Vì sao chưa tạm dừng xuất khẩu khi giá phân bón vẫn tăng cao?

Dịch bệnh Covid-19 khiến logistics đứt gãy nhiều công đoạn, chi phí tăng cao, cước phí vận chuyển tăng 3 - 5 lần khiến giá phân bón đội lên.

Từ đầu năm đến nay, giá phân bón liên tục tăng cao đã làm đội chi phí đầu vào, gây ảnh hưởng không nhỏ tới sản xuất nông nghiệp. Trong khi nhiều ý kiến cho rằng nên sớm xem xét tạm dừng xuất khẩu phân bón để ưu tiên thị trường nội địa, Bộ Công Thương lại khẳng định chưa đủ cơ sở để làm việc này.

Ông Hoàng Trung, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) phân tích, nền kinh tế của Việt Nam có độ mở lớn, giá phân bón tăng mạnh từ đầu năm đến nay là do tác động từ thị trường phân bón thế giới. Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, giá nguyên liệu đầu vào cho sản xuất phân bón đã tăng mạnh. Có những loại như amoniac, lưu huỳnh tăng tới 50 - 120% so với cùng kỳ năm trước.

Bên cạnh đó, "dịch bệnh Covid-19 khiến logistics đứt gãy nhiều công đoạn, chi phí tăng cao, cước phí vận chuyển tăng 3 - 5 lần khiến giá phân bón đội lên. Ngoài ra, cũng không loại trừ khả năng việc phân phối phân bón còn bất cập, tạo ra khan hiếm giả ở một số nơi”, ông Hoàng Trung nói.

Theo Cục Hóa chất, từ cuối năm 2020, giá nông sản trên thế giới cũng đã liên tục tăng, tình hình thời tiết thuận lợi, tạo điều kiện cho người nông dân đầu tư cho phân bón và chăm bón cây trồng. Lượng phân bón nhập khẩu của Việt Nam trong 6 tháng đầu năm 2021 là 2,3 triệu tấn, tăng khoảng 15% so với cùng kỳ năm 2020. Cũng trong thời kỳ trên, Việt Nam xuất khẩu khoảng 667 nghìn tấn phân bón các loại, tăng 44,7% so với cùng kỳ năm 2020 và tương đương gần 60% tổng lượng phân bón xuất khẩu cả năm 2020. 

Từ đầu tháng 4/2021 đến nay, mặt bằng giá phân bón tại Việt Nam cũng điều chỉnh tăng theo quy luật thị trường thế giới. Hơn nữa, theo thống kê của Hiệp hội Phân bón Việt Nam (FAV), giá nguyên liệu sản xuất phân bón và giá phân bón thế giới để sản xuất các loại phân bón tổng hợp trong tháng 6/2021 cũng tăng mạnh so với tháng 12/2020. Cụ thể, phân đạm ure tăng 62%, DAP tăng trên 54%, Kali tăng 45%,...

Trước ý kiến đề xuất tạm dừng xuất khẩu phân bón để đảm bảo nguồn cung và bình ổn giá, đại diện Bộ Công Thương cho biết, theo quy định tại Điều 12 và Điều 100 của Luật Quản lý ngoại thương 2017, có thể áp dụng biện pháp tạm ngừng xuất khẩu đối với hàng hóa, nhưng phải trong trường hợp mất cân đối nghiêm trọng của cán cân thanh toán hoặc các trường hợp đặc biệt nghiêm trọng khác theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, lượng xuất khẩu 6 tháng đầu năm tăng cao nhưng tổng nguồn cung từ sản xuất trong nước và nhập khẩu đạt trên 6,6 triệu tấn, trừ đi lượng phân bón đã xuất khẩu, cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu trong nước.

Trong khi đó, giá phân bón tăng trong thời gian vừa qua vì nhiều lý do khác nhau, như giá phân bón thế giới tăng, sự tăng giá của một số nguyên liệu đầu vào, sự gia tăng của chi phí vận chuyển, nhu cầu tăng… chưa có cơ sở khẳng định sự thiếu hụt về nguồn cung.

“Do đó, việc tạm ngừng xuất khẩu phân bón ngay là chưa đủ cơ sở, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Tài chính và các doanh nghiệp, hiệp hội, cơ quan liên quan để có đánh giá cụ thể”, đại diện Cục Hóa chất cho biết.

Thời gian tới Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ NN&PTNT cùng các đơn vị liên quan để đánh giá, rà soát biện pháp tự vệ đối với phân bón DAP, MAP một cách khách quan, tổng thể và phù hợp với quy định của pháp luật.

Ông Nguyễn Văn Thanh, Cục trưởng Cục Hóa chất phân tích thêm, năng lực sản xuất của các nhà máy phân bón trong nước hiện trên 8 triệu tấn, nhập khẩu khoảng 4 triệu tấn, cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ khoảng 11 triệu tấn. Việt Nam cũng cơ bản tự chủ được mặt hàng phân bón với phân urê, lân và NPK; đáp ứng khoảng 86% nhu cầu DAP và MAP; chỉ nhập khẩu phân SA và kali do trong nước không có nguồn nguyên liệu.

“Có thời điểm nhu cầu phân bón tăng đột biến nên nguồn cung thiếu hụt cục bộ, có tính chất tạm thời. Dù vậy, nông dân không nên quá lo lắng, mua phân bón tích trữ, làm đẩy giá phân bón lên cao hơn; cần sử dụng phân bón tiết kiệm, hiệu quả hơn…”, ông Thanh nói.

Để bình ổn thị trường, thời gian tới Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ NN&PTNT cùng các đơn vị liên quan để đánh giá, rà soát biện pháp tự vệ đối với phân bón DAP, MAP một cách khách quan, tổng thể và phù hợp với quy định của pháp luật... "Bộ Công Thương cũng sẽ chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, tránh tình trạng đầu cơ, găm hàng, tăng giá, đồng thời đề nghị DN đẩy mạnh sản xuất, ưu tiên tiêu thụ trong nước và hạn chế xuất khẩu nhằm bình ổn giá phân bón tại thị trường trong nước”, lãnh đạo Cục Hóa chất nhấn mạnh.