"Gã khổng lồ công nghệ" Uber đã “lách luật” như thế nào?

>> Uber trên con đường trở thành siêu ứng dụng

Một loạt các tập tin bí mật bị rò rỉ đã tiết lộ câu chuyện bên trong “gã khổng lồ công nghệ” Uber, lách luật, lừa gạt cảnh sát, lợi dụng bạo lực đối với tài xế và bí mật vận động chính phủ trong quá trình mở rộng quy mô toàn cầu.

The Guardian đã thu thập về hơn 124.000 tài liệu - được gọi là hồ sơ Uber - cho thấy những bí mật đã thúc đẩy sự chuyển đổi của công ty này thành một trong những công ty xuất khẩu nổi tiếng nhất Thung lũng Silicon. Vụ rò rỉ kéo dài khoảng 5 năm kể từ khi Travis Kalanick đứng lên điều hành, người đã cố gắng đưa dịch vụ gọi taxi vào các thành phố trên khắp thế giới, ngay cả khi điều đó có nghĩa là vi phạm luật và quy định về taxi.

Người đồng sáng lập Uber Travis Kalanick. Ảnh: Getty

Các tài liệu bị rò rỉ đã “vén màn” về các phương pháp mà Uber đã sử dụng để đặt nền móng cho đế chế 43 tỷ đôla của mình. Các hồ sơ bao gồm các hoạt động của Uber trên 40 quốc gia trong thời kỳ mà công ty trở thành một gã khổng lồ toàn cầu, đưa dịch vụ gọi xe taxi của mình đến nhiều thành phố mà công ty vẫn hoạt động cho đến ngày nay.

Uber đặt áp lực lên các tài xế và khách hàng, gây áp lực lên phía chính phủ trong việc “viết lại” luật để giúp mở cửa cho mô hình kinh doanh phổ biến trên toàn thế giới. Thậm chí công ty đã mạnh tay chi 90 triệu đô la vào năm 2016 cho hoạt động vận động hành lang và quan hệ công chúng, một tài liệu đã cho thấy điều đó. Ngoài cuộc gặp với Biden tại Davos, các giám đốc điều hành Uber đã gặp mặt trực tiếp Macron, thủ tướng Ireland, Enda Kenny, thủ tướng Israel, Benjamin Netanyahu và George Osborne, thủ tướng Vương quốc Anh vào thời điểm đó. Một ghi chú từ cuộc họp miêu tả Osborne là một "người ủng hộ mạnh mẽ".

>> Uber có thể trở thành siêu ứng dụng du lịch không?

Các dữ liệu cho thấy Uber rất thành thạo trong việc tìm kiếm các con đường “lách luật” thông qua các mối quan hệ bạn bè, người trung gian, hoặc các cuộc gặp mặt với các chính trị gia. Uber tranh thủ sự ủng hộ của những nhân vật nắm quyền lực như ở Nga, Ý, Đức bằng cách cung cấp cho họ những cổ phần tài chính trong công ty khởi nghiệp và biến họ thành “nhà đầu tư chiến lược”. Đồng thời, Uber chi trả cho các học giả nổi tiếng hàng trăm nghìn đôla để thực hiện nghiên cứu hỗ trợ tuyên bố về lợi ích của mô hình kinh tế của chính công ty. Mặc dù dưới những nỗ lực trong vận hành, nhưng không phải trong thị trường nào Uber cũng thành công. 

Trước những nỗ lực của Uber nhằm tăng cường thị trường ở Châu Âu, đã dẫn đến các cuộc phản đối giận dữ tại Bỉ, Tây ban Nha, Ý và Pháp từ các tài xế taxi lo sợ cho chính cuộc sống của họ. Cụ thể trong các cuộc đình công, bạo loạn ở Paris, Kalanick đã yêu cầu cho các giám đốc điều hành người Pháp trả đũa bằng cách khuyến khích các tài xế Uber tiến hành biểu tình phản đối. Kalanick đã xuất hiện để thúc giục nhóm của mình tấn công bất chấp. “Tôi nghĩ điều đó rất xứng đáng”, ông nói. “Bạo lực đảm bảo các thành công”.

Taxi chặn Whitehall trong cuộc biểu tình phản đối quyết định cấp giấy phép hoạt động cho Uber tại London năm 2016. Ảnh: Andy Rain / EPA

Dữ liệu cho thấy Uber đã cố gắng tăng cường sự ủng hộ một cách kín đáo từ các thủ tướng, tổng thống, tỷ phú, nhà tài phiệt và các ông trùm truyền thông.

Giám đốc điều hành của Uber từng nói đùa rằng họ trở thành "cướp biển" và một giám đốc khác thừa nhận: "Chúng tôi chỉ là bất hợp pháp."

>> Uber bán cả… vé hòa nhạc

Vụ rò rỉ cũng chứa các văn bản giữa Kalanick và Emmanuel Macron, người đã bí mật giúp đỡ công ty ở Pháp khi ông còn là bộ trưởng kinh tế, hay các mối quan hệ giữa Kalanick và Macron - Tổng thống Pháp, Olaf Scholz - thị trưởng Hamburg vào thời điểm đó, hay phó tổng thống Mỹ lúc bấy giờ - Joe Biden.

The Guardian đã dẫn đầu một cuộc điều tra toàn cầu về các tệp Uber bị rò rỉ, chia sẻ dữ liệu với các tổ chức truyền thông trên khắp thế giới thông qua Hiệp hội các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ). Hơn 180 nhà báo tại 40 hãng truyền thông bao gồm Le Monde, Washington Post và BBC… trong những ngày tới sẽ xuất bản một loạt phóng sự điều tra về gã khổng lồ công nghệ.

Tuy nhiên trong một tuyên bố phản hồi về vụ rò rỉ, Uber thừa nhận những sai lầm của mình, nhưng họ cho biết đã được chuyển đổi từ năm 2017 dưới sự lãnh đạo của giám đốc điều hành hiện tại, Dara Khosrowshahi: “Chúng tôi chưa và sẽ không bào chữa cho những hành vi trong quá khứ của mình. Thay vì điều đó, chúng tôi mong công chúng đánh giá chúng tôi bằng những gì chúng tôi đã làm trong 5 năm qua và những gì chúng tôi sẽ làm trong những năm tới”.