Làm rõ dấu hiệu gian lận xuất xứ gạo Việt Nam

Theo Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1, thuộc Cục Hải quan TP HCM - đơn vị đang tạm giữ hàng chục container gạo nhập khẩu từ Ấn Độ nghi vấn gian lận xuất xứ Việt Nam. Lô hàng này thuộc 2 tờ khai nhập khẩu do một doanh nghiệp tại Hà Nội đăng ký, làm thủ tục nhập khẩu qua cảng Cát Lái vào cuối tháng 2 và tháng 3/2021.

Theo khai báo trên tờ khai hải quan, lô hàng gạo này có xuất xứ Ấn Độ. Tuy nhiên, qua kiểm tra thực tế, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 phát hiện toàn bộ số gạo nhập khẩu được đóng gói 50kg/bao, trên bao bì, nhãn mác thể hiện xuất xứ hàng hóa tại Việt Nam. Cụ thể, trên bao bì mỗi bao gạo đều ghi rõ tên thương hiệu, địa chỉ nhà máy, địa chỉ doanh nghiệp tại Việt Nam; thành phần gạo 5% tấm... Từ các thông tin kiểm tra, nghi vấn có sự giả mạo xuất xứ hàng Việt Nam, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 đã lập biên bản chứng nhận, tạm giữ toàn bộ lô hàng để điều tra, xác minh làm rõ.

Thực tế, thời gian gần đây, ngành gạo Việt Nam đã xuất hiện dấu hiệu bị giả mạo xuất xứ của gạo trắng Việt Nam. Theo Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt của Việt Nam để thực hiện Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN - Ấn Độ, các loại gạo 5% tấm và 100% tấm nhập khẩu từ Ấn Độ được hưởng thuế suất 0%. Trong khi đó, giá 2 loại gạo này của Ấn Độ chỉ ở mức khoảng 400 USD/tấn và 280 USD/tấn, thấp hơn khoảng 100 USD/tấn so với giá gạo Việt Nam.

Do đó, gạo Ấn Độ nhập khẩu về Việt Nam có giá cạnh tranh hơn rất nhiều so với gạo Việt Nam. Vì vậy, Cục Hải quan TP HCM đã ban hành kế hoạch tăng cường công tác kiểm tra xác định xuất xứ, chống gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp đối với mặt hàng gạo trắng Việt Nam.

Bình luận vấn đề này, trên báo chí, ông Phạm Thái Bình, Tổng giám đốc Công ty CP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An cũng khẳng định việc trộn gạo Ấn Độ vào gạo Việt Nam sau đó dùng xuất xứ Việt Nam để xuất khẩu đi là hành động cần bị lên án mạnh mẽ. Bởi Việt Nam đã mất rất nhiều năm cải tiến về công nghệ, giống… mới có thể xây dựng được uy tín cho hạt gạo, nhưng hành động này có thể khiến cho mọi nỗ lực đó đều thành “công cốc”.

Ngoài sự vào cuộc ngăn chặn ngay tại cửa khẩu của lực lượng Hải quan, các doanh nghiệp cho rằng, với vai trò là cơ quan chủ quản, Bộ Công Thương cần có giải pháp giám sát chặt chẽ tình trạng này để tránh “một con sâu làm rầu nồi canh”.

Không chỉ giả mạo xuất xứ Việt Nam để xuất khẩu ra nước ngoài, gạo Ấn Độ còn được “mông má” để giả một số loại gạo của Việt Nam. Theo chia sẻ của một  nghiệp trong ngành gạo, gạo Sa Mơ của Việt Nam có kích thước nhỏ, nhìn bề ngoài rất giống với gạo Swarna 5% tấm của Ấn Độ. Loại gạo này cho cơm xốp, nở, mềm, thơm nhẹ, thích hợp cho các quán cơm chiên, bánh xèo và đã được người tiêu dùng ưa chuộng hơn 15 năm nay.

Theo đó, các doanh nghiệp sau khi nhập khẩu gạo Ấn Độ về sẽ đưa vào máy làm đẹp lại, sau đó đóng bao mới và lấy tên là gạo Sa Mơ của Việt Nam để bán ở trong nước. Nhiều khách hàng của  doanh nghiệp này đã phản hồi về việc có một số đơn vị bán gạo Sa Mơ với giá rẻ hơn 500 – 800 đồng/kg. Với mức giá gạo Sa Mơ hiện tại là 13.000 đồng/kg, trong khi gạo Ấn Độ nhập khẩu về và “mông má” lại thì giá cũng chỉ khoảng 11.000 đồng/kg. Như vậy, lợi nhuận chênh lệch từ việc bán gạo Sa Mơ “giả” lên tới 1.500 – 2.000 đồng mỗi kg.