In bài viết (Ctrl+P)Có bức hoạ đời Tống vẽ 4 cao sỹ mùa thu dạo bước trong một rừng cổ thụ, ngẩng đầu lên ngó những tán lá.
Hình tượng đẹp như thế, gợi lên rằng mùa Thu cho ta biết bao nhiêu cảm xúc, với một số người là cảm tác: lòng mình hoá trong sạch, bớt lo lắng, bớt được nhiều vọng tưởng.
Thu tưởng hoa
Với hoa, hương càng tĩnh càng quý, có thứ sắc rực rỡ, có thứ sắc đạm nhã, cũng như hương- người xưa yêu hoa thích loại đạm nhã. Hoa nở có mùa, trông sen ta tưởng tượng cảnh gió mát bên hồ, ngắm đào mai ta thấy sắc Nguyên Đán.
Với mùa thu, đẹp nhất là hoa cúc hoạ mi, hoa mẫu đơn, hoa hải đường, hoa dã quỳ, hoa hồng vàng, hoa sữa.
Chơi hoa không chỉ là ngắm hoa. Trung Quốc, Nhật Bản và Anh Quốc có cả nghệ thuật hái hoa, cắm hoa đã được lưu truyền tới tận thời nay.
Hoa quý và đẹp thế nên được ví như mỹ nhân và ngược lại. Người biết thưởng hoa ở mức nghệ thuật nâng niu từng cánh không để hoa rụng, cũng như Trăng không nhìn lúc lặn. Nếu không có thì đành, song Thu tới , có cả hoa, có trà, có rượu - sao ta không thưởng ngoạn.
Hoa trong mùa Thu đường như đẹp hơn, thơm nhưng hương rất nhã nhặn. Hoa vẫn thế, nhưng lòng người dịu nhẹ, gió trời hây hây trong nắng vàng xao xuyến. Ai có chút tấm lòng đều dấy lên trong mình những xúc cảm quyến luyến, rung động gợi lại những kỷ niệm xưa.
Một học giả sinh thời đầu thế kỷ 20 đã mô tả thú chơi mùa nào thức nấy, trở thành tuyệt tác: “Thưởng hoa nên ngồi với giai nhân, uống rượu ngắm trăng nên ngồi với người tao nhã, tuyết nên ngắm chung với cao sỹ…. đứng trên lầu mà ngắm núi, đứng trên thành mà ngắm tuyết, đứng trước đèn mà ngắm trăng, đứng dưới trăng mà ngắm người đẹp, ngồi trong thuyền ngắm mây, mỗi cảnh mỗi tình”.
Thu ngắm cảnh
Cảnh nước Việt đẹp đẽ, từng nơi đều ẩn những dấu riêng, rất đặc sắc. Tây Bắc trập trùng hiểm trở, Đông Bắc thoáng đãng biển núi, Trung du thanh bình, hiền hoà, khắc khoải nghị lực là xứ Bắc Trung Bộ, khoáng đạt nhẹ nhõm là Trung Bộ, mạnh mẽ rắn rỏi là Nam Trung Bộ, cởi mở không tư lự là xứ Nam Kỳ…
Đâu đâu trên cõi Việt cũng có mùa Thu dẫu sắc độ khác nhau.
Nhưng toàn cõi nước Nam, chắc không đâu mùa thu đẹp như mùa thu Hà Nội. Điều này không chỉ thi nhân Hà Thành tự đề cập, bằng chứng là những bài hát lời thơ hay nhất về Hà Nội mùa Thu, rất nhiều là của những người con xứ khác.
“Hà Nội mùa thu… nằm kề bên nhau, phố xưa nhà cổ, mái ngói thâm nâu.”
Đi giữa những hàng cây cổ thụ phố Phan Đình Phùng, Nguyễn Tri Phương, Hoàng Diệu, vòng vèo chậm rãi tới phổ cổ, thưởng cho mình với cô người yêu vài món quà chiều chỉ Hà Nội mới ngon đúng vị, rồi tay nắm tay qua đường Cổ Ngư xưa (Thanh Niên bây giờ), ngồi nép cạnh bên chùa Trấn Quốc, thư thái nhìn ra phố phường trẻ trung đầy ắp sức sống. Gió hồ thổi mát những gương mặt đang được giãn nở, chẳng còn lo toan, so đo tính đếm chuyện cơm áo gạo tiền.
Ông nội tôi là nam sinh trường Albert Sarraut (trường THPT Trần Phú), bà nội là nữ sinh trường Đồng Khánh (trường Trưng Vương), chuyện kể của 2 cụ về Hà Nội luôn đẹp, kể cả trong chiến tranh. Phố phường hồi đó đầy những hố trú bom, thế nhưng các nữ sinh mặc áo dài trắng đạp xe trêu đùa nhau khúc khích suốt dọc đường tan học , chiến tranh dường như nằm ở đâu khác, không có ở đây.
Đẹp quá đi. Vì sự lạc quan, trong sáng, lòng người không vướng bận quá nhiều chuyện cự cãi mưu sinh. Tiếng hát át tiếng bom rền, đi sơ tán quần áo bỏ lại, duy nhất gồng gánh hành lý mang theo là vài quyển sách hay và cây đàn guitar.
Rõ là thế, mùa Thu Hà Nội đẹp vì sự trong trắng ngây ngất, lòng thơi thới lạc quan. Phải mô tả là: Khó có thể tả. Chỉ biết trong mình thấy có một sự mát mẻ, một điều hiền hoà trong ánh vàng rực rỡ. Một làn gió nhẹ nổi lên, ngắm nhìn vẻ huy hoàng đượm buồn trong những tia nắng vàng xa xa giữa những bóng cây vĩ đại.
Thu qua nhanh rồi Thu lại tới. Hào hứng mong chờ suốt 10 tháng, chỉ được có gần 2 tháng ngắn ngủi. Trong 2 tháng đó lại có 2 tuần đẹp nhất. Đó là 2 tuần đầu tháng 10 dương lịch.
Khi thấy cúc hoạ mi xoè gọn trong chiếc thúng của cô bán hoa, khi “hương hoa Sữa nồng nàn khắp phố”, khi hoa hồng vàng có mặt trong từng nhà là ta biết: Mùa yêu - mùa cưới, mùa đơm hoa kết trái đã đến trong hương Thu đặc sắc.
Mừng cho nước Việt yêu dấu kịp mở trở lại để Thu đón vào lòng, để người mở lòng với Thu.
* “phối trị” – sắp đặt, sắp xếp từ cổ Hán Việt.