Diễn đàn kinh tế Việt Nam 2021: Làm rõ năng lực hấp thụ của nền kinh tế

>>Diễn đàn kinh tế Việt Nam 2021: Quán triệt hai quan điểm khi đưa ra chính sách

GS.TS Hoàng Văn Cường, ĐBQH, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế Quốc dân chia sẻ tại Diễn đàn Kinh tế Việt Năm 2021, ngày 5/12.

Nói về gói hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế, GS.TS Hoàng Văn Cường cho rằng, trước tiên cần làm rõ nền kinh tế hấp thụ như thế nào? Để làm rõ năng lực hấp thụ của nền kinh tế, theo GS.TS Hoàng Văn Cường, có hai “chỉ báo” quan trọng là tốc độ giải ngân đầu tư công và tốc độ tăng trưởng tín dụng. 

Đến nay, giải ngân đầu tư công chưa đạt 70% và khó về đích khi chỉ còn chưa đầy một tháng nữa sẽ kết thúc năm 2021. Về tín dụng, tốc độ tăng trưởng đến nay mới đạt trên 8%, còn thấp so với kỳ vọng đưa vốn vào nền kinh tế. Rõ ràng, “có biểu hiện chuyển vốn vào các hoạt động kinh tế còn chậm”. 

Chuyển vốn vào hoạt động kinh tế còn chậm

Song, “điều nguy hiểm hơn” được GS.TS Hoàng Văn Cường chỉ ra là vốn đó có thực sự chuyển vào sản xuất không? “Trong nền kinh tế, hiệu quả đầu tư tốt là khi bỏ ra một đồng thì giá trị tạo ra hơn 1 đồng, nhưng hiện tiền vốn chúng ta bỏ ra 100 đồng thì giá trị tạo ra chỉ có 70 – 80 đồng”.

Nguyên nhân một phần thất thoát đầu tư vào tiêu dùng, đẩy rủi ro là giá tiêu dùng và lạm phát tăng lên. Phần khác do tiền đó đẩy sang đầu cơ, làm cho giá bất động sản, chứng khoán tăng lên.

Phân tích rõ hơn, GS.TS Hoàng Văn Cường dẫn chứng, tốc độ tăng trưởng chứng khoán thường gắn với sức khỏe nền kinh tế. Tuy nhiên, trong khi nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn, tăng trưởng chậm hơn so với trước nhưng thị trường chứng khoán lại tăng trưởng mạnh. “Đó là do dòng tiền đổ vào chứng khoán đẩy giá tăng lên mà không phải do lợi nhuận doanh nghiệp”.

Từ những phân tích trên, Phó Hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, sức hấp thụ vốn của nền kinh tế đang có vấn đề. Song, “không phải vì thế mà chúng ta không tăng nguồn đầu tư”, ông nói.

Muốn tăng nguồn đầu tư, theo GS.TS Hoàng Văn Cường, thứ nhất, phải thúc đẩy giải ngân đầu tư công. Thứ hai, phải tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp. Thứ ba, kiểm soát dòng tiền đó chảy vào khu vực mong muốn đầu tư – đây cũng là yếu tố quan trọng nhất.

Đề xuất giải pháp cụ thể, vị chuyên gia này cho rằng, để tăng hấp thụ vốn tín dụng, cùng với việc tiếp tục các giải pháp hiện hành, ngân hàng cần thay đổi phương thức tiếp cận vốn cho doanh nghiệp bằng cách chuyển sang đồng hành với doanh nghiệp. Điều đó đồng nghĩa, việc cho doanh nghiệp vay vốn không phải chỉ dựa vào tài sản bảo đảm, mà cần xem xét nguồn tiền đó sẽ được doanh nghiệp sử dụng vào việc gì.

Về giải ngân đầu tư công, cần có giải pháp đặc biệt. Đó là đặt hàng cho tư nhân thực hiện giải ngân chứ không phải chỉ dựa vào dự án đầu tư của các cơ quan nhà nước. 

Đặc biệt, theo GS.TS Hoàng Văn Cường, hiện chúng ta đang thiếu nhà ở xã hội, nhà ở công nhân. Nếu để dòng tiền đầu tư vào các công trình này chính là cơ hội cho đầu tư phát triển thay vì tạo ra bong bóng.

“Hiện nay chúng ta mới chỉ hướng tới phục hồi còn phát triển bền vững thì chưa nói nhiều. Đây là thời điểm Chính phủ cần dùng tiền vốn đặt hàng cho các ngành sản xuất trụ cột như phát triển nhà ở, đường sắt, công nghiệp dịch vụ để phát triển kinh tế biển, kinh tế số…Do đó, chương trình phục hồi này phải gắn chặt chẽ với tái cấu trúc và phát triển nền kinh tế”, GS. TS Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.

Trao đổi tại diễn đàn, ông Đặng Hồng Anh, Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam kiến nghị, khi thực hiện gói hỗ trợ cần chú ý tới vấn đề giám sát. Nhắc lại bài học kích cầu năm 2008-2009, ông Hồng Anh cho biết, nguyên nhân chính nằm ở vấn đề kiểm soát. Kích cầu quy mô lớn nhưng dòng tiền ít vào sản xuất, mà chảy vào bất động sản, chứng khoán, hậu quả lạm phát tăng cao, gây bất ổn kinh tế vĩ mô.

Do đó, với gói kích thích lần này, ông Đặng Hồng Anh kiến nghị cần tăng cường giám sát, từ sớm từ xa. Mô hình giám sát chính sách từ sớm từ xa ngay từ khâu xây dựng chính sách. Cách này giúp tránh sự bất cập trong quá trình triển khai.

