Cầu nối doanh nghiệp và nông dân
Mặc dù hợp tác xã (HTX) được xem là “hạt nhân” liên kết giữa doanh nghiệp và 8,6 triệu nông hộ, nhưng con số 60% HTX kém hiệu quả đang cản bước việc xây dựng chuỗi giá trị ngành hàng nông nghiệp.
Chia sẻ với DĐDN, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường khẳng định, cần có sự liên kết trong phát triển nguyên liệu, chế biến, mở rộng thị trường tạo thành chuỗi khép kín từ nhà nông, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và nhà nước.
-Xin Bộ trưởng cho biết thực trạng liên kết xây dựng chuỗi của ngành hàng nông nghiệp hiện nay?
Thực tế cho thấy Việt Nam là nước có sức sản xuất rất lớn. Riêng thực phẩm, mỗi năm, Việt Nam có công suất sản xuất 5,5 triệu tấn thịt các loại. Chúng ta cũng có khả năng sản xuất tới 30 triệu tấn rau quả, 45 triệu tấn lương thực một năm và hàng triệu tấn cà phê…. Nhưng điểm yếu hiện nay vẫn là vấn đề liên kết rời rạc, tách rời khâu sản xuất, khâu chế biến, khẩu tổ chức thị trường dẫn đến hiệu quả còn thấp kể cả người nông dân và doanh nghiệp đều tiêu thụ bấp bênh.
Dễ dàng nhận thấy, chỉ trong hai năm qua, số lượng doanh nghiệp nông nghiệp đã tăng hơn 2,2 lần, nhưng con số này không thể “với” tới hết 8,6 triệu hộ sản xuất nông nghiệp. Do đó, HTX được xem là cánh tay nối dài và là lực lượng đóng vai trò hạt nhân liên kết giữa doanh nghiệp và nông hộ. Điều đáng nói, kết quả phân loại 9.266 HTX nông nghiệp năm 2017 cho thấy có đến 60% HTX hoạt động kém hiệu quả. Số HTX hoạt động tốt chỉ chiếm 12%, 34,3% hoạt động khá. Cùng với đó, liên kết chuỗi giá trị giúp tăng từ 17 - 25% thu nhập cho người sản xuất, nhưng quy mô liên kết còn nhiều hạn chế.
-Với vai trò quan trọng như vậy, nhưng đâu là nguyên nhân khiến con số HTX, Liên hiệp HTX hoạt động kém hiệu quả lên tới 60%, thưa Bộ trưởng?
Trước tiên, phải khẳng định trong hơn 12.000 HTX hiện nay thì có đến 70-80% HTX, tương đương khoảng 9.000 HTX chuyển đổi từ mô hình cũ, hoạt động theo quy định của Luật 2012. Trong số 9.000 HTX này vẫn có một bộ phận khoảng 35-40% là hoạt động tương đối khá, còn lại một bộ phận rất cần thay đổi tư duy quản trị.
Do đó không thể kỳ vọng sự thay đổi ngay trong một sớm một chiều. Quan trọng là 30% số HTX kiểu mới hình thành đúng theo những yêu cầu của Luật HTX mới thì đa phần hoạt động rất hiệu quả.
HTX được xem là cánh tay nối dài và là lực lượng đóng vai trò hạt nhân liên kết giữa doanh nghiệp và 8,6 triệu nông hộ.
Đơn cử như HTX Đồng Xuân ở Bắc Giang, một vụ vải bội thu gần 6.000 tỷ đồng. Phải khẳng định, những mô hình HTX kiểu mới đã giúp chuẩn hoá sản xuất, giúp giá sản phẩm vải được doanh nghiệp tiêu thụ cao gấp 1,5- 2 lần giá thông thường. Hay câu chuyện Hợp tác xã Nễ Châu ở Hưng Yên thành lập HTX kiểu mới, quy mô nhãn lồng 20ha, nhờ HTX mà sản phẩm được sản xuất theo chuỗi, ứng dụng khoa học công nghệ, truy xuất nguồn gốc... sau đó khi đến được với doanh nghiệp trong khâu tiêu thụ thì giá đã cao hơn gấp 1,5 lần mà không đủ sản phẩm.
-Làm sao tháo gỡ thực trạng trên, phát triển các HTX theo đúng hướng thị trường là hạt nhân liên kết giữa doanh nghiệp và 8,6 triệu nông hộ, thưa Bộ trưởng?
Muốn xây dựng thành công chuỗi liên kết từ khâu sản xuất đến tiêu thụ, các HTX phải được hình thành trên cơ sở là loại hình kinh tế tự nguyện, liên kết giữa các HTX, doanh nghiệp, nông dân để cùng có lợi, tạo ra được dịch vụ đầu vào hợp lý cũng như có đầu ra thuận lợi, phù hợp với giá cả cạnh tranh.
Song song với nâng số lượng các HTX, liên hiệp HTX, quan trọng hơn phải là nâng cao chất lượng từ 15.000 HTX này phát triển thành các hạt nhân đảm nhiệm vai trò liên kết các doanh nghiệp lớn, DNNVV và 8,6 triệu hộ nông dân tạo chuỗi khép kín từ sản xuất nguyên liệu, khu vực chế biến và xúc tiến thương mại.
Xác định mục tiêu này, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 98/2018 về Chính sách thúc đẩy hợp tác liên kết gắn sản xuất với tiêu thụ nông sản và Quyết định số 461 về Phát triển 15.000 HTX, liên hiệp HTX nông nghiệp hoạt động có hiệu quả đến năm 2020, thể hiện rõ định hướng và quyết tâm của Chính phủ.
Có thể bạn quan tâm
Thủ tướng: Tây Ninh có thể trở thành hình mẫu làm giàu từ nông nghiệp
14:17, 21/08/2018
Sản xuất nông nghiệp Việt Nam lớn nhưng rất bấp bênh
18:03, 18/08/2018
AHBI tổ chức cuộc thi khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong sản xuất nông nghiệp
18:35, 15/08/2018
5% ngân sách hỗ trợ dự án đầu tư nông nghiệp - cú hích chưa đủ tầm?
06:13, 11/08/2018
Đầu tư vào nông nghiệp: Doanh nghiệp đang mong muốn điều gì?
05:56, 10/08/2018
-Yếu tố then chốt khi thành lập HTX mới, quyết định sự thành công của 15.000 HTX, tránh “bình mới rượu cũ” là gì, thưa Bộ trưởng?
Muốn xây dựng những HTX mới thành công, phải khẳng định yếu tố then chốt là chuyển nhận thức tự thân của người sản xuất muốn thành lập HTX. Yếu tố quan trọng là phải chuyển nhận thức để những hộ nông dân có nhu cầu hợp tác một cách chính đáng, một cách bức xúc, thì tự họ sẽ chọn được thủ lĩnh của mình. Thủ lĩnh đó phải tạo nên một mô hình quản lý mà HTX chỉ làm những khâu khó nhất và những khâu mà từng thành viên làm không hiệu quả, còn hộ xã viên vẫn là trụ cột, người quyết định đến hiệu quả cuối cùng của chính HTX này.
Do đó, hiệu quả HTX gồm hai phần: phần dịch vụ của HTX làm tối ưu hóa những khâu cho các thành viên xã viên của mình và hiệu quả của từng thành viên.
Mặc dù vậy, qua quá trình thực tế triển khai mô hình HTX kiểu mới cũng còn nhiều hạn chế. Tuy nhiên phải khẳng định, “hạt nhân” của mối liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm chính là mô hình này.
- Xin cảm ơn Bộ trưởng!