>>> Tháo gỡ khó khăn cho thị trường tài chính: Bộ Tài chính nói gì?

Chứng khoán phái sinh giúp nhà đầu tư có cơ hội tìm kiếm lợi nhuận khi giá trị tài sản sụt giảm trên thị trường cơ sở. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng các nhà đầu tư cần lưu ý các yếu tố rủi ro khi tham gia thị trường này.

Áp lực với chứng khoán cơ sở

Trong tuần qua, nhiều mã cổ phiếu đã giảm mạnh trong những phiên đầu tuần và đỉnh điểm là việc VN-Index thủng sâu xuống dưới mốc 900 điểm. Từ đây, lực cầu bắt đáy đã nhập cuộc một cách mạnh mẽ giúp thị trường phục hồi trở lại. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia chứng khoán nhận định, TTCK Việt Nam vẫn chưa dứt các cơn co giật, điều chỉnh.

Công ty Chứng khoán Sài Gòn – Hà Nội (SHS) nhận định, áp lực bán tháo, giải chấp vẫn gia tăng trong quá trình thị trường giảm điểm. Tâm lý nhà đầu tư vẫn tiêu cực, tê liệt với tình trạng bán tháo xảy ra trong 6 tuần liên tiếp. Thị trường đang chịu áp lực bán tương đương thời điểm khủng hoảng do đại dịch COVID-19 vào tháng 3/2020, cùng với những biến động vĩ mô liên quan đến lãi suất, tỷ giá, thị trường trái phiếu... dẫn tới việc khó xác định liệu thị trường đã hình thành đáy dài hạn hay chưa.

Theo đánh giá của ông Nguyễn Minh Hoàng, Giám đốc phân tích Công ty Chứng khoán Nhất Việt, diễn biến này cho thấy thị trường đang rất tiêu cực, đặc biệt đang trong trạng thái call margin và call margin chéo. Đây không phải trạng thái diễn ra chỉ trong một vài phiên, mà đã diễn ra ở nhiều phiên liên tiếp. Trước đó, hiện tượng call margin chỉ xảy ra với cổ phiếu bất động sản, song trong những phiên gần đây đã có dấu hiệu lan rộng sang cả những nhóm ngành khác.

Ông Nguyễn Minh Hoàng cho rằng, các bên liên quan đang nỗ lực tìm giải pháp thay vì câu chuyện siết và tạo cho hoạt động giải chấp ngày càng mạnh hơn. Bản thân các doanh nghiệp cũng đang nỗ lực mua lại trái phiếu, thay đổi tài sản bảo đảm, số lượng các công ty đăng ký mua lại cổ phiếu làm cổ phiếu quỹ của doanh nghiệp đã dần dần tăng, đó là những động thái thể hiện sự cố gắng từ phía doanh nghiệp, để chặn đà sụt giảm giá cổ phiếu.

“Nếu đi sâu vào TTCK thì phải đặt ra vấn đề là dòng tiền ở đâu ra? Các doanh nghiệp phải dùng tiền huy động bằng mọi cách để mua lại trái phiếu, tất toán trái phiếu trước hạn, áp lực này ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả kinh doanh cũng như hoạt động của doanh nghiệp. Nếu nỗ lực vẫn nằm ngoài khả năng các doanh nghiệp thì cũng là vấn đề đáng quan ngại”, ông Hoàng nhận định.

>>> Chính phủ chỉ đạo tháo gỡ vướng mắc, ổn định thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Chứng khoán phái sinh “lên ngôi”

Ngược chiều với chứng khoán cơ sở, chứng khoán phái sinh đã phát đi những tín hiệu tích cực. Trong tuần qua (14-18/11/2022), hợp đồng VN30F2212 giảm điểm nhẹ ở những ngày đầu tiên theo đà giảm từ trước đó. Tuy nhiên đến giữa tuần, lực cầu rất mạnh tạo thành cây nến xanh dài giúp hợp đồng hồi phục trở lại. Đà tăng sau đó vẫn được giữ đến hết tuần và F2212 đóng cửa với mức giá cao hơn so với mức tham chiếu đầu tuần.

Nhà đầu tư nay đã có kênh đầu tư lướt sóng ngược đặc biệt khi thị trường biến động mạnh

Từ ngày 18/11, hợp đồng VN30F2211 trở thành hợp đồng tháng hiện tại. Khoảng cách âm giữa hợp đồng tháng hiện tại và chỉ số cơ sở quay trở lại với biên độ -7,94 điểm, cho thấy nhà giao dịch trên thị trường tương lai dự báo thị trường cơ sở có thể hạ nhiệt sau những phiên phục hồi.

Theo các chuyên gia của SSI Research, nhà giao dịch có thể mở vị thế Long nếu hợp đồng VN30F2212 hồi phục trở lại từ vùng 960 điểm, và mục tiêu là 970 điểm, dừng lỗ tại 958 điểm. Ở chiều ngược lại, nhà giao dịch có thể mở vị thế Short nếu hợp đồng này cắt xuống dưới vùng 957 điểm, mục tiêu là 950 điểm, dừng lỗ tại 959 điểm.

Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc nghiên cứu phân tích Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam nhận xét, những năm trước khi TTCK cơ sở giảm mạnh nhưng không có TTCK phái sinh, thì các nhà đầu tư gặp rất nhiều khó khăn. Đến nay, họ đã có một kênh đầu tư lướt sóng ngược, đặc biệt khi thị trường biến động mạnh và có thể xoay chiều bất cứ lúc nào.

Do đó, khi thị trường đi xuống, doanh nghiệp sẽ không còn là lựa chọn ưu tiên hàng đầu của nhà đầu tư và khó có cơ hội tìm kiếm lợi nhuận, kể cả nhà đầu tư dài hạn. Giả sử hôm nay các cổ phiếu được xem là định giá thấp nhưng đến phiên sau định giá có thể còn thấp hơn, việc chuyển sang chiều hướng ngược lại là cơ hội mới.
Thêm vào đó, chúng ta luôn luôn phải kiểm soát rủi ro trên thị trường cơ sở để danh mục không bị rơi vào tình trạng âm quá lớn, vì vậy nhà đầu tư thường đặt mục tiêu sinh lãi ở một kênh khác nhằm bù đắp phần lỗ ở kênh cơ sở.

Tuy nhiên theo ông Nguyễn Thế Minh, thị trường phái sinh cũng có những rủi ro, bản chất phái sinh đã có ký quỹ, nghĩa là khi tham gia thị trường này nhà đầu tư đang sử dụng đòn bẩy. Thậm chí, một số công ty chứng khoán còn cho phép đóng mức ký quỹ rất thấp, giúp đòn bẩy gia tăng cao hơn. Chính vì vậy, thị trường phái sinh biến động với biên độ lớn và có sự xê dịch một vài phần trăm cũng có thể khiến nhà đầu tư cháy tài khoản. Nếu không liên tục bám thị trường, không có kinh nghiệm lướt sóng thì khả năng cao nhà đầu tư sẽ gặp tình trạng này ngay trong phiên giao dịch.