Hiềm khích giữa Elon Musk và cộng đồng phát triển AI

Ông chủ Tesla và SpaceX từng nhiều lần cảnh báo trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ thông minh như con người, khẳng định loài người sẽ phải sợ hãi khi tính mạng và sự tồn tại bị đe dọa.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia AI cho rằng tuyên bố của Musk là không phù hợp và hối thúc công chúng không nên quá coi trọng quan điểm của tỷ phú Mỹ. Những máy tính thông minh nhất hiện nay vẫn chỉ vượt trội trong số ít ứng dụng nhất định và còn lâu AI mới đạt được trí tuệ ngang con người.

"Phần lớn cộng đồng tin rằng ông ta là người gây xao lãng một cách tiêu cực. Musk theo chủ nghĩa giật gân, quan điểm của ông ấy xoay chiều một cách khó đoán giữa lo ngại về nguy cơ từ công nghệ cho tới cường điệu hóa trí tuệ nhân tạo tổng thể (AGI). Thành tựu của Musk được thừa nhận rộng rãi, nhưng các tuyên bố như trên có thể khiến công chúng hiểu sai về mức độ phát triển của AI", quan chức giấu tên trong ngành phát triển trí tuệ nhân tạo cho biết.

Một nhà khoa học giấu tên thuộc chuyên ngành nhận diện tiếng nói ở Anh cho rằng Musk "không phải lúc nào cũng được cộng đồng ủng hộ".

"Tôi thường không đồng tình vì ông ấy luôn phát biểu những điều vô nghĩa, nhưng sau đó Musk lại cho ra đời những thứ phi thường. Điều đó khiến tôi tự hỏi liệu ông ấy có biết mình đang làm gì hay không? Liệu những tầm nhìn của ông ấy có phải chỉ là chiêu trò để đưa công nghệ tiên tiến ra thị trường hay không", nhà khoa học này nói thêm.

Elon Musk không bình luận về những nhận xét trên.

Tỷ phú Mỹ đã theo đuổi ngành AI từ nhiều năm trước và ông thường tìm ra được những công ty khởi nghiệp đầy triển vọng.

Musk là một trong những nhà đầu tư đầu tiên vào DeepMind, một trong những phòng nghiên cứu AI hàng đầu thế giới. Công ty này được Google mua lại hồi tháng 1/2014 với trị giá 600 triệu USD, mang lại lợi nhuận không nhỏ cho Musk và sáng lập viên PayPal Peter Thiel.

Tuy nhiên, tài chính không phải động cơ duy nhất thúc đẩy Musk đầu tư vào AI. Vào tháng 3/2014, chỉ hai tháng sau khi DeepMind được bán cho Google, Musk cảnh báo AI "nguy hiểm hơn cả vũ khí hạt nhân", ám chỉ rằng khoản đầu tư của ông được thực hiện vì tỷ phú Mỹ lo ngại về hướng đi của công nghệ.

Chỉ một năm sau, Musk góp vốn xây dựng phòng nghiên cứu OpenAI có trị giá một tỷ USD và đặt trụ sở tại San Francisco nhằm tập trung vào bảo đảm an toàn cho công nghệ AI.

Đến năm 2016, Musk tham gia thành lập Neuralink, công ty chuyên thúc đẩy giới hạn của AI và đặt mục tiêu kết hợp bộ não con người với AI thông qua bộ xử lý đặt trong hộp sọ. Công ty này năm ngoái thông báo thử nghiệm trên người sẽ bắt đầu trong năm 2020.

Các khoản đầu tư giúp Musk liên tục tham gia lĩnh vực mà ông thực sự lo ngại. Quan điểm báo động về AI của tỷ phú Mỹ có khả năng tiếp cận hàng triệu người trên thế giới.

Nhiều lãnh đạo ngành công nghệ như Bill Gates tin rằng những cỗ máy siêu trí tuệ sẽ xuất hiện trong tương lai, nhưng họ thường cẩn trọng khi chia sẻ quan điểm với công chúng. Ngược lại, Musk hoàn toàn không kiêng nể gì.

Tháng 9/2017, Musk viết trên mạng xã hội Twitter rằng AI "nhiều khả năng sẽ là nguyên nhân dẫn tới Thế chiến III". Bình luận được đưa ra sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rằng quốc gia đi đầu trong ngành AI sẽ trở thành "lãnh đạo thế giới".

