Bù đắp khoảng trống pháp lý và niềm tin trên thị trường vốn

>>> Tháo gỡ khó khăn cho thị trường tài chính: Bộ Tài chính nói gì?

Những vụ việc Tân Hoàng Minh và FLC, gần đây là trường hợp An Đông của Vạn Thịnh Phát… cho thấy những khoảng trống pháp lý của thị trường vốn vẫn đang cần được ngày một hoàn thiện hơn.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp vừa đón Nghị định 65 chưa lâu, nhưng những khoảng trống pháp lý và các quy định đã cần được rà soát chỉnh sửa (Ảnh minh họa)

Cùng với đó là vai trò, trách nhiệm của các nhà quản lý không chỉ đối với các vụ việc sai phạm, mà còn đối với tài sản, cơ hội của doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Trong kỳ họp Quốc hội vừa qua, Đại biểu Quốc hội Trần Văn Khải, Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng, thực trạng thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN), chứng khoán, bất động sản tiềm ẩn nhiều rủi ro. Theo vị đại biểu, đã xảy ra một số vụ án lớn về bất động sản, chứng khoán, TPDN liên quan đến Tập đoàn FLC, Tân Hoàng Minh, Công ty An Đông vừa qua, là những vấn đề cử tri hết sức quan tâm và đặt vấn đề trách nhiệm trong công tác quản lý Nhà nước. Ngoài ra, cử tri cũng lo lắng về việc ổn định của hệ thống ngân hàng thương mại trước tình hình nợ xấu gia tăng. Vị đại biểu đề nghị Chính phủ làm rõ khoảng trống pháp lý nào trong quản lý thị trường TPDN, chứng khoán để có giải pháp khắc phục.

Trước đó, tại kỳ họp Quốc hội tháng 6/2022, sau khi vụ việc Tân Hoàng Minh và FLC xảy ra, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã nhấn mạnh "Chúng ta chấn chỉnh méo mó, hư hỏng của thị trường chứ không phải đóng cửa, hạn chế nó phát triển". Ông cũng lưu ý: "Phải thanh tra, kiểm tra và giám sát từ sớm từ xa, chứ để "mất bò mới lo làm chuồng" thì rất dở. Nhưng để xảy ra trường hợp mất bò rồi mà không dám làm lại chuồng để nuôi bò tiếp nữa, thì còn dở hơn".

>>> Chính phủ chỉ đạo tháo gỡ vướng mắc, ổn định thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Với các hiện tượng đang xảy ra trên thị trường TPDN hiện tại, bao gồm phản ứng của các cơ quan chức năng, thị trường bị đặt trước những rủi ro rất lớn. Trong đó có rủi ro đến từ yếu tố các tin đồn, nhưng không có chốt chặn nào chặn đứng. Doanh nghiệp liên tiếp phải đính chính tin đồn, càng đính chính, nhà đầu tư càng lo lắng.

Mới đây, tại cuộc họp về thị trường chứng khoán và trái phiếu doanh nghiệp, Bộ Tài chính cùng 7 công ty chứng khoán và 32 doanh nghiệp phát hành trái phiếu doanh nghiệp đã trao đổi các vấn đề thực tại.

Trước đây Nghị định số 153/2020/NĐ-CP của Chính phủ, quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế. Hiện nay, đã sửa bằng Nghị định 65. Tôi khẳng định trách nhiệm về thị trường trái phiếu doanh nghiệp chắc chắn là của Bộ Tài chính. Bộ Tài chính không thể chối bỏ hay đổ cho ai về câu chuyện của thị trường này"... (TS. Vũ Đình Ánh, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường - giá cả (Bộ Tài chính) chia sẻ tại một hội thảo.

