Không có cơ sở để kết luận toàn bộ kinh tế Việt Nam đều ảnh hưởng do dịch Covid-19. Nhưng với nền kinh tế vừa và nhỏ, lệ thuộc gần như trên 50% nguồn nguyên vật liệu từ Trung Quốc, thì tác động của việc tạm thời "bế quan tỏa cảng " với "công xưởng thế giới Trung Quốc " là một cơn ác mộng cho hàng ngàn doanh nghiệp Việt Nam.

Con số GDP của quốc gia thì để bộ ngành tính toán và đưa ra đánh giá hợp lý hơn, cá nhân tôi thì cứ nhìn cái cách thông tin của Tổ chức Y tế thế giới WHO về cơn dịch khả quan hay nguy hiểm hơn để chẩn đoán tình hình kinh tế, hay nói đúng hơn là để đánh giá trực tiếp sức khỏe của doanh nghiệp mình và ngành hàng có liên quan.

Thứ nhất, có bao nhiêu ngành hàng và doanh nghiệp Việt Nam phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu từ Trung Quốc, chắc chắn không nhỏ hơn con số 50% như dệt may, da giày, ngành vật liệu trong xây dựng, trong sản xuất nông nghiệp, nguyên liệu phụ trợ... và dễ tổn thương nhất là các doanh nghiệp sản xuất nông sản lệ thuộc gần như 100% thị trường Trung Quốc thì khóc ròng, khóc không ra tiếng nữa.

Chỉ nhìn số liệu thống kê năm 2019: Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc 41 tỉ USD và nhập khẩu từ Trung Quốc 75 tỉ USD và như vậy kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam -Trung Quốc đã chiếm 22,6% trong Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam. Mà soi cho kỹ thì ta nhập chủ yếu là nguyên vật liệu, xuất chủ yếu là nông sản. Mà dịch thì vẫn có khả năng kéo dài hết quí 1, nói cho tự tin như nhiều chuyên gia dịch tễ học là đến tháng 4 có khả năng khống chế hoàn toàn dịch và nếu là đến tháng 4, thì các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam chắc cũng "ngáp ngáp" từ cuối tháng 2 này rồi.

Thứ hai, đi tìm nguồn nguyên liệu từ quốc gia khác thay thế, thị trường xuất khẩu mới thay thế thị trường Trung Quốc? Thông thường nói thì thật dễ, nhưng với hơn 30 năm lăn lộn thương trường, tôi không thể tiếp tục đánh đố hay tưởng tượng như cầm tay phải chuyển sang tay trái một cách dễ dàng.

Hầu như tất cả các chủ doanh nghiệp đều cùng cách nghĩ như tôi, đều phải "mắc kẹt" trong luồng chảy của chuỗi sản xuất, chuỗi kinh doanh bởi:

a/ Đâu là nơi cung cấp nguyên vật liệu vừa nhanh, vừa rẻ, vừa ứng biến cho khách hàng uyển chuyển nhất? Đó là Trung Quốc.

b/ Đâu là thị trường hao hao như Việt Nam cho phép thanh toán gối đầu, đổi trả, đền bù, đặt hàng từng chiếc đến từng tấn đều được, kể cả sự thích nghi sáng tạo mẫu mã thật chớp nhoáng đáp ứng nhu cầu Việt Nam? Đó là Trung Quốc.

Vậy liệu việc lựa chọn một thị trường cung ứng nguyên vật liệu khác ngoài Trung Quốc có đáp ứng được không, có đảm bảo là "con dâu" ngoan, tốt, luôn "chiều chồng" như Trung Quốc? Chưa kể một thực tế khi các nhà đầu tư Nhật Bản hay Hàn Quốc đặt hàng doanh nghiệp Việt Nam gia công sản xuất thì nguyên vật liệu của họ cũng từ Trung Quốc. Và tất nhiên với việc phải chọn lựa nvl từ các nước khác thay thế Trung Quốc thì cũng cần có thời gian, cũng phải tính lại giá thành, tính lại khả năng cạnh tranh có đáp ứng được không?

Góc độ giải quyết của doanh nghiệp cũng chỉ bó hẹp trong phạm vi ngành nghề và tự giải quyết là chính, dẫu cho doanh nghiệp năng động cỡ nào cũng phải thay đổi toàn bộ kế hoạch như : giảm chỉ tiêu, giảm bớt lao động, giảm giờ làm khối gián tiếp, cắt giảm chi tiêu, cân đối nguyên vật liệu tồn, đẩy mạnh bán hàng qua mạng, đi tìm khách hàng tận nhà, lùng sục nguyên liệu thay thế phù hợp chất và giá.

Góc độ khác lại mong chính phủ quan tâm tích cực hơn ngay khi dịch dù được khắc phục, nhưng hậu quả vết thương vẫn sẽ kéo dài cả năm 2020. Bằng cách cắt giảm lãi suất ngân hàng thật mạnh, đừng nhỏ giọt như các nước Singapore, Malaysia, Thái Lan, Taiwan vay cho hoạt động sxkd cắt giảm còn chỉ ở mức 0,8%- 1,5%/ năm và cho hoãn, kéo dài các khoản vay trung, dài hạn.

Tạm không thanh kiểm tra doanh nghiệp theo chỉ tiêu hằng năm hoặc áp đặt một số luật mới không mang tính hỗ trợ doanh nghiệp.

Ôi! Covid-19 ơi, mau tiêu tùng sớm giúp.