Dự thảo hướng dẫn về giá cước vận tải: Chưa ra đời đã lạc hậu

Bộ Giao thông - Vận tải vừa công bố dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 86/2014/NĐ-CP và Thông tư liên tịch 152/2014/TTLT-BTC-BGTVT ngày 15/10/2014 hướng dẫn về kê khai giá cước, niêm yết giá cước vận tải bằng xe ô tô; giá dịch vụ hỗ trợ vận tải đường bộ.

Phương thức quản lý... kiểu cũ

Đánh giá về dự thảo sửa đổi này, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, dự thảo vẫn còn nhiều điểm lạc hậu, lỗi thời, thể hiện tinh thần quản lý cũ siết chặt kinh doanh vận tải theo hướng Nghị định 86 hơn là cải cách hành chính.

“Dường như dự thảo vẫn thể hiện sự tiếc nuối đối với phương thức quản lý kiểu cũ bởi nội dung của Dự thảo Nghị định nói trên vẫn chủ yếu là nêu lên sự bất cập quản lý, trở ngại đối với quản lý nhà nước, lợi ích của doanh nghiệp nhưng lại ‘phớt lờ’ lợi ích của người dân, doanh nghiệp và tổ chức sử dụng dịch vụ giao thông. Tất cả bức xúc hoặc hạn chế của người tiêu dùng không được lắng nghe, đề cập đến nhiều để làm đối trọng”, bà Lan nói.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, dự thảo vẫn còn nhiều điểm lạc hậu, lỗi thời, thể hiện tinh thần quản lý cũ siết chặt kinh doanh vận tải theo hướng Nghị định 86 hơn là cải cách hành chính.

Theo bà Lan, “những vấn đề được đặt ra trong bối cảnh mới như như đô thị hoá, mở rộng hàng hóa dịch vụ, việc ứng dụng công nghệ thông tin, thay đổi mô hình, cạnh tranh công nghệ... đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ, thay đổi nhanh chóng. Tuy nhiên, Dự thảo Nghị định điều kiện kinh doanh bằng ô tô không xem xét đến những yếu tố này”.

Theo quan điểm của bà Lan nếu như chúng ta cứ giữ tư duy hiện nay thì trong những năm tới có xe mới ra đời như xe không người lái, xe điện thì chúng ta sẽ phải làm sao? “Với chính sách hiện nay, chúng ta cứ lẽo đẽo theo các nước khác. Nếu không theo thị trường, không thích ứng, chính sách của Việt Nam về giao thông nhanh chóng lạc hậu", bà Lan nói.

Làm sao để quản lý những loại hình vận tải mới xuất hiện?

Một vấn đề khác được quan tâm trong hội thảo chính là việc quản lý các loại hình kinh doanh vận tải mới xuất hiện. Tại dự thảo sửa đổi lần này có các quy định như cho phép áp dụng hình thức hợp đồng điện tử, kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng, hợp đồng vận tải…

Tuy nhiên, theo quan điểm của bà Lan thì các quy định mới, hoặc mới sửa đổi trong Nghị định thay thế nghị định 86 để quản lý các loại hình mới này dù chưa đi vào thực thi nhưng đã xuất hiện hàng loạt bất cập.

“Các quy định sửa đổi lần này đã có những điều khoản dành cho các loại hình mới như Uber, Grab nhưng vẫn thiên về hình thức hoặc là cấm đoán, hoặc hạn chế quyền kinh doanh một số loại hình doanh nghiệp như kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng, cung cấp ứng dụng kết nối hợp đồng vận tải điện tử, các hộ kinh doanh vận tải…", bà Lan nói.

Theo quan điểm của bà Lan đó là hành vi phản cạnh tranh vừa đi ngược lại quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng được tự do chọn lựa và sử dụng những phương thức kinh doanh, nhà cung cấp dịch vụ đáp ứng tốt hơn nhu cầu của họ.

Mặt khác, cấm đoán hoặc hạn chế sử dụng các công cụ điện tử cũng đi ngược lại chủ trương của Nhà nước về khuyến khích ứng dụng công nghệ để nâng cao năng lực cạnh tranh của các sản phẩm, dịch vụ, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương cho biết: thời gian qua, chúng ta tranh cãi về quản lý kinh doanh vận tải ô tô là cần thiết, nhưng việc tranh cãi không đồng nghĩa với việc chúng ta phải là đưa ra chính sách, công cụ quản lý, siết chặt các loại hình này.

Dưới góc độ người làm chính sách, ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương cho biết, thời gian qua, chúng ta tranh cãi về quản lý kinh doanh vận tải ô tô là cần thiết, nhưng việc tranh cãi không đồng nghĩa với việc chúng ta phải là đưa ra chính sách, công cụ quản lý, siết chặt các loại hình này.

"Ở Việt Nam khi thị trường xuất hiện cái mới thì chúng ta lại đưa cái mới nhốt vào khung quản lý. Thị trường và người kinh doanh “khôn” hơn quản lý Nhà nước bởi nếu họ thấy quá khó khăn, ngặt nghèo thì họ chuyển sang hình thức khác, lúc đó chúng ta lại chạy theo quản lý thì không bao giờ làm được”, ông Hiếu lập luận.

Theo quan điểm của ông Hiếu: “Chúng ta không thể áp dụng cái mới theo khung của cái cũ. Cái mới xuất hiện phải buộc theo cái cũ và chỉ sửa mang tính kỹ thuật. Cần thay đổi cách nhận thức về loại hình kinh doanh mới”.

Đồng thời, ông Hiếu nhấn mạnh ngoài mục tiêu về an toàn giao thông, dự thảo Nghị định lần này cần phải có quy định khuyến khích ngành kinh tế vận tải khi tiềm năng là rất lớn.

“Bên cạnh việc quản lý vận tải theo phương thức đảm bảo an toàn, đặt yếu tố an toàn nên hàng đầu thì chúng ta phải tính đến yếu tố kích thích kinh tế, đảm bảo hiệu quả kinh tế, cần đặt lợi ích của khách hàng lên hàng đầu. Không được hạn chế sự sáng tạo và cạnh tranh”, ông Hiếu nói nói.

Huyền Trang