NHẬN DIỆN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG (Bài X): Ngành công nghiệp năng lượng – cần chiến lược đầu tư nghiêm túc

ĐBSCL có tiềm năng rất lớn và những điều kiện thuận lợi đặc biệt để phát triển cụm ngành năng lượng tái tạo. Nhưng để tận dụng tối đa tiềm năng và lợi thế của khu vực, ĐBSCL cần vượt qua khá nhiều rào cản từ chính sách đến kinh tế và kỹ thuật. Các thách thức về mặt chính sách tập trung vào các thiết kế hợp đồng mua bán điện (PPA) không đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư khiến các dự án điện tái tạo trở nên khó hoặc không thể vay vốn từ các định chế tài chính ngoài nước.

Một trong những khuyết điểm đó là các điều khoản liên quan đến cắt giảm công suất, rủi ro tỷ giá, các điều kiện bất khả kháng, giải quyết tranh chấp, và thiếu sự rõ ràng hay chậm trễ trong quá trình phê duyệt dự án, thu hồi đất đai, và các cáo buộc liên quan đến nhũng nhiễu của cơ quan cấp phép.

Liên quan đến rào cản tài chính, giá mua điện đối với một số nguồn như điện gió, đặc biệt điện gió ngoài khơi, còn khá thấp so với suất đầu tư cũng như mức giá đang được áp dụng trên thế giới. Nhà đầu tư cũng phải gánh thêm cho phần phí xây dựng đường truyền tải đến các trạm biến áp trung áp.

Đối với nhóm yếu tố kỹ thuật, thị trường sản xuất thiết bị trong nước còn khá nhỏ, và thiếu nguồn nhân lực có trình độ quản lý hệ thống, xây dựng, và bảo dưỡng các thiết bị, đặc biệt đối với công nghệ điện gió. Việt Nam cũng chưa có cơ sở hạ tầng để phát triển lưới điện thông minh, thiếu hoặc chất lượng dữ liệu kém cũng làm đội chi phí và kéo dài tiến trình đầu tư. Và để phát triển cụm ngành công nghiệp năng lượng, cần phải có chiến lược đầu tư nghiêm túc cho các ngành phụ trợ và liên quan. Ngoài ra, lĩnh vực năng lượng tái tạo cần được xem như là một phần của chiến lược phát triển kinh tế.

Với mỗi chính sách đều có những đối tượng hưởng lợi và những đối tượng bị thiệt thòi khi chúng ta thực hiện chuyển đổi từ hệ thống điện tập trung thông thường sang hệ thống năng lượng phân tán với mức độ thâm nhập năng lượng tái tạo ở mức cao. Cần có thêm những bằng chứng rõ ràng về tác động lên công ăn việc làm tạo ra, tác động đến phân phối thu nhập, đến chính sách tài khóa của chính phủ, và tác động kinh tế xã hội và môi trường trong các kịch bản phát triển năng lượng. Khu vực tư nhân sẽ đóng một phần quan trọng trong cơ cấu năng lượng thông qua đầu tư vào năng lượng mặt trời và gió, lưu trữ năng lượng và thực hiện các sáng kiến hiệu quả năng lượng.

Ngoài ra còn có những doanh nghiệp lớn tham gia đầu tư trong lĩnh vực LNG, trong việc xây dựng các lưới truyền tải và cung cấp các dịch vụ năng lượng. Giá điện là một thành phần quan trọng của cải cách ngành năng lượng. Do đó, khi chuyển đổi cơ cấu năng lượng cũng cần làm rõ chi phí toàn bộ hệ thống là bao nhiêu và chi phí cho người dùng cuối là bao nhiêu, đồng thời còn duy trì hệ thống trợ cấp chéo rộng rãi như áp dụng hiện nay hay không.

(Còn tiếp)