Phụ phí nắng nóng và câu chuyện trách nhiệm doanh nghiệp

>> Grab hi sinh khách hàng

Ngày 6/7, Grab thông báo thu phụ phí nắng nóng - Ngày 11/7, Bộ Công Thương ra Công văn số 785, yêu cầu Grab cung cấp thông tin làm rõ các loại phí và phụ phí trước ngày 18/7.

Chia sẻ với DĐDN, PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) cho rằng, doanh nghiệp thu phụ phí nắng nóng là vấn đề chưa có trong tiền lệ. Giải quyết thấu đáo vấn đề trên có thể “mở đường” cho thị trường phát triển.

- Thưa ông, vấn đề được dư luận quan tâm hàng đầu hiện nay là Grab có lạm dụng vị thế thống lĩnh thị trường để thu các loại phí, phụ phí trên?

Grab hiện chiếm hơn 60% thị phần, nên thực chất họ đang thống lĩnh thị trường. Với hàng loạt loại phí và phụ phí, như "phụ phí khi mưa lớn", "phụ phí kẹt xe", "phí chờ đợi", nay là “phụ phí nắng nóng” được Grab đưa ra đang tác động mạnh tới thị trường vận tải công nghệ Việt Nam.

Tuy nhiên, trước tiên chúng ta cần làm rõ về khái niệm việc hãng xe công nghệ Grab áp dụng chính sách phí và phụ phí. Đơn cử, trong Luật Phí và lệ phí đã quy định rất rõ những cơ quan Nhà nước nào ban hành phí và lệ phí? Do vậy, việc Grab áp dụng các loại phụ phí trên thực chất là một loại giá.

Nếu đã gọi là phí và phụ phí thì phải được phép thu. Đơn cử như hàng không gọi là phụ phí xăng dầu khi giá xăng dầu quá cao, do không thể điều chỉnh giá được nên phải áp dụng chính sách phụ phí. Tuy nhiên, khi Tổng Công ty hàng không đề xuất chính sách phụ phí xăng dầu thì Bộ GTVT không đồng ý.

Nghị định 10/2020 sửa Nghị định 86/2014 về kinh doanh vận tải ô tô đã quy định, Nhà nước không định giá nhưng doanh nghiệp vẫn phải kê khai giá không phải với Bộ GTVT mà tại các địa phương. Ví dụ, Grab hoạt động tại địa phương nào thì phải kê khai giá tại địa phương đó. Như vậy, vấn đề này Grab cần phải làm rõ năm nay có phải nắng nóng nhất hay không? Các năm trước nắng nóng tại sao không đưa ra? Đưa ra với lý do gì? Khoản thu này sẽ sử dụng như thế nào?

>> Lộ diện chiêu thức “sói gửi chân” của Grab

>> Phụ thu phí nắng nóng, Bộ Công Thương yêu cầu Grab giải trình

- Nếu đã nói là giá dịch vụ thì vấn đề là việc thu này là không được phép khi chưa có sự chấp thuận của cơ quan quản lý và sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi các bên ra sao, thưa ông?

Nếu nói đến quyền lợi người tiêu dùng thì người tiêu dùng không bao giờ đồng tình tăng phí hay giá. Đặc biệt, trong bối cảnh, nguy cơ lạm phạm và giá xăng, dầu đang cao đẩy hàng hoá tiêu dùng “leo thang” như hiện nay.
Còn đối với các tài xế lái xe công nghệ, họ chính là các “đối tác” của Grab, nhưng về cơ bản họ cũng không đồng tình về loại thu này. Bởi vì, việc thu “phụ phí nắng nóng” thực chất là Grab tăng giá dịch vụ và hưởng thêm phần chiết khấu lên tới hơn 27%.

- Theo ông, việc Grab đề xuất thu “phụ phí” trên nên xử lý ra sao?

Vấn đề giá dịch vụ không quy định trong dịch vụ thiết yếu, Nhà nước không quy định, mà do bản thân doanh nghiệp này tự đặt ra. Cho nên, cần có sự thoả thuận 3 bên, cơ quan quản lý Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Vì Nhà nước chỉ yêu cầu doanh nghiệp kê khai, không đề cập đến việc định giá là bao nhiêu. Đây chính là kẽ hở để Grab thông báo thu “phụ phí” nhưng không giải thích rõ ràng, như thế nào là “phụ phí nắng nóng”? Phân chia cụ thể ra sao?

- Nhiều ý kiến cho rằng, việc Grab thu thêm "phụ phí" là một hình thức "lách luật" để tìm cách "móc túi" khách hàng, thưa ông?

Theo tôi, Grab không “lách luật”, vì nếu “lách” luật thì cơ quan quản lý hoàn toàn có thể “tuýt còi”. Chúng ta hoàn toàn có thể xử lý vấn đề này bằng luật. Hiện nay, phí và lệ phí do Bộ Tài chính quản lý. Bộ Tài chính, Sở Tài chính, Sở GTVT các địa phương có trách nhiệm kiểm tra việc thu phí này.

Người tiêu dùng có thể dùng quyền lực của mình đó là “tẩy chay” dịch vụ của Grab nếu thấy giá vô lý.

Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công Thương) “vào cuộc” được vì đề xuất của Grab làm ảnh hưởng đến người tiêu dùng. Cơ quan này có thể xem xét Grab có vi phạm Luật Cạnh tranh hay không? Có phải do họ do giữ vị trí “thống lĩnh” nên tăng giá để “bắt chẹt” người tiêu dùng?

- Theo giải thích từ Grab, đề xuất này "nhằm khuyến khích có nhiều tài xế mở app hơn sau nhiều dịp nắng nóng”. Ông bình luận như thế nào về vấn đề này?

Theo tôi, đây chỉ là sự “nguỵ biện”. Vì nếu Grab bảo vệ quyền lợi của các tài xế công nghệ trước nắng nóng thì cần tách riêng phần phụ thu này mà không thu chiết khấu. Trong khi, bản thân Grab dùng công nghệ không bị ảnh hưởng bởi nắng nóng nhưng lại hưởng lợi lên tới hơn 27% từ phụ thu này?

Ở góc độ quản lý nhà nước, các sở GTVT và sở Tài chính có quyền và trách nhiệm yêu cầu Grab kê khai giá dịch vụ, tiến hành thanh kiểm tra các loại phụ thu này có hợp lý hay không? Ai hưởng lợi? Một vấn đề nữa là thời gian xử lý?

- Xin cảm ơn ông!