Tại Diễn đàn, ông Đặng Hồng Anh đã đặt câu hỏi với Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh của Quốc hội: “Theo ông, chính sách nào để hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển bền vững trong thời gian tới?”

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho rằng, câu hỏi của Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam cũng chính là câu hỏi trăn trở của nhóm nghiên cứu của Ủy ban kinh tế để hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi kinh tế và phát triển bền vững trong thời gian tới.

Nhận thức rằng doanh nghiệp là trụ cột của nền kinh tế, thời gian qua, đây là lực lượng xung kích đi đầu trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh khẳng định, sức khỏe của doanh nghiệp gắn liền với sức khỏe của nền kinh tế. Doanh nghiệp khỏe mạnh, sản xuất kinh doanh tốt để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nộp ngân sách cho Nhà nước. Còn doanh nghiệp khó khăn thì kinh tế đất nước cũng khó khăn.

Trong thời gian qua, nhờ có chủ trương, định hướng đúng đắn của Đảng, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam đã có bước tăng trưởng nhanh cả về số lượng và chất lượng. Một số tập đoàn kinh tế tư nhân đã vươn ra sánh vào với các doanh nghiệp của thế giới.

>>Diễn đàn kinh tế Việt Nam 2021: Đề xuất các gói hỗ trợ khoảng 666.000 tỷ đồng

Doanh nghiệp cần nhất là cải cách thể chế

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cũng chỉ rõ, trong gần 2 năm vừa qua do đại dịch COVID-19, sức khỏe của doanh nghiệp đã bị bào mòn, do vậy cần phải có những gói chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp. Trước tình hình đó, Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ đã quan tâm và đưa ra các gói hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã quan tâm đến vấn đề này và ban hành một số Nghị quyết nhằm hỗ trợ người dân và doanh nghiệp chịu tác động của dịch COVID-19.

Trong đó, Nghị quyết số 30/2021/QH15 của Kỳ họp thứ Nhất, Quốc hội khóa XV đã tạo cơ chế đặc thù cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để chủ động, linh hoạt trong điều hành phòng, chống dịch, qua đó tạo môi trường cho doanh nghiệp ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh…; Nghị quyết 406/NQ-UBTVQH15 về ban hành một số giải pháp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân gặp khó khăn do tác động của dịch COVID-19.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nêu rõ, tại “Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2021: Phục hồi và Phát triển bền vững”, trong gói hỗ trợ sách chung thì các chuyên gia đã đề xuất những cơ chế, chính sách cho cộng đồng doanh nghiệp. Nhóm nghiên cứu của Thường trực Ủy ban Kinh tế cũng đã gợi mở các gói hỗ trợ cho doanh nghiệpnhư miễn giảm thuế phí cho doanh nghiệp, trực tiếp hơn giảm chi phí đầu vào cho cộng đồng doanh nghiệp như chi phí điện, nước…

>>Diễn đàn kinh tế Việt Nam 2021: Tạo đột phá cho đầu tư công

Bên cạnh đó, nghiên cứu đề xuất một số chính sách về giảm thuế VAT 2%, đối với các hàng hóa, dịch vụ sản xuất trong nước đang hưởng thuế suất 10%. Đồng thời đã đề xuất gói hỗ trợ lãi suất cho doanh nghiệp.Thường trực Ủy ban Kinh tế cũng kiến nghị cần rút kinh nghiệm để tránh rơi vào vấn đề trục lợi của các gói chính sách trước đây.

Liên quan đến ý kiến của đại biểu Hoàng Văn Cường, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, tại Diễn đàn, TS.Cấn Văn Lực cũng đã đề xuất các gói hỗ trợ lãi suất cho xây dựng nhà cung cư cũ, cho nhà ở xã hội, nhà ở công nhân khu công nghiệp qua hình thức thuê, mua…

Đây là hình thức trọng tâm, trọng điểm có thể lan tỏa, kích thích phát triển nền kinh tế, các chính sách cho các lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề do đại dịch COVID-19 như du lịch, dịch vụ, hàng không, đường sắt, đường bộ, đồng thời cũng đề xuất các chính sách cho các ngành nghề có dư địa phát triển như chuyển đổi số và thương mại điện tử. Đây là những ngành nghề có khả năng phục hồi nhanh sau đại dịch.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, vừa qua, Ủy ban Kinh tế đã tổ chức thẩm tra, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dựán một luật sửa 8 luật trong thời gian tới. Vấn đề cần nhất với doanh nghiệp hiện nay chính là cải cách thể chế.

Thời gian tới, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét dự án một luật sửa 8 luật, trình ra kỳ họp bất thường của Quốc hội và thông qua được cũng là cách để cải cách thể chế, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi cho các doanh nghiệp vượt qua khó khăn của đại dịch.

Với nhiều doanh nghiệp lớn giữ vai trò dẫn dắt thị trường, nhiều doanh nghiệp trẻ tâm huyết và trách nhiệm với sự phát triển của đất nước… có mặt tại Diễn đàn này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh mong muốn, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam trong thời gian tới sẽ đoàn kết hơn, kết nối nhiều hơn để đóng góp nhiều hơn cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Đồng thời, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội hy vọng, khó khăn hiện nay chỉ là tạm thời, với sự đoàn kết, khát khao, cống hiến của doanh nghiệp, với sự vào cuộc, hỗ trợ bằng những chính sách, cơ chế của Đảng và Nhà nước, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ sớm vượt qua khó khăn để phục hồi và phát triển, đóng góp nhiều hơn cho nền kinh tế của đất nước.