Giang (42,7%).

Đáng nói, có 40/51 Bộ và 25/63 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 25%, trong đó, có 25 Bộ và 01 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 10% (04 Bộ chưa giải ngân kế hoạch vốn).

Từ đó, có thể thấy tình hình giải ngân vốn đầu tư công vẫn rất ì ạch, tái diễn tình trạng “có tiền nhưng không tiêu được” như những năm trước.

Lý giải cho thực trạng đã nêu, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, có nhiều nguyên nhân dẫn đến giải ngân vốn công chậm. Trong đó, nổi bật là giá vật liệu xây dựng tăng cao, tác động của dịch COVID-19 khiến thời gian thực hiện dự án kéo dài. Ngoài ra, còn có nguyên nhân do thiếu vật liệu đất đắp; năng lực của chủ đầu tư, nhà thầu hay vấn đề GPMB.

>> “Nghịch lý” giải ngân vốn đầu tư công

Bên cạnh đó, có yếu tố khách quan là Kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025 mới được Quốc hội thông qua hồi tháng 7/2021 nên hầu hết các tháng đầu năm nay phải hoàn thành thủ tục đối với dự án khởi công mới, chưa thi công được nên chưa có khối lượng…

Chưa kể, việc chuẩn bị dự án, thẩm định, tư vấn mất nhiều thời gian, chất lượng lập dự án chưa tốt dẫn đến khi triển khai phải điều chỉnh, mất thời gian làm thủ tục; chủ đầu tư, nhà thầu yếu về năng lực; có tình trạng bộ, ngành thiếu phối hợp, chậm giải quyết vướng mắc, khó khăn cho các địa phương.

Trước hiện trạng đã nêu, thông tin với báo chí, chuyên gia kinh tế - TS Lê Đăng Doanh cho rằng, cần nhìn nhận nguyên nhân quan trọng là do con người, cụ thể là khâu tổ chức thực hiện còn thiếu quyết liệt, sợ trách nhiệm ở các cấp, ngành. Bởi có địa phương, bộ, ngành giải ngân vốn đạt kết quả rất khả quan, như Bộ Giao thông vận tải, tỉnh Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, Tây Ninh,...

Còn theo, ông Hoàng Văn Cường - Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội, để gỡ “điểm nghẽn” trong giải ngân vốn công, cần tập trung xử lý vấn đề GPMB.

“Nên tách đền bù GPMB các dự án khi được phê duyệt chủ trương đầu tư vì nếu mặt bằng được chuẩn bị sẵn sàng, dự án sẽ triển khai thuận lợi, tiến độ được đẩy nhanh”, ông Cường nêu quan điểm.

Bên cạnh đó, ông Cường cũng lưu ý, các cơ chế bồi thường GPMB phải thỏa đáng, bảo đảm quyền lợi cho người dân khi di dời, tái định cư để có được sự đồng thuận khi triển khai.

Trước đó, nhấn mạnh về việc phải xác định việc giải ngân vốn đầu tư công là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm của năm 2022, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư - Nguyễn Chí Dũng lưu ý, các cơ quan liên quan cần chủ động tháo gỡ khó khăn và vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ.

Theo Bộ trưởng, bên cạnh các giải pháp tháo gỡ vướng mắc về thể chế và chính sách, công tác chuẩn bị dự án cần được chủ động từ sớm, sẵn sàng về mọi mặt để dự án bảo đảm khả thi. Trong giai đoạn chuẩn bị dự án, nếu sẵn sàng về mặt bằng thì có thể triển khai sớm khi được phân bổ vốn.

Cùng với đó, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng đề cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu bộ, ngành, cơ quan trung ương và địa phương trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện giải ngân vốn đầu tư công. Cụ thể, người đứng đầu bộ, ngành, cơ quan trung ương và địa phương phải trực tiếp chỉ đạo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến đất đai, tài nguyên, cần nâng cao năng lực của chủ đầu tư, nhà thầu…

Được biết, xoay quanh câu chuyện tháo gỡ “điểm nghẽn” giải ngân vốn đầu tư công, Chính phủ đang tiếp tục nghiên cứu để báo cáo Quốc hội cho phép tách GPMB thành một dự án độc lập, được thực hiện với các quy định đặc thù, phù hợp với điều kiện thực tế, nhằm nâng cao tính sẵn sàng cho việc triển khai dự án.