Ngân hàng “làm khó” người mua nhà ở xã hội

Trao đổi với DĐDN, ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) cho rằng, việc loại trừ người vay vốn mua nhà ở xã hội (NƠXH) có thể khiến hàng trăm nghìn người thu nhập thấp chịu thiệt.

- Đề xuất của NHNN có điểm nào bất hợp lý, thưa ông?

Theo lý giải của NHNN, do Luật Nhà ở không có quy định chính sách hỗ trợ để mua, thuê mua NƠXH. Trong khi đó, Nghị định 100/2015 và Nghị định 49/2021 quy định tổ chức tín dụng được chỉ định cho vay ưu đãi để mua, thuê mua NƠXH.

Đề xuất của NHNN căn cứ vào Khoản 4 Điều 50 Luật Nhà ở 2014, quy định 05 đối tượng được hưởng chính sách về hỗ trợ NƠXH và chỉ được hỗ trợ vay vốn ưu đãi tín dụng để “xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở”, mà không đề cập mục đích vay để “mua, thuê mua NƠXH”.

Ngân hàng Nhà nước cho rằng, nếu các văn bản quy phạm pháp luật có quy định khác nhau về cùng một vấn đề, văn bản nào có tính pháp lý cao hơn sẽ được áp dụng. Do vậy, với tình huống này phải áp dụng Luật Nhà ở, tức là các ngân hàng thương mại chỉ hỗ trợ vay xây mới, cải tạo, sửa nhà để ở.

Nhưng đề xuất này lại chưa phù hợp với khoản 1, 4, 5, 6 và 7 Điều 49 Luật Nhà ở 2014 quy định về cho vay để mua, thuê mua NƠXH. Mặt khác, đề xuất của NHNN cũng không phù hợp với Khoản 10 Điều 1 Nghị định 49/2021. Nghị định 49/2021 quy định tổ chức tín dụng được chỉ định cho vay ưu đãi để mua, thuê mua NƠXH.

- Việc loại trừ ưu đãi với người vay vốn mua NƠXH sẽ tác động như thế nào đến thị trường nhà ở, thưa ông?

Ở nước ta, trước năm 1975 Nhà nước đã thực hiện chính sách nhà ở công lập. Tiếp đó là các chung cư được phép bán trả góp trong 10 – 12 năm ở phía Nam.

Việc loại trừ người vay vốn mua nhà xã hội có thể khiến hàng trăm nghìn người chịu thiệt. (Nhà ở xã hội Đặng Xá).

Đến Luật Nhà ở 2005 và 2014 đã dần xây dựng hoàn thiện chính sách về NƠXH đề hỗ trợ cho 9 nhóm đối tượng được thụ hưởng chính sách NƠXH. Theo đó, trong 15 năm qua đã có hàng trăm ngàn người được hưởng lợi từ chính sách ưu đãi về nhà ở NƠXH.

Về thời hạn cho vay ưu đãi, trong giai đoạn 2006-2015 tối đa là 10 năm, giai đoạn 2015-2020 tối đa là 15 năm và mới đây Nghị định 49/2021 đã nâng thời hạn tối đa lên đến 25 năm.

Có thể nói, trong tổng thể các chính sách về NƠXH của Nhà nước ta, chính sách cho vay tín dụng dài hạn với lãi suất ưu đãi là quan trọng bậc nhất. Do vậy, với đề xuất của NHNN sẽ “tước bỏ” chính sách cốt lõi của Nhà nước là hỗ trợ cho vay vốn tín dụng ưu đãi dài hạn với lãi suất thấp để mua, thuê mua NƠXH và các đối tượng yếu thế được hưởng chính sách NƠXH là những người bị thiệt nhất. Quy định này sẽ tác động tiêu cực đến thực hiện mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội về nhà ở.

- Ông có kiến nghị gì về dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư 25/2015 của NHNN?

NHNN căn cứ vào nội hàm của Khoản 4 Điều 50 Luật Nhà ở 2014. Trong khi, quy định này chưa thật rõ ràng. Chính vì vậy, thời gian tới, Chính phủ cần chủ trì sửa đổi, bổ sung Luật Nhà ở.

HoREA đề nghị, NHNN vẫn giữ nguyên quy định tại Khoản 3 Điều 6 Thông tư 25/2015/TT-NHNN, chỉ bỏ mục đích “thuê”.

Đề nghị Bộ Xây dựng xem xét trình Chính phủ đề xuất sửa đổi Khoản 4 Điều 50 Luật Nhà ở 2014 theo hướng bổ sung thêm cụm từ “mua, thuê mua NƠXH” để đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ của các quy định pháp luật.

- Xin cảm ơn ông!

TS Nguyễn Duy Phương, chuyên gia tài chính của Quỹ đầu tư DG Investment:

Rất nhiều người nghèo đang muốn mua NƠXH nhưng khó khăn về nguồn vốn. Tuy nhiên, họ không dễ tiếp cận vốn vay qua Ngân hàng Chính sách xã hội khi các quy định có phần cứng nhắc. Nên chăng cần có sự đánh giá xem xét lại về quy định hồ sơ xét điều kiện mua nhà ở cũng như xét vay để mua, thuê NƠXH nhằm tránh việc tháo chỗ này thắt chỗ khác và người nghèo vẫn khó tiếp cận được nguồn vốn vay lãi suất ưu đãi để mua NƠXH.

Ông Nguyễn Văn Dũng, Tổng giám đốc Công ty bất động sản Trường Phát:

Luật Nhà ở 2014 và các nghị định hướng dẫn quy định rất rõ về các đối tượng được ưu đãi mua, thuê mua NƠXH. Đồng thời cũng quy định rõ việc cho vay như thế nào, lãi suất bao nhiêu và thời gian được vay là bao lâu. Thế nên, đề xuất của Ngân hàng Nhà nước sẽ tước bỏ chính sách cốt lõi của nhà nước là hỗ trợ cho vay vốn tín dụng ưu đãi dài hạn với lãi suất thấp để mua, thuê mua NƠXH. Đề xuất này có tác động tiêu cực đến thực hiện mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội về nhà ở.