Rõ ràng thời điểm này, Trung Quốc đang bị Mỹ tấn công trên nhiều mặt trận. Tham vọng bá quyền của Bắc Kinh đang đụng phải một rào cản quyết liệt từ phía Washington. Với quyết tâm bảo vệ vị thế cường quốc số 1, Trung Quốc giờ đây đang trở thành “cái gai” trong mắt giới chính trị Hoa Kỳ.

Hai nhóm tác chiến tàu sân bay Mỹ diễn tập trên Biển Đông ngày 6/7. Ảnh: US Navy.

Hai nhóm tác chiến tàu sân bay Mỹ diễn tập trên Biển Đông ngày 6/7. Ảnh: US Navy.

Mới đây, David Stilwell , Trợ lý bộ trưởng Mỹ lên tiếng về việc trừng phạt các công ty nhà nước của Trung Quốc khi mà căng thẳng ở Biển Đông đang lên đỉnh điểm. Và việc Bắc Kinh bị buộc tội “bắt nạt” các hàng xóm khu vực đã được Mỹ lên tiếng vạch trần.

Theo Stilwell, Trung Quốc đang sử dụng các công ty nhà nước để chèn ép, bắt nạt các nước láng giềng trong khu vực để bảo đảm trữ lượng dầu mỏ và khoáng sản. Và động thái trừng phạt mới nhất của Mỹ có thể sẽ nhắm vào một số công ty nhà nước này khi họ đóng góp những vai trò nhất định trong việc mở rộng sự bành trướng của Bắc Kinh ở Biển Đông.

Trong bài phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế mới đây, Stilwell đã gọi tên công ty China Communications Construction Company (CCCC) thuộc sở hữu nhà nước, đã giúp phát triển nhiều hòn đảo nhân tạo ở Biển Đông và Tập đoàn dầu khí ngoài khơi quốc gia Trung Quốc (CNOOC), nơi đã lắp đặt một giàn khoan lớn trong vùng biển tranh chấp được Việt Nam tuyên bố chủ quyền.

Trước đó là Thượng nghị sĩ Mỹ, Marco Rubio đã thúc đẩy các biện pháp trừng phạt đối với CNOOC, CCCC và hai công ty con của họ, yêu cầu chính phủ Mỹ chặn toàn bộ tài sản của họ ở Mỹ và đồng thời loại bỏ giới chức lãnh đạo các công ty này làm ăn kinh doanh tại Mỹ.

Tất nhiên, bình luận của Stilwell được đưa ra sau khi Washington từ chối yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc ở Biển Đông làm dấy lên nguy cơ đối đầu có thể xảy ra giữa hai nước.

Mặc dù Bắc Kinh tuyên bố “hầu hết” Biển Đông và các nguồn tài nguyên ngoài khơi là của họ. Họ mặc nhiên dựa trên cái gọi là “đường lưỡi bò” chín đoạn, nhưng nhiều nước láng giềng, bao gồm Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei, đang lên án hành động này của phía chính quyền Trung Quốc.

Theo các nhà quan sát, thời điểm này, bất kỳ lệnh trừng phạt nào được đưa ra sẽ phụ thuộc vào cái cách mà Mỹ xác định các hành động của Trung Quốc. Cũng theo các chuyên gia, điều này có thể gây tổn hại nhiều hơn cho phía chính quyền Bắc Kinh vì các công ty nhà nước này đã và đang tích cực tham gia vào sáng kiến “Vành đai và Con đường” của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình với các kế hoạch tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng toàn cầu.

Đơn cử một ví dụ, CNOOC đang sở hữu các dự án trên bờ ở các bang Texas, Colorado và Wyoming của Mỹ cũng như ở Vịnh Mexico, trong khi công ty con của nó có cổ phần trong một số dự án dầu ở Mỹ.

Bên cạnh đó, CCCC đã hợp tác chặt chẽ với các nước Đông Nam Á và vào tháng 12 đã giành được hợp đồng trị giá 10 tỷ USD để xây dựng một sân bay quốc tế bên ngoài Manila theo chương trình "vành đai và đường bộ".

Tập đoàn dầu khí ngoài khơi quốc gia Trung Quốc (CNOOC)

Tập đoàn dầu khí ngoài khơi quốc gia Trung Quốc (CNOOC)

Gần đây, Bắc Kinh đang bị chỉ trích quyết liệt vì các động thái quân sự hóa Biển Đông. Các công ty nhà nước trên đã tham gia tích cực vào sự phát triển đó và với những hình ảnh vệ tinh được phân tích bởi tạp chí Tư vấn quốc phòng IHS Jane cho thấy, công ty nạo vét Thiên Tân - một công ty con của CCCC, đóng vai trò phát triển đảo san hô - bao gồm Mischief, Suba và Fiery Cross, các hòn đảo lớn để tạo ra các sân bay và các cơ sở quân sự.

Thời điểm này, chính quyền Bắc Kinh đang rất tham vọng trong việc mở rộng mạng lưới các đồng minh đối tác, áp đặt “luật chơi riêng” trong nhiều lĩnh vực từ kinh tế, y tế đến cơ sở hạ tầng… để phát triển thành một cường quốc quân sự.

Và có thể chiến lược “bá chủ hoàn cầu” của Trung Quốc đang thực hiện một cách hung hăng khiến nhiều nước lo ngại. EU đã “thức tỉnh” dù vẫn coi Trung Quốc là một đối tác nhưng kèm theo đó là cả một sự dè chừng. Còn Mỹ sẽ không đời nào để Trung Quốc trở thành “mối hiểm họa” khôn lường. Thời gian tới, rất có thể ngoài những động thái trừng phạt kinh tế, Mỹ sẽ cho Trung Quốc “sáng mắt” trong các đòn trả đũa quân sự.