Ba kịch bản tái cấu trúc tài chính của "bom nợ" Evergrande

Bức tranh "u ám" Evergrande

Tập đoàn bất động sản China Evergrande đang trở thành nỗi lo lớn nhất khi có nguy cơ gây hệ lụy cho hệ thống tài chính của Trung Quốc. Với 300 tỷ đô la Mỹ nợ phải trả và liên kết với vô số ngân hàng, Evergrande đang đe dọa gây ra những làn sóng chấn động thông qua hệ thống tài chính và tác động thảm họa rộng lớn tới nền kinh tế. Hui Ka Yan, tỷ phú chủ sở hữu, đã tìm cách trấn an các chủ ngân hàng rằng công ty bất động sản sẽ vượt qua, ngay cả khi giá cổ phiếu và trái phiếu của Công ty đang mất giá trầm trọng. Các nhà đầu tư không chắc chắn về cách thức vượt qua của Evergrande. Họ đang đặt câu hỏi là điều gì sẽ xảy ra tới đây?

Hui thành lập Evergrande (trước đây gọi là Hengda Group) vào năm 1996 tại thành phố Quảng Châu phía nam và mở rộng lĩnh vực phát triển bất động sản, phần lớn bằng cách vay vốn. Evergrande Real Estate sở hữu hơn 1.300 dự án tại hơn 280 thành phố, theo trang web của công ty. Tập đoàn giờ đây đã vượt ra khỏi lĩnh vực xây dựng nhà cửa, với các khoản đầu tư vào xe điện (Evergrande New Energy Auto), đơn vị sản xuất truyền thông và internet (HengTen Networks), công viên giải trí (Evergrande Fairyland), câu lạc bộ bóng đá (Guangzhou FC) và nước khoáng, thực phẩm (Evergrande Spring), cùng nhiều công ty khác. Evergrande báo cáo lợi nhuận cốt lõi đã điều chỉnh là 30,1 tỷ Nhân dân tệ (4,7 tỷ USD) cho năm 2020, mức giảm hàng năm thứ hai liên tiếp và doanh thu không đạt được theo ước tính của các nhà phân tích.

Cũng trong 2020, nhà phát triển bất động sản có tổng nợ nhiều nhất thế giới đã bộc lộ việc mất khả năng thanh khoản. Evergrande được cho là đã gửi một lá thư tới chính quyền tỉnh Quảng Đông vào tháng 8/2020, cảnh báo các quan chức rằng các khoản thanh toán đến hạn vào tháng 1/ 2021 có thể gây ra khủng hoảng thanh khoản và có khả năng dẫn đến vỡ nợ chéo trong lĩnh vực tài chính rộng lớn hơn. Các báo cáo về lời kêu cứu xuất hiện vào ngày 24/9/2020, khiến cổ phiếu và trái phiếu của Evergrande lao dốc ngay cả khi công ty bác bỏ những lo ngại. Bức thư kêu cứu được lan truyền rộng rãi trên phương tiện truyền thông xã hội, đã được xác nhận với Bloomberg vào thời điểm đó bởi những nhân vật quen thuộc, nhưng Evergrande sau đó đã bác bỏ tính xác thực của nó. Khủng hoảng đã được ngăn chặn ngay sau đó khi một nhóm nhà đầu tư từ bỏ quyền buộc hoàn trả 13 tỷ USD.

Việc bồi hoàn chỉ là tạm thời, vì sau này vẫn còn nhiều khoản nợ nữa. Evergrande vạch ra kế hoạch cắt giảm khoảng một nửa khoản nợ 100 tỷ USD vào giữa năm 2023, bao gồm một loạt các đợt bán tài sản và chào bán cổ phiếu. (Theo Agnes Wong, một nhà phân tích có trụ sở tại Hồng Kông tại BNP Paribas SA, công ty có khoảng 80 tỷ USD vốn chủ sở hữu trong các lĩnh vực kinh doanh phi bất động sản).

Tính đến tháng 8, Evergrande đã huy động được khoảng 8 tỷ USD trong năm nay nhờ bán cổ phần trong đơn vị EV của mình là HengTen, một công ty bất động sản Hàng Châu và một ngân hàng khu vực.  Trong khi đó, Fitch hôm 8/9 đã trở thành cơ quan mới nhất hạ xếp hạng nhà phát hành nợ dài hạn bằng ngoại tệ (IDR của Evergrande, từ CCC+ xuống CC. Thậm chí, cơ quan này lưu ý rằng khả năng xảy ra một vụ vỡ nợ là khả thi. Trước đó cũng trong tuần này, Moody’s đã hạ xếp hạng của Evergrande lần thứ ba trong những tháng gần đây, lưu ý rằng các chủ nợ có “triển vọng phục hồi yếu” trong trường hợp vỡ nợ.

