Kinh tế Việt Nam sẽ không để đại dịch “kìm chân”

Phát biểu tại Hội nghị trực tuyến Thủ tướng Chính phủ với cộng đồng doanh nghiệp và các địa phương về các giải pháp tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp trong bối cảnh COVID-19, sáng 26/9, Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công cho biết, cùng chung bối cảnh với thế giới, nền kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp ở Việt Nam đang trải qua giai đoạn vô cùng khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19. Hơn lúc nào hết, cộng đồng doanh nghiệp rất cần sự tiếp sức và đồng hành của Chính phủ để vượt qua thời khắc cam go này.

Hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất an toàn để phát triển kinh tế 

Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công cho biết, cùng chung bối cảnh với thế giới, nền kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp ở Việt Nam đang trải qua giai đoạn khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19. Với cách tiếp cận mới của Thủ tướng Chính phủ, ông Công đề xuất trang bị, nâng cao năng lực y tế tại chỗ cho các doanh nghiệp; bảo vệ, hỗ trợ duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh an toàn của doanh nghiệp trong điều kiện thích ứng với dịch.

Để triển khai công tác phòng chống dịch đi đôi với phục hồi, phát triển kinh tế trong điều kiện “bình thường mới”, cộng đồng doanh nghiệp nhất trí cao với 6 nguyên tắc thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh của Thủ tướng. Trong đó, ông Công đặc biệt nhấn mạnh quan điểm của Thủ tướng về vaccine, thuốc chữa bệnh và ý thức người dân là điều kiện tiên quyết, sản xuất phải an toàn, an toàn để sản xuất. “Kinh nghiệm thế giới cho thấy việc mở cửa lại nền kinh tế nếu không tuân thủ các nguyên tắc này, thì hậu quả là khó lường”, ông Công nói.

Trước thềm Hội nghị này, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam VCCI đã nhận được 357 trang báo cáo, kiến nghị đến từ 132 hiệp hội doanh nghiệp (bao gồm các hiệp hội trong nước, các hiệp hội các nhà đầu tư nước ngoài, các LM HTX) và doanh nghiệp cả nước. VCCI đã nghiên cứu, tổng hợp, xây dựng Báo cáo tình hình hoạt động và đề xuất, kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp để báo cáo Thủ tướng tại hội nghị này. Báo cáo dày 52 trang, với phụ lục tổng hợp 192 kiến nghị cụ thể, đã được gửi tới các đại biểu dự hội nghị.

Chủ tịch VCCI đề xuất hai chủ trương

Thứ nhất, cần nhìn nhận các doanh nghiệp là một chủ thể trong ứng phó Covid-19, từ đó tin tưởng giao quyền và trang bị, nâng cao năng lực y tế tại chỗ cho các doanh nghiệp.

Thứ hai, mặt trận kinh tế vững chắc là nền tảng cho chiến thắng trên mặt trận y tế, do vậy cần có chủ trương kiên quyết bảo vệ, hỗ trợ duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh an toàn của doanh nghiệp trong điều kiện sống chung với dịch.

Đối với các giải pháp cấp bách, cần thực hiện ngay, cộng đồng doanh nghiệp xin được kiến nghị và đề xuất:

Đối với công tác y tế, phòng chống dịch:

Kiến nghị có chủ trương, chính sách phát huy, hỗ trợ các doanh nghiệp đã có sẵn phòng y tế, tổ y tế nâng cao năng lực, trang thiết bị y tế, thuốc điều trị COVID-19, huấn luyện thực hiện "Y tế tại chỗ" để tham gia hoạt động chống dịch tại DN, góp phần mở rộng năng lực hệ thống y tế quốc gia; có cơ chế để huy động hệ thống y tế tư nhân tham gia công tác phòng chống dịch.

Đề nghị các Bộ Y tế, Bộ Thông tin & Truyền thông, Bộ Công An khẩn trương nghiên cứu hoàn thiện hệ thống “Thẻ xanh Covid-19”, thống nhất sử dụng 1 nền tảng/ứng dụng, liên thông dữ liệu giữa các bộ, ngành liên quan; điều chỉnh các quy định về nhập cảnh, giấy phép lao động cho phù hợp… để tạo điều kiện ổn định nguồn nhân lực lao động, chuyên gia, lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam.

Đối với các giải pháp đảm bảo duy trì sản xuất kinh doanh an toàn:

Đề nghị duy trì sản xuất  kinh doanh an toàn trong bối cảnh sống chung lâu dài với dịch bệnh chính là điều kiện bình thường mới mà nhiều chính sách, quy định không còn phù hợp.

