Thái Bình: Giải pháp nào để hạn chế môi trường tại các làng nghề?

>>> Thái Bình: Doanh nghiệp dự án kêu cứu vì khan hiếm nguồn cung cấp cát

Nguy cơ …

Theo lãnh đạo Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Thái Bình cho biết: Toàn tỉnh hiện có 156 làng nghề được UBND tỉnh cấp bằng công nhận, trong đó 83 làng nghề phát triển ổn định. Các làng nghề truyền thống sản xuất ổn định đã góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập cho lao động nông thôn. Tuy nhiên, mặt trái của sự phát triển cũng đặt ra cho các làng nghề những yêu cầu bức thiết trong công tác bảo vệ môi trường để phát triển bền vững.

Hưng Hà là một trong những địa phương có số làng nghề nhiều nhất tỉnh. Cùng với lợi ích về kinh tế, người dân làng nghề đang phải đối mặt với ô nhiễm môi trường do rác thải, nước thải, khí thải. Mặc dù tỉnh, huyện và chính quyền địa phương đã có nhiều biện pháp nhưng tình trạng ô nhiễm môi trường tại một số làng nghề chưa được cải thiện.

Nghề dệt khăn xã Thái Phương (Hưng Hà) tạo việc làm cho hàng nghìn lao động (ảnh báo Thái Bình)

Nổi tiếng là “làng tỷ phú” nhờ nghề dệt truyền thống song cùng với sự hưng thịnh của làng nghề, người dân xã Thái Phương (Hưng Hà) cũng đang phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm môi trường. Mặc dù được đầu tư xây dựng và đưa vào vận hành thử nghiệm hệ thống thu gom, trạm xử lý nước thải tập trung công suất 80m3/ngày đêm từ nhiều năm nay nhưng đến nay vẫn chưa đi vào hoạt động chính thức do vướng mắc trong việc tiếp nhận nước thải để vận hành. Theo tìm hiểu của phóng viên, làng nghề dệt – Hưng Hà có nhiều đống rác ngổn ngang khắp các sông, mương máng. Những rãnh dẫn nước thải đặc đen kịt, bốc mùi hôi thối, không khí ngột ngạt, khó thở. Được biết, hiện toàn xã có tới 75% số hộ và gần 100% số hộ làng Phương La gắn bó với nghề dệt, trong khi đó hầu hết nước thải từ dệt nhuộm đều được xả thải trực tiếp ra môi trường. Chính vì vậy, nước trong tất cả các kênh mương tại đây đều chung một màu đen kịt, bốc mùi hôi thối. 

Theo một người dân tại thôn Phương La 1 cho biết: Nhiều năm nay, người dân chúng tôi quen sống với ô nhiễm từ bụi, tiếng ồn, nước thải. Biết là ô nhiễm nhưng vì là nghề truyền thống mang lại thu nhập cho gia đình nên hầu hết mọi gia đình vẫn giữ nghề. Chỉ mong hệ thống thu gom, trạm xử lý nước thải tập trung tại cụm công nghiệp Phương La đi vào hoạt động để hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường từ nước thải sản xuất.

Tại làng nghề sản xuất miến dong xã Đông Thọ (thành phố Thái Bình), tình trạng ô nhiễm môi trường từ nước thải sản xuất cũng gây bức xúc trong nhân dân. Cùng chung với cảnh như làng nghề dệt, làng nghề sản xuất miến dong nơi đây cùng sặc mùi hôi thối bốc lên từ hệ thống rãnh thoát nước. Mặc dù đường làng, ngõ xóm đều được bê tông hóa, thông thoáng, sạch đẹp nhưng đi đến đâu cũng bắt gặp nước thải ở tất cả cống rãnh thoát nước làng nghề một màu đen kịt.