Hui đã phải chịu áp lực từ chính phủ Bắc Kinh trong việc cắt giảm khoản vay trong những năm gần đây. Nhưng vị tỷ phú vẫn khẳng định có thể khai thác các tài phiệt đồng nghiệp, như cách đã làm trong quá khứ. Ông tăng cường quan hệ tài chính với các đế chế bất động sản do các thành viên của Câu lạc bộ Big Two điều hành, được gọi là vì họ yêu thích trò chơi poker Trung Quốc. Tổng cộng, ba người chơi poker đã tham gia vào ít nhất 16 tỷ USD giao dịch với Evergrande trong thập kỷ qua. Một nhà hảo tâm khác đã xuất hiện vào tháng 7 khi Asia Orient Holdings Ltd., do ông trùm bí mật Poon Jing đứng đầu, bổ sung vào vị trí lớn của mình trong trái phiếu Evergrande.

Ba kịch bản tái cơ cấu nợ

Với bức tranh tài chính đang gây ra nỗi lo sợ lớn cho các nhà đầu tư và các nhà băng, những nhà quản lý ở Bắc Kinh đã ký đề xuất Evergrande đàm phán lại thời hạn thanh toán với các ngân hàng và các chủ nợ khác, mở đường cho việc thu hồi tạm thời.

Đâu sẽ là kịch bản tái cơ cấu nợ của Evergrande? (ảnh: Reuters).

Nhà phân tích tín dụng Iris Chen của Nomura International Hong Kong Ltd. cho biết, việc tái cơ cấu nợ là “gần như không thể tránh khỏi”. Kịch bản mà Iris Chen đưa ra cho thấy sẽ có một thỏa thuận do Chính phủ giám sát, nhằm đảm bảo Evergrande sẽ giao nhà và trả tiền cho các nhà cung cấp, các nhà đầu tư vào trái phiếu USD sẽ nhận lại 25% số tiền của họ.

Trong khi đó, Luther Chai, nhà phân tích nghiên cứu cấp cao tại CreditSights Singapore LLC, cũng dự đoán Evergrande có thể vỡ nợ và bắt đầu tái cơ cấu. Rủi ro đó đang được đưa vào định giá, với nhiều trái phiếu USD của Evergrande giao dịch gần 30 xu.

Tình trạng nợ nần ở các tập đoàn bất động sản có quy mô như Evergrande đã xảy ra ở một vài trường điển hình tương tự. Trong quá khứ, vào năm 2015, Kaisa Group Holdings Ltd. đã trở thành công ty xây dựng đầu tiên của Trung Quốc vỡ nợ trái phiếu USD. Hay việc tái cơ cấu một công ty khác, China Fortune Land Development Co., hiện đang được đàm phán. 

Bất kỳ sự thất bại nào của công ty quy mô lớn, có liên hệ tài chính sâu rộng cả trong nước và quốc tế, đều có thể gây ra mối đe dọa cho hệ thống tài chính. Việc các nhà nghiên cứu cho rằng tình trạng này còn thiếu tiền lệ, cũng có nghĩa là các nhà chức trách vẫn chưa thử nghiệm các cơ chế giải quyết vấn đề nợ tương tự như Evergrande. Và điều này cũng chưa biết có khiến đợt tái cấu trúc của Evergranden sẽ trở nên tồi tệ hơn hay tốt lên?

Tổng hợp của Bloomberg cho thấy, trái phiếu USD đến hạn năm 2025 của Evergrande đã tăng 0,6 xu ở mức 31 xu so với đồng USD vào đầu ngày 13/9. Cổ phiếu niêm yết tại Hồng Kông giảm tới 3,6%. Song đó mới chỉ là những phản ứng ngắn hạn.

Theo Bloomberg, sẽ có ba kịch bản tiềm năng về việc tái cơ cấu nợ của Evergrande. Trường hợp đầu tiên, Evergrande tái cơ cấu nợ và các trái chủ thu hồi một phần tiền của họ. Omotunde Lawal, người đứng đầu nhóm nợ doanh nghiệp tại thị trường mới nổi của Barings LLC cho biết: “Đây sẽ là một cuộc chiến có trật tự”.  Còn Iris Chen kỳ vọng tỷ lệ thu hồi chỉ 5% cho các nhà đầu tư vào đơn vị Evergrande Scenery Journey Ltd.