Bộ Y tế phối hợp với các bộ ngành liên quan xây dựng Bộ Tiêu chí chung về sản xuất an toàn thời dịch bệnh để các DN, địa phương nghiên cứu, vận dụng vào tình hình thực tế. Đề nghị Chính phủ chỉ đạo các địa phương bãi bỏ ngay các quy định riêng của địa phương về hạn chế, kiểm tra, kiểm soát vận tải hàng hóa giữa các vùng, chỉ kiểm tra tại các điểm giao nhận hàng hóa; không phân biệt hàng hóa thiết yếu; lái xe chỉ cần xét nghiệm âm tính, tuân thủ 5K và các biện pháp an toàn khác…

Đề nghị Bộ Lao động, Thương binh & Xã hội xem xét phương án điều chỉnh, trình cơ quan có thẩm quyền cho phép nâng giới hạn làm thêm giờ để đáp ứng các yêu cầu riêng của các mô hình “3 tại chỗ”, mô hình “bong bóng sản xuất” và để đáp ứng nhu cầu trả đơn hàng đúng hạn sau thời gian dài sản xuất bị đình trệ.

Đề nghị Tổng liên đoàn và hệ thống công đoàn các cấp nghiên cứu, triển khai chương trình chăm sóc tinh thần người lao động, khích lệ người đang bám trụ giữ vững sản xuất, động viên những người đã về quê quay trở lại DN làm việc.

Đối với các chính sách hỗ trợ phục hồi doanh nghiệp

Đề nghị Chính phủ chỉ đạo bộ, ngành, các cơ quan liên quan khẩn trương ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện miễn, giảm các loại thuế, phí, tiền điện, nước và các biện pháp đã nêu trong Nghị quyết 105/NQ-CP. Tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương tăng ít nhất 30% số lượng các thủ tục hành chính liên quan tới DN được thực hiện theo phương thức điện tử, không tiếp xúc; rút ngắn 1/3 các thời hạn quy định cho các thủ tục này.

Đề nghị Ngân hàng Nhà nước tiếp tục có những chính sách hỗ trợ mạnh hơn như nới hạn mức tín dụng; miễn giảm, vay ưu đãi lãi suất thấp, nâng hạn mức tài sản thế chấp để tăng giá trị vốn vay lưu động từ 70% lên mức cao hơn. Tăng cơ hội tiếp cận vốn cho khu vực DN nhỏ và vừa (DNNVV), DN siêu nhỏ, hộ kinh doanh... dưới hình thức các Quỹ bảo lãnh tín dụng, Quỹ hỗ trợ DNNVV... Tiếp tục giảm lãi suất cho vay, việc các ngân hàng vẫn có lợi nhuận lớn trong lúc các DN đình trệ sản xuất, kinh doanh là một chỉ dấu không lành mạnh của nền kinh tế và của mối quan hệ cộng sinh giữa ngân hàng và DN.

Các gói hỗ trợ duy trì và phục hồi kinh tế cần đủ lớn và kịp thời để nắm bắt được thời cơ phục hồi. So sánh quy mô các gói hỗ trợ của Chính phủ một số nước trong khu vực năm 2020, như Thái Lan là 12,4%, Indonesia 5,4%, Philippines 3,6% GDP, thì với GDP ước tính năm 2020 của Việt Nam là gần 6,3 triệu tỷ, các gói hỗ trợ của Chính phủ có thể mở rộng đến 4% GDP, tương đương 250.000 tỷ.

Về các giải pháp trung và dài hạn, Chủ tịch VCCI đề xuất: bên cạnh việc song song thực hiện các chính sách hỗ trợ về thuế, phí, tín dụng, thì cũng cần xây dựng ngay từ bây giờ các chính sách mang tính tái cấu trúc, hướng tới phát triển bền vững, như: cải thiện môi trường kinh doanh, đẩy mạnh đầu tư công, chuyển đổi số và phát triển kinh tế số, đẩy mạnh cải cách thủ tục xuất nhập khẩu và tận dụng tốt cơ hội từ các hiệp định FTAs..

Nhiều kiến nghị, vướng mắc cụ thể cũng được các doanh nghiệp đề cập tại Hội nghị. Thủ tướng và lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương đã trực tiếp trả lời nhiều đề xuất, kiến nghị của doanh nghiệp.   

Chính phủ đồng hành

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng Phạm Minh Chính ghi nhận, biểu dương và đánh giá rất cao những đóng góp, chia sẻ của các doanh nghiệp, doanh nhân và nhân dân trong công tác phòng chống dịch và phát triển kinh tế - xã hội từ đầu năm 2020 tới nay, giữ vững và phát huy thành quả của 35 năm đổi mới.

Đặc biệt, Thủ tướng đánh giá rất cao sự chia sẻ và đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp để công tác phòng chống dịch đạt kết quả trong điều kiện nền kinh tế còn nhiều khó khăn, hầu như tất cả các trang thiết bị, sinh phẩm, vật tư y tế, vaccine và thuốc điều trị… phục vụ chống dịch đều phải nhập khẩu. Thời gian tới, chúng ta cần có giải pháp căn cơ, chiến lược hơn, xây dựng một nền kinh tế tự chủ, tự cường, nâng cao năng lực ngành y tế và phát triển ngành công nghiệp dược.