Tình trạng ô nhiễm môi trường diễn ra từ nhiều năm nay do hầu hết các cơ sở sản xuất miến dong chưa có hệ thống xử lý nước thải, hoặc có cũng chỉ là hình thức. Các hộ sản xuất xả chất thải trực tiếp ra cống rãnh. Mùa nắng, mùi hôi thối bốc lên nồng nặc, mùa mưa nước bẩn theo các con mương tràn vào khu dân cư, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường nước và không khí. Sự phát triển của nghề làm cho làng nghề “phình” ra, quy mô sản xuất của các cơ sở ngày càng mở rộng. Tuy nhiên, do phát triển tự phát không theo quy hoạch nên làng nghề đã nảy sinh vấn nạn ô nhiễm môi trường. Việc ô nhiễm môi trường từ nguồn nước ở nơi đây đã tích tụ từ bao năm nay. Được biết, các hộ dân cũng đã nhiều lần phản ánh, kiến nghị lên chính quyền xã nhưng đâu vẫn hoàn đấy. Thời tiết những ngày hè oi nóng cộng với mùi hôi thối nồng nặc từ hệ thống thoát nước thải trong khu dân cư khiến người già, trẻ nhỏ dễ mắc các bệnh về đường hô hấp.

Bảo vệ môi trường làng nghề cần những giải pháp thiết thực (ảnh báo Thái Bình)

Giải pháp nào?

Lãnh đạo xã Đông Thọ cho biết: Hiện nay, công tác quản lý môi trường tại các làng nghề vẫn tồn tại nhiều bất cập, khó khăn do các làng nghề nằm phân tán trong khu dân cư, nguy cơ ô nhiễm chỉ giới hạn trong phạm vi một khu vực thôn, làng, xã nên rất khó quy hoạch. Các nguy cơ ô nhiễm về nguồn nước sinh hoạt, ô nhiễm không khí, ô nhiễm tiếng ồn... đều cần phải được xử lý theo đúng quy trình với nguồn kinh phí đầu tư lớn trong khi đa số các hộ sản xuất tại làng nghề đều là cơ sở sản xuất nhỏ lẻ nên không đủ nguồn lực tài chính để đầu tư hệ thống xử lý chất thải đạt quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện hành. Thực tế lâu nay tại nhiều địa phương, các giải pháp đưa ra, thực hiện nhằm giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường tại các làng nghề chỉ là các giải pháp tình thế trước mắt, mang tính tạm thời nên hiệu quả không cao.

Theo ông Đặng Đình Chương, Trưởng phòng Công nghiệp – Tiểu thủ công nghiệp, Sở Công Thương tỉnh Thái Bình, một trong những giải pháp tối ưu để kiểm soát ô nhiễm môi trường ở các làng nghề chính là việc quy hoạch vùng sản xuất tập trung. Đồng thời, tại các khu vực này phải được quy hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật đầy đủ, đặc biệt là các công trình xử lý môi trường. Tuy nhiên, đây là giải pháp không thể làm được trong một sớm một chiều bởi nguồn kinh phí của tỉnh còn rất hạn hẹp.

Thái Bình hiện có khoảng 30 làng nghề chế biến nông, lâm, thủy sản nằm xen kẽ trong khu dân cư. Vấn đề môi trường tại các làng nghề đang tồn tại nhiều bất cập: Nước thải từ sản xuất không được xử lý gây ô nhiễm nguồn nước, bụi, tiếng ồn từ các làng nghề chế biến lâm sản... Công tác bảo vệ môi trường làng nghề về cơ bản chưa đáp ứng được yêu cầu. Vì vậy, thành lập mới các HTX môi trường hoặc phát triển dịch vụ môi trường của các HTX nông nghiệp không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn tạo việc làm cho nhiều lao động nông thôn.

Sản xuất miến dong tại xã Đông Thọ (ảnh internet)

Theo lãnh đạo Sở TNMT: Để làng nghề phát triển bền vững rất cần một giải pháp tổng thể nhằm phòng ngừa, giảm thiểu ô nhiễm, nâng cao năng lực quản lý, các cơ quan chức năng cần xây dựng, ban hành và áp dụng các quy định về bảo vệ môi trường làng nghề, trong đó nêu rõ trách nhiệm của từng ngành, địa phương.

Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá hiện trạng môi trường đối với toàn bộ các làng nghề, các cơ sở sản xuất, có biện pháp hướng dẫn và xử lý chất thải, khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường trong quá trình sản xuất; di dời hoặc đình chỉ sản xuất đối với những cơ sở gây ô nhiễm môi trường. Nhưng quan trọng nhất là người dân, cơ sở sản xuất, doanh nghiệp trong các làng nghề phải tự ý thức và có trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường, không vì lợi ích trước mắt mà xem nhẹ hậu quả lâu dài.