Lo ngại tái nhiễm COVID-19 từ các chủng đột biến SARS-CoV-2

Cụ thể, ông Anthony Fauci, giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Mỹ cho biết, biến chủng SARS-CoV-2 từ Nam Phi là loại có nguy cơ gây tái nhiễm cao nhất cho đến thời điểm hiện tại. Theo ông, các dữ liệu nghiên cứu về các biến chủng cho thấy mức độ miễn dịch mà bệnh nhân mắc COVID-19 theo cách lây nhiễm thông thường có được là không đủ để bảo vệ họ trước chủng đột biến từ Nam Phi.

Trên thực tế, đã có một số trường hợp được ghi nhận đã tái nhiễm các biến thể mới. Trong cuộc thử nghiệm vắc xin Novavax ở Nam Phi, bệnh nhân mắc COVID-19 vẫn có khả năng nhiễm biến chủng như những người chưa từng mắc bệnh.

Mặc dù có tới 30% người tham gia thử nghiệm có kháng thể trong máu, nhưng tỷ lệ người tái nhiễm là vào khoảng 4%, gần như tương đương với tỷ lệ người mắc bệnh lần đầu. Điều này có nghĩa hệ miễn dịch không thể bảo vệ hoàn toàn trước biến thể virus SARS-CoV-2 có nguồn gốc từ Nam Phi.

Có thể thấy, biến chủng SARS-CoV-2 được phát hiện tại Nam Phi đang được các chuyên gia đánh giá là có mức độ nguy hiểm cao nhất. Bên cạnh việc tăng khả năng tái nhiễm, biến thể SARS-CoV-2 Nam Phi mang những đột biến làm giảm hiệu quả của vắc xin, khiến cuộc chiến với COVID-19 có nguy cơ trở nên khó khăn và phức tạp hơn.

Biến thể Nam Phi (501Y.V2 hay B.1.351) có sự biến đổi đáng kể về cấu trúc protein khi mang ba đột biến gồm E484K, K417N và N501Y tại các vùng quan trọng của gene, nơi tạo ra protein gai dùng để gắn vào tế bào người. Trong đó, chủng E484K có khả năng làm giảm độ nhận biết của kháng thể người với virus.

Theo giáo sư sinh học Francois Balloux, Đại học College London, sự tích tụ nhiều đột biến của biến chủng tại Nam Phi giúp virus có thể vượt qua hàng rào miễn dịch sinh ra bởi vắc xin, lẩn tránh hệ miễn dịch. Đồng thời, biến thể này cũng khó bị phát hiện trong xét nghiệm PCR hơn. 

Tương tự, nhóm các nhà khoa học từ ba trường đại học Nam Phi làm việc với Viện Các bệnh truyền nhiễm quốc gia (NICD) của Nam Phi cho biết, dòng biến thể này hoàn toàn thoát khỏi ba lớp kháng thể đơn dòng có liên quan đến việc điều trị COVID-19.

“Hơn nữa, biến thể 501Y.V2 thoát khỏi đáng kể hoặc thoát khỏi hoàn toàn các kháng thể trung hòa trong huyết tương dưỡng bệnh COVID-19”, các chuyên gia này nhận định. Do đó, nếu không ngăn chặn kịp thời, sẽ rất khó để thế giới đạt được miễn dịch cộng đồng với COVID-19 nếu tỷ lệ tái nhiễm trở nên cao hơn.

Mặc dù vậy, chưa có bằng chứng cho thấy bệnh nhân nhiễm bệnh lần hai ít có khả năng bệnh nặng hơn hoặc nguy cơ tử vong cao hơn so với lần đầu. Vẫn còn quá sớm để các nhà nghiên cứu xác định rõ tỷ lệ tái nhiễm của các chủng biến thể. Do vậy, một trong những biện pháp quan trọng cần thực hiện là thúc đẩy tiêm chủng vắc xin COVID-19 cho càng nhiều người càng nhanh càng tốt.

Hiện nay, các biến chủng đều có tốc độ lây lan nhanh gấp nhiều lần so với chủng gốc. Điều này có nghĩa là biện pháp truy vết, khoang vùng dập dịch, phong toả diện rộng đang dần mất tính hiệu quả. Không lọi trừ khả năng, COVID-19 sẽ trở thành bệnh theo mùa như cúm, cần tiêm chủng nhắc lại hàng năm.

Và nếu điều đó xảy ra, ngay bây giờ thế giới cần đẩy nhanh việc nghiên cứu vắc xin thế hệ thứ hai để đối phó tốt hơn với dịch bệnh, trước khi các biến chủng trở nên nguy hiểm và khó đối phó hơn.