Điều chỉnh thuế suất xuất nhập khẩu, cổ phiếu thép chịu tác động ra sao?

6 tháng đầu năm 2021, giá thép đã tăng mạnh so với cùng kỳ.

Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), trung bình giá thép xây dựng nội địa trong Quý 2/2021 đạt 16,7 triệu đồng/tấn, tăng mạnh 50% so với cùng kỳ năm 2020 và 39% so với thời điểm cuối năm 2020. Trong dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, Danh mục hàng hóa và mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp, thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan, với ngành thép, Bộ Tài chính cho rằng giá thép cao đã ảnh hưởng lớn đến tiến độ giải ngân của các dự án đầu tư công và tăng chi phí đầu vào của nhiều ngành sản xuất.

Do đó, Bộ trình Chính phủ phương án điều chỉnh mức thuế suất, nhằm hạ nhiệt đà tăng của giá thép, cụ thể là sẽ tăng thuế xuất khẩu phôi thép từ 0% lên 5%, đồng thời giảm 5-10% thuế nhập khẩu cho một số mặt hàng thép.

Đề xuất của Bộ Tài chính.

Báo cáo "Cổ phiếu ngành thép dưới tác động của Dự thảo điều chỉnh thuế xuất nhập khẩu (XNK)" của CTCK VNDirect cho rằng, tác động của việc điều chỉnh thuế lần này sẽ không quá lớn đối với các doanh nghiệp thép đang niêm yết.

Trong trường hợp chênh lệch giá phôi trong nước và quốc tế không quá lớn, các doanh nghiệp có thể sẽ hạn chế xuất khẩu và chuyển sang bán trong nước hoặc tập trung cán thép thành phẩm. Nguồn cung thép gia tăng sẽ phần nào tác động đến giá thép nội địa.

Bên cạnh đó, mức thuế 5% đối với sản phẩm phôi thép sẽ ảnh hưởng nhẹ đến các doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm này. 

Ở chiều nhập khẩu, nhu cầu nhập các sản phẩm dự kiến bị giảm thuế là không quá lớn, trong khi giá thép xây dựng Việt Nam đang thấp hơn 8% so với Trung Quốc, do đó rủi ro thép nhập khẩu cạnh tranh với thép nội địa là thấp, theo quan điểm của VNDirect.

Với việc tăng 5% thuế xuất khẩu mặt hàng phôi thép, theo số liệu của VSA, các doanh nghiệp thép nội địa (chỉ tính thành viên của VSA) đã xuất khẩu 748.756 tấn phôi thép vuông trong 5 tháng đầu năm 2021. Đáng chú ý, Tập đoàn Hòa Phát (HPG) là doanh nghiệp xuất khẩu phôi thép vuông lớn nhất, với 560.262 tấn, trong khi TungHo là doanh nghiệp có tỷ trọng xuất khẩu phôi vuông/tổng sản lượng tiêu thụ thép của doanh nghiệp lớn nhất (22%). Như vậy, nếu mức thuế xuất khẩu tăng từ 0% lên 5% có thể sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực nhất đến TungHo và HPG.

Đối với HPG, do việc nguồn cung thép toàn cầu thiếu hụt, công ty đã duy trì sản lượng xuất khẩu phôi thép ở mức cao trong 4 tháng đầu năm 2021 nhằm tận dụng mức giá bán và biên lợi nhuận tốt của sản phẩm. Tuy nhiên, sản lượng xuất khẩu phôi thép của HPG đã giảm mạnh trong tháng 5-6/2021, chỉ còn chiếm dưới 8% tổng sản lượng tiêu thụ thép toàn công ty, thấp hơn đáng kể so với mức 23,2% trong tháng 1/2021 và 26% của trung bình năm 2020.

Như vậy, đề xuất thuế suất xuất khẩu phôi thép nếu được áp dụng sẽ có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến HPG trong ngắn hạn, tuy nhiên mức độ không quá lớn.

Trong kịch bản tiêu cực, VNDirect giả định HPG sẽ tiếp tục xuất khẩu khoảng 100.000 tấn phôi thép/tháng trong 6 tháng cuối năm 2021 và chịu hoàn toàn 5% chi phí thuế xuất khẩu, khi đó lợi nhuận trước thuế của công ty sẽ giảm khoảng 435 tỷ đồng, tương đương 1,3% dự phóng lợi nhuận cả năm 2021 của VNDirect.

