Hoàn thiện cơ quan chuyên trách chống tham nhũng

Theo quy định hiện hành, chúng ta có Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng (trước đây do Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng ban, hiện nay Tổng Bí thư làm Trưởng ban). Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng đã chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra công tác phòng, chống tham nhũng; chỉ đạo xử lý những vụ án tham nhũng nghiêm trọng, phức tạp…

Ngoài ra, chúng ta còn có các đơn vị chuyên trách về chống tham nhũng trực thuộc Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước, Công an, Viện kiểm sát, Toà án.

Tuy nhiên, theo ĐBQH Đinh Duy Vượt (Đoàn Gia Lai), việc tổ chức các đơn vị chuyên trách chống tham nhũng trong các ngành chức năng như thanh tra, công an, kiểm sát, tòa án còn thiếu tính hệ thống. Các đơn vị này vẫn thực hiện nhiệm vụ chống tham nhũng trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ chung mà chưa có thẩm quyền, công cụ đặc thù. Phạm vi trách nhiệm chưa rõ ràng.

Vẫn theo ông Vượt, khoảng 99,5% số người thuộc đối tượng phải kê khai tài sản, thu nhập đã thực hiện kê khai đúng thời hạn, nhưng qua 10 năm cơ quan chức năng chỉ xác minh được khoảng 4.860 trường hợp; phát hiện, xử lý kỷ luật 17 người kê khai tài sản không trung thực. Kết quả này cho thấy việc kê khai và quản lý kê khai tài sản, thu nhập còn hình thức.

Còn theo ĐBQH Nguyễn Ngọc Phương, Ủy viên Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội, tham nhũng chỉ có thể phát sinh khi hành lang pháp lý để quản lý tài sản nhà nước, tài sản xã hội chưa chặt chẽ, chưa bịt hết lỗ hổng. Việc kê khai tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn không rõ ràng, thiếu minh bạch trong khi thanh tra, kiểm tra, giám sát, kiểm soát chưa phù hợp với thực tế. Và việc thu hồi tài sản do tham nhũng mà có của các vụ án bị khởi tố được rất ít.

Để tăng hiệu quả giám sát việc kê khai tài sản, thu nhập, Dự thảo Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi) sẽ được Quốc hội thảo luận vào ngày 13/6 tới đã bổ sung thẩm quyền kiểm soát tài sản, thu nhập và quản lý bản kê khai tài sản, thu nhập. Tuy nhiên, ông Vượt chưa đồng tình với nội dung của dự thảo.

Theo dự thảo, Thanh tra Chính phủ kiểm soát tài sản, thu nhập của người giữ chức vụ từ giám đốc sở và tương đương trở lên. Thanh tra bộ kiểm soát tài sản, thu nhập của người có nghĩa vụ kê khai công tác tại bộ, cơ quan ngang bộ. Thanh tra tỉnh kiểm soát tài sản, thu nhập của người có nghĩa vụ kê khai công tác tại cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp tỉnh, huyện, xã. Thanh tra Chính phủ chủ trì xây dựng, thống nhất quản lý Cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập trên phạm vi cả nước.

Nhiều người cho rằng, phương án thu hồi một phần tài sản tăng thêm không chứng minh được nguồn gốc hợp pháp không khả thi vì tài sản của cá nhân hình thành từ nhiều nguồn khác nhau, trong đó có việc họ tham gia đầu tư, kinh doanh, hoặc được cho, tặng, thừa kế. Ông Phương cho rằng, việc thu hồi hoàn toàn khả thi vì nếu đầu tư, kinh doanh thì phải có hóa đơn, chứng từ và phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Dự thảo luật quy định hai phương án: Phương án 1: cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập yêu cầu cơ quan thuế thực hiện việc thu thuế thu nhập cá nhân. Đồng thời, dự thảo Luật sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân (bổ sung điều 18a và điểm g khoản 2 điều 23), quy định mức thuế suất 45% đối với thu nhập chịu thuế do vi phạm quy định của Luật Phòng chống tham nhũng (điều 123 của dự thảo luật). Phương án 2: cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập yêu cầu cơ quan có thẩm quyền ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt tiền bằng 45% giá trị của phần tài sản, thu nhập chênh lệch hoặc tăng thêm.