Thủ tướng ghi nhận các ý kiến phát biểu thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, thẳng thắn, tâm huyết, thể hiện rất rõ khát vọng, mong muốn đất nước bình an, phát triển. Đây là điểm tựa rất quan trọng để chiến thắng dịch bệnh và phát triển kinh tế xã hội.

Các đại biểu cũng đều thống nhất cao với chủ trương chuyển trạng thái từ “không COVID” sang thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh để phục hồi và phát triển kinh tế, ổn định, thúc đẩy sản xuất kinh doanh trong bối cảnh mới. Chống dịch để sản xuất và sản xuất để phục vụ chống dịch tốt hơn. Muốn vậy, các giải pháp phải dựa trên cơ sở thực tiễn, khoa học, kinh nghiệm thời gian qua và bài học của các nước.

Chính phủ đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, Bộ Y tế chủ trì nghiên cứu, đưa ra các giải pháp thích ứng và sẽ sớm ban hành hướng dẫn tạm thời. Trong gần 2 năm qua, chúng ta đã có thêm nhiều kinh nghiệm, hiểu rõ hơn về virus, về dịch bệnh, song đây là việc chưa có tiền lệ, việc ban hành hướng dẫn mới phải thận trọng, lấy ý kiến nhiều bên, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, bổ sung, hoàn thiện dần, cố gắng tránh tình trạng như nhiều nước là cứ “mở cửa” rồi lại “đóng cửa” ngay.

Với vấn đề cải cách và hoàn thiện thể chế. Thủ tướng khẳng định đây là một trong ba khâu đột phá chiến lược đang được Chính phủ, các bộ ngành hết sức quan tâm. Quan điểm rất rõ của Đảng, Nhà nước, Chính phủ: Người dân và doanh nghiệp là chủ thể, là trung tâm. Mọi chính sách và việc thực hiện chính sách phải hướng đến người dân và doanh nghiệp; người dân và doanh nghiệp tham gia xây dựng chính sách và thực hiện các chính sách đó. Thủ tướng đề nghị cộng đồng doanh nghiệp tiếp tục chỉ rõ các khó khăn, vướng mắc, bất cập về thể chế, chính sách tại văn bản nào, điều khoản nào để cùng tháo gỡ.

 “Chúng tôi mong muốn cộng đồng doanh nghiệp thực sự là trung tâm, là chủ thể trong phòng chống dịch và phát triển kinh tế xã hội; góp ý về đột phá thể chế, chính sách, pháp luật; đầu tư tăng năng suất lao động, năng suất các nhân tố tổng hợp, chuyển đổi số; tăng cường hợp tác công tư, nhất là xây dựng hạ tầng chiến lược; góp ý thẳng thắn để cắt giảm, cải cách thủ tục hành chính; tham gia nhiều hơn để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; tham gia vào quá trình chuyển giao công nghệ, tăng cường năng lực y tế, nhất là phát triển công nghiệp dược để chủ động ứng phó với mọi tình huống”, Thủ tướng phát biểu.

Để hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp trong bối cảnh đại dịch COVID-19 ngày càng phức tạp, kéo dài, doanh nghiệp phải sống chung với dịch bệnh, vừa qua Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đã chủ trì thành lập Hội đồng Hợp tác Doanh nghiệp ứng phó COVID-19. Hội đồng là cơ chế hợp tác, kết nối các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp với nhau và với các cơ quan, tổ chức ở Trung ương, địa phương và quốc tế để cùng hợp sức ứng phó đại dịch COVID-19. Với việc thành lập Hội đồng và ra mắt nền tảng tương tác trực tuyến 24/7 vào ngày 24/9, VCCI đã cùng Liên minh HTX VN, Hiệp hội DNNVV VN kịp thời triển khai nhiệm vụ được Chính phủ giao trong Nghị Quyết 105, đó là nắm bắt khó khăn, vướng mắc, kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp để các cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết, đồng thời tăng cường việc bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh; đẩy mạnh các hoạt động kết nối, chia sẻ thông tin, giao thương trong mùa dịch. Tham gia Hội đồng ngoài doanh nghiệp và các hiệp hội doanh nghiệp, còn có đại diện các ban, bộ, ngành TW, có đ/c Phó trưởng Ban kinh tế TW làm Phó Chủ tịch Hội đồng. Các hoạt động của Hội đồng được triển khai hoàn toàn trên nền tảng số hoá, tương tác với tất cả các hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp rất thuận tiện, nhanh và liên tục 24/7. Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả của Hội đồng trong hỗ trợ doanh nghiệp ứng phó thành công với COVID-19, VCCI xin kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo có cơ chế để VCCI và Hội đồng kết nối, phối hợp công tác trực tiếp với các Ban chỉ đạo phòng chống COVID-19 ở cấp quốc gia cũng như các ngành, các địa phương, qua đó các đề xuất, kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp được tiếp nhận, xử lý nhanh, hiệu quả hơn.