60% lao động trẻ trong độ tuổi 15-24 tuổi đang làm các công việc phi chính thức

P.NAM• 10/10/2020 07:37

Đây là số liệu được công bố trong báo cáo “Đánh giá về kỹ năng nghề nghiệp và thực hành tốt của doanh nghiệp để nâng cao tay nghề cho thanh thiếu niên yếu thế và dễ tổn thương”.

Mới đây, Phòng Thương mai & Công nghiệp Việt Nam (VCCI), UNICEF và Viện Nghiên cứu phát triển Mekong (MDRI) đã công bố báo cáo “Đánh giá về kỹ năng nghề nghiệp và thực hành tốt của doanh nghiệp để nâng cao tay nghề cho thanh thiếu niên yếu thế và dễ tổn thương.

Báo cáo tìm hiểu các kỹ năng nghề nghiệp hiện tại và dự báo các kỹ năng được cho là cần thiết trong tương lai đối với lao động trẻ ở lứa tuổi thanh thiếu niên thuộc 3 lĩnh vực: Dệt may & Da giày, Du lịch & Lữ hành và Công nghệ thông tin & Truyền thông (CNTT-TT). Cứ 4 trên 5 doanh nghiệp được hỏi đánh giá cao sự sáng tạo, kỹ năng làm việc nhóm và lắng nghe tích cực từ thế hệ lao động trẻ trong tương lai.

Theo các phát hiện chính, có đến 60% lao động trẻ trong độ tuổi 15-24 tuổi đang làm các công việc phi chính thức. Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 tiếp tục ảnh hưởng đến nền kinh tế và tình trạng việc làm tại Việt Nam, lao động trẻ gặp nhiều khó khăn hơn để thoát ra khỏi khu vực phi chính thức với độ an toàn thể chất và tinh thần thấp. Nhiều lao động trẻ vẫn thiếu kỹ năng mềm cũng như chuyên môn cần thiết để bắt kịp với Cách mạng Công nghiệp (CMCN) 4.0.

Dù trình độ giáo dục có thể được sử dụng để ước lượng chất lượng của lao động cũng như rủi ro bị thay thế bởi tự động hóa, trên thực tế, doanh nghiệp cho rằng có một sự chênh lệch giữa bằng cấp và năng lực làm việc thực sự.

Theo bà Lesley Miller, Phó Trưởng Đại diện, UNICEF Việt Nam:“Các nhà giáo dục cần cộng tác nhiều hơn với doanh nghiệp: tích hợp các tập huấn về kỹ năng mềm, định hướng nghề nghiệp và thực tập dài hạn vào chương trình giảng dạy. Những cải cách như vậy sẽ giúp các trường học và trung tâm dạy nghề đánh giá tốt hơn nhu cầu về kỹ năng của người sử dụng lao động và điều chỉnh các chương trình để đáp ứng những nhu cầu đó. Sinh viên chắc chắn sẽ được hưởng lợi từ việc được chuẩn bị tốt hơn, xét về kỹ năng mềm và kinh nghiệm, khi họ tốt nghiệp và tham gia lực lượng lao động”.

Các doanh nghiệp cho biết Ngoại ngữ và kỹ năng tin học nâng cao ở lao động trẻ là kỹ năng cứng yếu nhất, trong khi đó quản lý và giao tiếp là kỹ năng mềm kém nhất, tuy vậy, đánh giá cụ thể vẫn có sự chênh lệch giữa các ngành. Các doanh nghiệp FDI có nhiều khả năng tuyển dụng những người yếu thế hơn so với các doanh nghiệp trong nước. Công ty trong ngành CNTT-TT sẵn sàng tuyển dụng người khuyết tật hơn các ngành khác, nhưng cũng cho biết định kiến và bất bình đẳng về giới cũng khiến lao động nữ có năng lực khó theo đuổi công việc trong các lĩnh vực truyền thống do nam giới thống trị như CNTT-TT.

Báo cáo cho thấy nhiều thanh thiếu niên ở Việt Nam chưa nhận thức được về những kỹ năng nghề nghiệp cần thiết để nắm bắt các cơ hội việc làm. Thanh thiếu niên ngoài trường học thậm chí gặp nhiều khó khăn để có việc làm tại khu vực chính thức, nhất là với các em độ tuổi 15-17 tuổi và nhóm yếu thế.

“Liên quan đến Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững, VCCI chịu trách nhiệm chủ trì thực hiện Mục tiêu 12.6. Mục tiêu này nhằm khuyến khích cộng đồng doanh nghiệp áp dụng các thực hành bền vững, bao gồm thực hiện trách nhiệm xã hội đối với các nhóm nghèo và dễ bị tổn thương để đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau, kể cả thanh niên. Hiện nay, nhiều bạn trẻ đang gặp khó khăn trong việc định hướng nghề nghiệp và tự trang bị kỹ năng nghề nghiệp phù hợp với nhu cầu thị trường lao động. Đại dịch COVID-19 làm gia tăng khó khăn cho họ, đặc biệt là nhóm dễ bị tổn thương và yếu thế trong việc tiếp cận các cơ hội làm việc tốt. Là một tổ chức quốc gia tập hợp và đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp và doanh nhân tại Việt Nam, VCCI khuyến khích các doanh nghiệp xây dựng chính sách tuyển dụng bao trùm và chương trình trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR), cải thiện chương trình xây dựng kỹ năng cho lao động trẻ và cung cấp một nơi làm việc hòa nhập”, ông Nguyễn Quang Vinh, Tổng thư kí VCCI chia sẻ.

Báo cáo này tổng hợp thực hành tốt từ các cơ quan, đơn vị có liên quan trong việc nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho thanh thiếu niên, từ đó đề xuất khuyến nghị phù hợp nhằm tạo cơ hội việc làm và tổ chức các hoạt động nâng cao kỹ năng nghề cho thanh thiếu niên, tập trung vào nhóm yếu thế và dễ bị tổn thương.

“So với các nghiên cứu trước đây chủ yếu dựa trên nhu cầu từ phía thanh niên, đánh giá này đã bổ sung nghiên cứu hiện có về khoảng cách kỹ năng làm việc của thanh niên Việt Nam trong độ tuổi 15-29, từ góc độ của người sử dụng lao động (phía cung) thông qua một cuộc khảo sát với các doanh nghiệp. Một trong những phát hiện quan trọng từ đánh giá này là để thu hẹp khoảng cách về kỹ năng nghề nghiệp ở thanh thiếu niên, điều cốt lõi là phải có sự hợp tác và trao đổi thông tin hiệu quả hơn giữa tất cả các bên liên quan chủ chốt, bao gồm các cơ quan chính phủ, trường học, tổ chức phi chính phủ và các Hiệp hội nghề nghiệp và doanh nghiệp. Nếu không có quan hệ đối tác đa phương, tăng cường và sâu sắc, các bên liên quan có thể phát triển độc lập các dự án không đáng kể mà cuối cùng sẽ không hiệu quả và tốn kém”, ông Phùng Đức Tùng, Giám đốc MDRI nhấn mạnh.

Sự kiện này là một phần trong dự án hợp tác giữa UNICEF Việt Nam và VCCI về thúc đẩy Quyền Trẻ em và các Nguyên tắc Kinh doanh (CRBP) trong các doanh nghiệp tại Việt Nam nhằm tăng cường kiến thức, năng lực và cam kết của các doanh nghiệp để tôn trọng và hỗ trợ Quyền trẻ em.