Trong cuộc họp, các doanh nghiệp đã có ý kiến cho rằng điều quan trọng nhất hiện nay là cần nới room tín dụng ngân hàng, duy trì thanh khoản để các doanh nghiệp có dòng vốn lưu thông; các tổ chức phát hành phải thực hiện đúng và đầy đủ các cam kết đối với các nhà đầu tư; về phía cơ quan quản lý nhà nước cần giải quyết nhanh các hồ sơ pháp lý cho các dự án, đặc biệt là các dự án bất động sản có thể đưa sản phẩm ra thị trường sớm để thu hồi vốn thực hiện việc trả nợ trái phiếu đúng hạn.

Đáng chú ý, đại diện CTCK cũng đề cập đến vấn đề niềm tin trên thị trường. “Niềm tin của nhà đầu tư đối với thị trường rất quan trọng. Một số sự việc xảy ra thời gian gần đây ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin của nhà đầu tư, do đó cần lấy lại niềm tin của nhà đầu tư đối với thị trường vốn. Nhà đầu tư cần biết rằng đây chỉ là những “con sâu làm rầu nồi canh”, là một phần trên thị trường chứ không phải bức tranh của toàn bộ thị trường trái phiếu doanh nghiệp”, Lãnh đạo VNDirect phát biểu.

Thị trường cổ phiếu, "hàn thử biểu" của nền kinh tế cũng hứng chịu tác động lớn từ thanh khoản trái phiếu doanh nghiệp và các tin đồn. (Ảnh minh họa)

"Niềm tin suy giảm" là tình trạng được chính Bộ trưởng Bộ Tài chính thừa nhận. Về thị trường chứng khoán, Bộ trưởng cho rằng, là “hàn thử biểu” của nền kinh tế, tuy vậy, thị trường chứng khoán vừa rồi suy giảm, riêng chỉ số VN-Index mất 600 điểm, tương đương giảm 38% so với đầu năm 2022. Trên thực tế thì nhiều cổ phiếu mất tới 70% giá trị và vấn đề thanh khoản rất hạn chế. Bên cạnh đó, thị trường tiền tệ và tín dụng diễn biến rất phức tạp, đặc biệt lãi suất liên tục tăng cao, lãi suất huy động trên 10%/năm. Như vậy có thể thấy nguồn tín dụng bị thắt chặt. Còn đối với thị trường bất động sản, sau thời gian tăng trưởng nóng thì hiện đứng trước nguy cơ vỡ bong bóng, do thiếu vốn, cũng như niềm tin của thị trường suy giảm,…

Đối với trái phiếu doanh nghiệp, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc khẳng định: Trái phiếu doanh nghiệp luôn xác định là một công cụ của thị trường vốn trung và dài hạn quan trọng cho các doanh nghiệp và nền kinh tế, qua đó hỗ trợ giảm áp lực lên kênh tín dụng ngân hàng. Tuy nhiên, tính đến 30/9/2022 toàn thị trường có 1.260.000 tỷ đồng, tức gần 10% so với dư nợ vay ngân hàng thương mại. Thời gian vừa qua, có một số doanh nghiệp vi phạm pháp luật trong vấn đề phát hành bị xử lý hình sự, gây ra tâm lý hoang mang, dẫn đến nhà đầu tư đua nhau đi rút tiền, doanh nghiệp đi vay gặp khó khăn.

Rõ ràng, còn đó khoảng trống và trách nhiệm của các nhà quản lý cũng như mọi chủ thể, thành viên tham gia thị trường vốn - thị trường cổ phiếu và trái phiếu; trong đó có cả việc xây dựng các khung khổ pháp lý quy định cũng như các kịch bản ứng phó đối với mọi diễn biến, tình huống bất ổn trên thị trường.

Bên lề cuộc họp trên, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết sẽ rà soát khung pháp lý, kể cả Nghị định 65/2022/NĐ-CP vừa được phát hành, từ ý kiến doanh nghiệp để có phương án trình Chính phủ. Hi vọng là các giải pháp xử lý sẽ sớm, nhanh, ứng cứu thị trường nhưng đồng thời các quy định pháp lý sửa đổi mới, nếu có, cũng sẽ có tính bao quát, đón đầu, đi trước và đủ để điều chỉnh, bù đắp các khoảng trống đang hiện hữu trên thị trường.