Các nhà phân tích của Morgan Stanley do Kelvin Pang dẫn đầu đã viết trong một ghi chú ngày 18/8, cho biết điều cần thiết là phải tiếp tục hoạt động bình thường sau bất kỳ khoản vỡ nợ tiềm năng nào của một nhà phát triển Trung Quốc. Nói cách khác, các dự án xây dựng sẽ được hoàn thành và những ngôi nhà sẽ được giao. Và bởi vì nguồn vốn vay nợ bằng đồng USD là “tối quan trọng” đối với các nhà phát triển, khi một nhà phát triển bất động sản bị vỡ nợ có thể không nhất thiết ưu tiên các chủ nợ trong nước hơn các chủ nợ nước ngoài, theo Morgan Stanley.

Qua một email, Luther Chai từ CreditSights cho biết, Chính phủ có thể sẽ tham gia vào quá trình tái cơ cấu, mặc dù Bắc Kinh không có khả năng ngăn chặn một vụ vỡ nợ hoặc bị coi là chủ nợ cuối cùng. Sự tham gia của Chính phủ sẽ đến muộn hơn, cho phép họ  giải quyết rủi ro đạo đức trên thị trường tín dụng trong khi đảm bảo rằng mọi sự cố tiềm ẩn về xã hội, tài chính hoặc kinh tế đều được hạn chế.

Kịch bản thứ hai, có khả năng một doanh nghiệp nhà nước tiếp quản hoàn toàn hoặc một phần Evergrande, mặc dù Chen cho rằng, khả năng xảy ra điều này là thấp.

Bởi theo Chen, Evergrande cũng có thể bán tài sản niêm yết của mình với giá tốt hơn nếu điều kiện thị trường được cải thiện, và dự đoán sẽ mang lại cho các trái chủ tỷ lệ thu hồi từ 30% trở lên.

Theo Luther Chai, Evergrande có thể sẽ có thêm thời gian để cải thiện tính thanh khoản của mình trong năm tới. Trong trường hợp này, Evergrande sẽ hoàn trả một số trái phiếu USD có kỳ hạn gần nhất khi đáo hạn. Nhà phát triển bất động sản này  có hai trái phiếu USD khá lớn đến hạn trong 12 tháng tới, hoặc tổng cộng 3,5 tỷ USD để thanh toán.

Evergrande đang tìm cách bán các tài sản không phải cốt lõi, qua đó có thể giúp phục vụ các nghĩa vụ nợ sắp tới, mặc dù vào tháng trước, công ty đã cảnh báo rằng họ có nguy cơ vỡ nợ nếu nỗ lực của họ không thành công.

Kịch bản thứ ba, nhà phát triển bất động sản này sẽ thanh lý, nếu điều này xảy ra thì người sở hữu trái phiếu có thể gần như sẽ mất tất cả. Chai nói rằng điều này khó xảy ra vì nó sẽ “tàn phá các lĩnh vực tài sản và ngân hàng của Trung Quốc, cũng như các công ty liên quan như các nhà cung cấp của Evergrande”. Các nhà phân tích của Morgan Stanley cho biết “tất cả các bên đều được khuyến khích để tránh kịch bản thanh lý” trong quá trình tái cấu trúc bất kỳ nhà phát triển bất động sản nào của Trung Quốc. Chủ tịch Hui Ka Yan, người kiểm soát hơn 70% vốn chủ sở hữu của Evergrande - tất nhiên sẽ mất một phần đáng kể tài sản của mình.

Một kịch bản tiêu cực khác sẽ liên quan đến việc Evergrande đưa một số khoản nợ ngoại bảng - có thể bao gồm tài sản cầm cố - trở lại sổ sách, theo Chen. Những tài sản này có thể được ưu tiên hơn trái phiếu USD trong thời gian phục hồi và nếu khoản nợ ngoại bảng cao hơn dự kiến, trái chủ có thể nhận lại ít hơn 15% số tiền của họ.

Bom nợ Evergrande khiến người ta đặt nhiều câu hỏi về việc liệu có sự phát triển quá nóng và dựa trên đòn bẩy tài chính, vay mượn nợ từ các nhà đầu tư, các trái chủ, các nhà băng ở khắp nơi trên thị trường vốn và nợ, của nhiều Tập đoàn khác nữa những năm qua? Quan trọng hơn cả, Evergrande liệu có thể là hồi chuông nào đó để khiến các nhà phát triển bất động sản, thậm chí cả các nhà đầu tư góp vốn, người cho vay bằng mọi giá nhìn lại các kế hoạch đầu tư, cung cấp tài chính của mình, cho những Tập đoàn không có khả năng kiểm soát, cắt giảm các khoản vay? Và sau cùng, Evergrande có trở thành công ty bất động sản mở ra tiền lệ ở Trung Quốc, với việc sẽ được coi là "too big too fail" - quá lớn để sụp đổ?