Ngành y và bài học “vàng” sau hàng loạt… bê bối

Suốt 2 năm trải qua thử thách chưa từng có, hàng vạn bác sĩ, nhân viên y tế không quản hy sinh, gian khổ, xông pha vào tuyến đầu chống dịch để điều trị, chăm sóc cho người dân bị nhiễm COVID-19, ngành y đã để lại những hình ảnh trở thành tượng đài trong lòng người dân trên cả nước, thế nhưng, phía sau những hy sinh, tận tụy, đâu đó vẫn còn “những con sâu làm rầu nồi canh”.

Liên tiếp, chỉ trong một thời gian ngắn hàng loạt những lãnh đạo của ngành y bị khởi tố như: nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế – Trương Quốc Cường do liên quan đến vụ Công ty VN Pharma nhập thuốc giả điều trị bệnh ung thư; Giám đốc bệnh viện Bạch Mai – Nguyễn Quốc Anh và sau này là ông Nguyễn Quang Tuấn do liên quan đến vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng;… hay trước đó là ông Nguyễn Nhật Cảm - Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội. Dù sai phạm khác nhau, nhưng tựu chung, họ đều “nhúng chàm” do không vượt qua được cám dỗ của lợi ích kinh tế mà quên đi y đức và lời thề Hippocrates thiêng liêng của ngành.

Chưa bao giờ ngành y chịu nhiều tổn thất như lúc này, không chỉ là uy tín, hình ảnh mà còn là những lương y, thầy thuốc đầu ngành được đào tạo bài bản với nhiều năm kinh nghiệm.

Sáng 08/11, tham gia thảo luận về kinh tế - xã hội tại Nghị trường, ĐBQH Nguyễn Công Long (Đồng Nai) - Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp Quốc hội chia sẻ, không có gì đau xót hơn khi pháp luật phải xử lý những người được gọi là tinh hoa của đất nước. Dù là thầy thuốc, thầy giáo khi vi phạm cũng phải được xử lý, nhưng trong một xã hội, những người được xã hội nể trọng với những danh xưng cao quý như người thầy lại vi phạm pháp luật thì đó là hiện tượng rất đáng lo ngại về cả góc độ pháp luật, đạo đức xã hội hay quản trị đất nước.

Theo ĐBQH Nguyễn Công Long, đã đến lúc phải nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng những hạn chế, yếu kém trong phương pháp quản lý, điều hành hệ thống y tế hiện nay để đề ra các giải pháp.

Thực tế, những bê bối, tiêu cực trong ngành y vẫn luôn tiềm ẩn, khi hầu hết bệnh viện các tuyến đều có chỉ tiêu đấu thầu thuốc và trang thiết bị thường niên, nhưng không phải lãnh đạo đơn vị nào cũng được trang bị hoặc hội tụ đầy đủ những kỹ năng quản lý, điều hành ngoài chuyên môn.

Như đại biểu Long phân tích, một bác sĩ được cất nhắc làm quản lý, lãnh đạo một bệnh viện hội tụ nhiều yếu tố: phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp, uy tín cá nhân và đặc biệt là năng lực chuyên môn. Với chức trách, nhiệm vụ quản lý, điều hành một bệnh viện công, ngoài vấn đề chịu trách nhiệm cao nhất về chuyên môn, giám đốc bệnh viện phải chịu trách nhiệm điều hành toàn bộ hoạt động khác về hành chính, cơ sở vật chất…

Nói cách khác, Giám đốc bệnh viện công lập thì không chỉ bảo đảm sinh mạng cho từng bệnh nhân, không chỉ trực tiếp cầm dao mổ ở những ca phẫu thuật phức tạp nhất mà còn phải chịu trách nhiệm cả những việc từ gửi xe, xử lý rác, mua sắm sinh phẩm, vật tư y tế, chịu trách nhiệm trong việc đấu thầu các thiết bị y tế…

“Với những yêu cầu đặt ra đó, chỉ những bác sĩ có kỹ năng đặc biệt, với trình độ đặc biệt mới đảm đương được toàn mỹ những nhiệm vụ đặt ra cho họ”, ông Long nói.

Dẫn chứng mô hình y tế một số nước, ông Long cho biết, các bác sĩ dù giữ cương vị quản lý cũng chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi chuyên môn của mình. Họ có quyền đưa ra yêu cầu về thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế cần thiết trong việc bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ chữa bệnh, phòng bệnh còn nhiệm vụ cung ứng, đấu thầu, mua sắm do hội đồng chuyên trách khác đảm nhiệm.

Từ đó, đại biểu này đặt vấn đề, phải chăng cơ chế quản lý chưa phù hợp, thiếu sự phân định trách nhiệm, tổ chức thực hiện giữa các nhiệm vụ hoàn toàn khác nhau, đòi hỏi chuyên môn khác nhau là một trong những nguyên nhân dẫn đến sai phạm của cán bộ quản lý bệnh viện công trong thời gian qua?

“Bởi vậy, cùng với việc xử lý nghiêm các sai phạm, chúng ta cần khẩn trương hoàn thiện hành lang pháp lý cho công tác quản lý, điều hành hệ thống y tế, nhất là điều hành hệ thống bệnh viện công”, ông Long đề xuất.

Bên cạnh đó, ông Long cũng cho rằng, điều này không chỉ nâng cao năng lực ngành y tế, mà còn ngăn ngừa hiệu quả những hành vi vi phạm tiêu cực trong nền kinh tế.

Thực tế, trong nguy có cơ, chính hàng loạt những bê bối vừa qua là cơ hội “vàng” để ngành y nhìn lại mình, không có vụ VN Pharma nhập thuốc giả điều trị bệnh ung thư làm sao có thể thấy những bất cập và sự thiếu giám sát trong đội ngũ cán bộ, y bác sĩ được giao trọng trách “đánh rơi” y đức để nhận “hoa hồng”, làm sao tỏ được những lãnh đạo “nhắm mắt” vì lợi ích kinh tế sẵn sàng đánh đổi tính mạng người bệnh,… Hay như, không có những vụ việc như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Tim Hà Nội thì làm sao thấy được những hành vi tiêu cực “ăn” trên đầu bệnh nhân, rút ruột bảo hiểm y tế,…

Để từ những bài học nhãn tiền đã qua, như ĐBQH Nguyễn Công Long đề xuất, cùng với việc xử lý nghiêm các sai phạm, cần khẩn trương hoàn thiện hành lang pháp lý cho công tác quản lý, điều hành hệ thống y tế, nhất là điều hành hệ thống bệnh viện công.