Mặt khác, việc tăng thuế xuất khẩu phôi thép có thể sẽ khiến các doanh nghiệp xuất khẩu bán sản phẩm này vào thị trường nội địa, khiến giá phôi thép giảm trong thời gian tới. Tuy nhiên, công ty xuất khẩu phôi thép vuông lớn nhất – HPG sẽ giảm sản lượng bán bán thành phẩm trong nửa cuối năm 2021 và 2022, do đó sản lượng phôi thép bán vào thị trường nội địa sẽ không đáng kể trong thời gian này.

Về việc giảm 5-10% thuế nhập khẩu một số mặt hàng thép xây dựng tác động lên các doanh nghiệp thép niêm yết là không đáng kể. Dù không có đủ số liệu về sản lượng thép xây dựng nhập khẩu của Việt Nam nhưng VNDirect tin rằng số liệu này là không đáng kể, nhờ việc: Thứ nhất, tính từ đầu năm 2020, giá thép xây dựng nội địa của Việt Nam thường xuyên thấp hơn so với Trung Quốc và hiện tại đang ở mức thấp hơn 8%. Thứ hai, các doanh nghiệp xuất khẩu thép vào Việt Nam sẽ phải chịu thêm chi phí vận chuyển. Thứ ba, theo Quyết định 918/QĐ-BCT, các sản phẩm thép dài nhập khẩu vào Việt Nam đang chịu mức thuế tự vệ 7,9% từ ngày 22/03/2021- 21/03/2022, trước khi bị giảm xuống mức 6,4% từ ngày 22/03/2022-31/03/2023.

Theo đó nếu như mức thuế nhập khẩu được giảm 5-10% thì giá thép xây dựng Việt Nam vẫn đang rẻ hơn khoảng 20% so với giá thép nhập khẩu. Cũng trong dự thảo của Bộ Tài chính, nhu cầu nhập khẩu đối với các sản phẩm thép dài được đề xuất giảm thuế nhập khẩu lần này cũng không quá lớn. 

Ghi nhận của DĐDN cho thấy thực tế ngoài HPG là doanh nghiệp luyện và xuất khẩu phôi thép vuông - mặt hàng đề xuất bị nâng thuế, thị trường cũng có một số doanh nghiệp lớn đầu ngành khác có nhà máy luyện phôi thép. Ví dụ như ngoài HPG, đứng đầu về luyện phôi thép, phải kể đến nhà máy Formosa tại Hà Tĩnh. Ngoài ra, có Pomina (POM) và  Thép Việt Ý (VIS) do cổ đông Nhật chi phối, cũng là những đơn vị  có nhà máy luyện phôi và cán thép công suất lớn. Tuy nhiên, theo VNDirect, POM hay VIS ngược lại, có thể hưởng lợi nhờ giá phôi thép rẻ đi, do các ông lớn HPG, Formosa, TungHo sẽ hạn chế xuất khẩu phôi nhằm né thuế - thay vào đó tăng cường bán nội địa.

Những doanh nghiệp khác trong nhóm thép nhưng thực tế các sản phẩm đầu ra như tôn mạ và đầu vào (HRC) như Tập đoàn Hoa Sen  HSG), Thép Nam Kim (NKG) hay Thép Tiến Lên (TLH), không có sản phẩm nhập - xuất trong danh mục điều chỉnh thuế, cũng sẽ không bị tác động.

Do là doanh nghiệp được "gọi mặt chỉ tên" đứng đầu nhóm có tác động ngắn hạn nếu chính sách điều chỉnh thuế XNK thép được ban hành, cổ phiếu HPG đã chịu áp lực giảm điểm mạnh sau một thời gian lên đỉnh, từ mức 52.800 đồng/cp (1/7) đến nay đã giảm xuống còn 45.600 đồng/cp (26/7), giảm 13,6% chỉ trong 1 tháng.

Trước đó, từng có CTCK nhận định cổ phiếu ROE của HPG cũng thay đổi lên tầm cao mới, duy trì ổn định trên vùng 30% nên mức PE của HPG có thể sẽ được thị trường thay đổi, từ mức 8.x trong dài hạn lên mức 10-12.x trong dài hạn. Sử dụng mức PE 10 lần để định giá HPG, CTCK này dự phóng giá trị vốn hóa HPG năm 2021 vào khoảng 293,320 tỷ đồng, tức cao hơn 27% so với mức hiện tại. Do đó, mức giá HPG trong giai đoạn Quý 3-4/2021 được kì vọng vào khoảng 65.500 đồng/cp. So với mức giá hiện nay và mức giá mục tiêu vẫn còn khá xa, tuy rằng ngay đầu tháng 6 HPG cũng đã lập đỉnh ở mức 56.000 đồng/cp, rõ ràng dù "tác động ngắn hạn", chính sách thuế dự kiến vẫn đang và sẽ khiến nhiệt trong lò HPG hạ đáng kể.