Trước đó không lâu, tỷ phú Mỹ cũng cảnh báo rằng năng lực của robot sẽ vượt xa con người trong mọi lĩnh vực và dẫn tới thất nghiệp diện rộng. "Tôi không thực sự biết phải làm gì để giải quyết vấn đề này. Đây là điều đáng sợ nhất với tôi", Musk nói hồi tháng 7/2019.

"Giao thông sẽ là một trong những lĩnh vực đầu tiên được tự động hóa hoàn toàn. Nhưng tôi nhắc lại rằng robot sẽ làm được mọi thứ, không loại trừ gì", Musk cho biết. "Tôi đã tiếp xúc với những AI tối tân và tôi nghĩ rằng mọi người nên thực sự lo ngại. AI là mối đe dọa cơ bản với sự tồn tại của nền văn minh con người".

AI được Musk đề cập nhiều khả năng là sản phẩm của nhóm nghiên cứu tại OpenAI và Tesla. Dù vậy, OpenAI lại tìm cách tránh xa những phát biểu của Musk, nhân viên của họ cũng không muốn thấy những dòng tít như "phòng nghiên cứu OpenAI của Elon Musk" trên truyền thông.

Musk rút khỏi ban điều hành OpenAI vào tháng 2/2018, nhưng vẫn liên tục chia sẻ quan điểm lo ngại hướng đi của AI trên các diễn đàn công khai. "Elon rời khỏi OpenAI để loại bỏ nguy cơ xung đột trong tương lai, nhất là khi Tesla ngày càng tập trung vào AI. Chúng tôi rất may mắn khi ông ấy luôn sẵn sàng tư vấn", phát ngôn viên OpenAI cho biết.

Không ít cá nhân và tổ chức có quan điểm không khác với Musk, trong đó có Trung tâm Nghiên cứu Rủi ro Tồn tại thuộc Đại học Cambridge, Anh, hoặc Viện Tương lai Con người của Đại học Oxford. Dù vậy, những bình luận của tỷ phú Mỹ vào tháng 7/2017 được coi là giọt nước làm tràn ly với nhiều người.

Trong một lần hiếm hoi công khai bày tỏ bất đồng với một lãnh đạo ngành công nghệ, giám đốc điều hành Facebook Mark Zuckerberg cáo buộc Musk gieo rắc sợ hãi và cho rằng những bình luận của ông chủ Tesla là "rất vô trách nhiệm"

Musk đáp trả rằng Zuckerberg không hiểu vấn đề, sau đó gọi AI là mối đe dọa lớn hơn cả Triều Tiên. "Các bạn nên bắt đầu lo ngại về mức độ an toàn của AI. Nó nguy hiểm hơn Triều Tiên rất nhiều", Musk viết trên Twitter hồi tháng 8/2017 kèm bức ảnh có dòng chữ "những cỗ máy luôn chiến thắng".

Zuckerberg không phải người duy nhất đặt dấu hỏi về quan điểm của Musk. Edward Grefenstette, cựu lãnh đạo DeepMind, từng nghi ngờ hàng loạt phát biểu của tỷ phú Mỹ. "Nếu cần thêm bằng chứng cho thấy Elon Musk là kẻ cơ hội ngu ngốc ở đúng chỗ đúng thời điểm, hãy nhìn vào đây", Grefenstette viết trên Twitter sau khi tỷ phú Mỹ kêu gọi gỡ bỏ lệnh phong tỏa tại Mỹ vì đại dịch Covid-19.

Yann LeCun, trưởng nhóm nghiên cứu AI tại Facebook, cũng nhiều lần phê phán Musk và cho rằng tỷ phú Mỹ "điên rồ" khi kêu gọi kiểm soát AI chặt chẽ hơn. Cựu giám đốc điều hành Google Eric Schmidt tháng 5/2018 cũng nói Musk đã "sai lầm hoàn toàn" về AI.

Musk không nhượng bộ, tái khẳng định tuyên bố AI nguy hiểm hơn vũ khí hạt nhân và kêu gọi thành lập tổ chức giám sát hoạt động phát triển AI khi dự một hội thảo công nghệ ở thành phố Austin, bang Texas, Mỹ, hồi tháng 3/2018. Ông kêu gọi thành lập tổ chức giám sát hoạt động phát triển AI.

Những quan điểm cực đoan của Musk về AI chỉ được số ít nhà nghiên cứu ủng hộ, nhưng vị thế như một ngôi sao của tỷ phú Mỹ khiến nó được chia sẻ rộng rãi đến công chúng và gây khó khăn cho người trong ngành.