In bài viết (Ctrl+P)Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ - Trưởng ban chỉ đạo đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã đã thẳng thắn chỉ ra tại Diễn đàn Kinh tế hợp tác, hợp tác xã 2019, sáng 14/10.
Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ - Trưởng ban chỉ đạo đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế hợp tác, hợp tác xã 2019. Ảnh: Nguyễn Việt
Theo Phó Thủ tướng, nói đến hợp tác thì chỉ nghĩ đến HTX và Liên minh HTX mà không quan tâm đến tổ hợp tác, trong khi hiện nay chúng ta có hàng trăm nghìn tổ hợp tác. Như vậy là nhận thức chưa đầy đủ. Luật HTX 2012 đã mở ra hướng rất rõ, cho phép thành lập doanh nghiệp trong HTX, tuy nhiên nhận thức thế nào là HTX, thế nào là doanh nghiệp cũng chưa đầy đủ, nhận thức HTX kiểu mới, kiểu cũ chưa biết. Nhiều nơi vẫn ám ảnh mô hình HTX kiểu cũ. Đây là tổ chức tự nguyện, có nơi áp đặt hành chính cũng không thành công.
Gỡ khó cùng HTX
Về vấn đề xử lý vướng mắc như hiện nay, như nhiều trường hợp HTX nông nghiệp đã ở tình trạng giải thể, phá sản nhưng không thể giải thể được, Phó Thủ tướng cho biết, lý do là vì tồn đọng những khoản nợ. Do đó cần có cơ chế chính sách thích đáng xử lý tồn đọng để chuyển giao. Đơn cử như trường hợp các HTX nông thôn chuyển giao lưới điện cho ngành điện nhưng không làm được vì còn vướng mắc tài chính.
Đối với vấn đề chính sách, dù có nhiều nhưng tại sao không đi vào thực tế. Do đó, Phó Thủ tướng yêu cầu chính sách cần tiệm cận theo nguyên tắc thị trường, tránh Nhà nước buông lỏng nhưng cũng tránh xu hướng chờ đợi Nhà nước mà không chủ động, tự lực vươn lên. Về đất đai thì phải tích tụ ruộng đất, khoa học công nghệ. Nhưng làm sao để HTX có đất làm trụ sở, kho bãi, xây dựng...
“Trực tiếp lên làm việc tại Hoà Bình, tôi phải can thiệp để tỉnh giao đất cho một HTX với vài nghìn m2 đất để phân loại, sơ chế, rồi trực tiếp xử lý đất để HTX có trụ sở. Hay vào Lâm Đồng có anh chủ nhiệm HTX đi xe sang, điện thoại xịn với diện tích đất vài ha, mỗi tháng làm ra hàng chục tỷ đồng nhưng vẫn phải lấy nhà riêng làm trụ sở. Vậy, chính sách này, Bộ Tài nguyên và Môi trường tham mưu sửa như thế nào?”, Phó Thủ tướng khăn khoăn.
Trao đổi về vấn đề này, ông Vũ Sỹ Kiên, Cục trưởng Cục Quy hoạch Đất đai (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết, "chúng tôi chia sẻ tồn tại, vướng mắc về kinh tế tập thể, hợp tác xã, đặc biệt là đất đai. Nghị quyết Trung ương cũng định hướng, hỗ trợ cho kinh tế tập thể, quy hoạch đất đai, vấn đề sử dụng đất, bố trí trụ sở, vùng nguyên liệu. Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng thực hiện chủ trương của Chính phủ trong dồn điền đổi thửa, thực hiện cánh đồng mẫu lớn để thúc đẩy phát triển hợp tác xã".
“Trong sửa đổi đất đai, bộ cũng trăn trở vì trụ sở là thiết yếu nhất. Có những chính sách miễn giảm tiền sử dụng đất, cũng để tháo gỡ khó khăn cho tiếp cận nguồn vốn, nên trăn trở là mong muốn Liên minh hợp tác xã đưa ra chính sách phù hợp để tiếp cận đất đai, đặc biệt là tiếp cận trụ sở, xây dựng phát triển. Chu trình phát triển là từ hộ gia đình lên đến hợp tác xã, làm sao để vừa phát triển được, nâng cấp lên thành doanh nghiệp”, ông Kiên nói .
Có chính sách nhưng không thực hiện
Bộ Tài nguyên và Môi trường đã làm việc với các bộ ngành để làm rõ mô hình HTX, đặc biệt là trụ sở, đất đai, vùng nguyên liệu. Thực tế cho thấy chính quyền vào cuộc thì người dân sẽ từng bước nhận thức được vai trò, vị trí lịch sử của hợp tác xã với sự phát triển đất nước. Bộ sẽ quy hoạch sử dụng đất, hướng dẫn địa phương tiếp cận đất đai tốt hơn, có các vùng nguyên liệu phù hợp…
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đánh giá, để đưa KTTT thoát khỏi những yếu kém để phát triển, phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn, tiến tới có tỷ trọng ngày càng lớn hơn trong GDP của nền kinh tế, thì việc ban hành và triển khai các chính sách hỗ trợ, ưu đãi của nhà nước đối với HTX là một yếu tố rất quan trọng.
Theo quy định của Luật Hợp tác xã năm 2012, Nhà nước đã có nhiều chính sách hỗ trợ, ưu đãi đối với hợp tác xã, Liên hiệp hợp tác xã. Các chính sách này đã được cụ thể hóa trong Chương trình hỗ trợ phát triển hợp tác xã giai đoạn 2015- 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 2261/QĐ-TTg ngày 15/12/2014. Bên cạnh đó, nhiều địa phương đã ban hành và thực hiện các chính sách hỗ trợ riêng nhằm khuyến khích các HTX phát triển, phù hợp với khả năng và đặc điểm của địa phương.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhận định, công tác triển khai còn rất nhiều hạn chế. Có chính sách hầu như chưa thực hiện được như chính sách hỗ trợ về kết cấu hạ tầng. Một số chính sách có thực hiện nhưng hiệu quả chưa cao như chính sách ưu đãi tín dụng, chính sách hỗ trợ chế biến sản phẩm… Chính vì vậy, mặc dù có rất nhiều chính sách, nhưng trên thực tế, số lượng hợp tác xã được hưởng chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước chưa nhiều.