Hiện còn lại 3 dự án thành phần đầu tư theo hình thức PPP vẫn đang gặp khó khăn trong quá trình đàm phán hợp đồng do quy định pháp luật còn chồng chéo, chưa rõ ràng (Trong ảnh: Thi công cao tốc Bắc - Nam đoạn Phan Thiết - Dầu Giây)

Hiện còn lại 3 dự án thành phần đầu tư theo hình thức PPP vẫn đang gặp khó khăn trong quá trình đàm phán hợp đồng do quy định pháp luật còn chồng chéo, chưa rõ ràng (Trong ảnh: Thi công cao tốc Bắc - Nam đoạn Phan Thiết - Dầu Giây). Nguồn ảnh: Báo Giao thông.

Sau nhiều khó khăn, 3 dự án PPP cao tốc Bắc - Nam gồm Diễn Châu (Nghệ An) - Bãi Vọt (Hà Tĩnh), Cam Lâm (Khánh Hòa) - Nha Trang, Cam Lâm - Vĩnh Hảo (Bình Thuận) mới tìm được nhà đầu tư vào cuối năm 2020. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Viết Huy, Vụ phó Vụ Đối tác công tư (PPP) thuộc Bộ GTVT, trong quá trình đàm phán hợp đồng có rất nhiều vướng mắc về mặt cơ chế phát sinh.

Ông cho hay, một số nội dung trong hợp đồng Bộ GTVT đang đàm phán với nhà đầu tư cần làm rõ như cơ chế chia sẻ phần tăng giảm doanh thu, quy định tại Điều 82 Luật PPP: “Khi doanh thu thực tế đạt cao hơn 125% mức doanh thu trong phương án tài chính tại hợp đồng dự án PPP, nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP chia sẻ với Nhà nước 50% chênh lệch giữa doanh thu thực tế và mức 125% doanh thu trong phương án tài chính”.

Trong quá trình đàm phán hợp đồng, Bộ GTVT đề xuất phương án chỉ chia sẻ phần doanh thu tăng, không chia sẻ phần doanh thu giảm, nhưng các nhà đầu tư không đồng thuận. Các nhà đầu tư đề nghị chia sẻ rủi ro trong cả trường hợp tăng và giảm để đảm bảo công bằng khi ký kết hợp đồng.

Do vậy, Bộ GTVT đàm phán với nhà đầu tư theo nguyên tắc: “trong quá trình triển khai dự án, nếu phát sinh trường hợp này, Bộ GTVT sẽ thống nhất báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét quyết định đảm bảo hài hoà lợi ích nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng”.

Về thanh toán vốn nhà nước, tại hợp đồng đàm phán quy định, việc thanh toán phần vốn nhà nước tham gia thực hiện dự án phù hợp với khối lượng giá trị xây dựng đã hoàn thành được nghiệm thu; đồng thời, đảm bảo nằm trong phạm vi kế hoạch vốn đầu tư được cấp có thẩm quyền phê duyệt để thực hiện các dự án PPP.

Điều chỉnh vấn đề này Nghị định 28/2021/NĐ-CP ngày 26/3/2021 của Chính phủ quy định về cơ chế quản lý tài chính các dự án PPP quy định "nguồn vốn thanh toán, điều kiện thanh toán, mức vốn thanh toán, thời điểm thanh toán, thời hạn thanh toán phải được quy định trong hợp đồng PPP.  Mặt khác, vốn nhà nước trong dự án PPP được thanh toán khi được giao kế hoạch vốn đầu tư công...".

Tuy nhiên, trong quá trình thương thảo hợp đồng dự án, các nhà đầu tư đều có ý kiến được tính các chi phí phát sinh trong trường hợp kế hoạch vốn ngân sách nhà nước bố trí chậm so với kế hoạch. Hoặc, được điều chỉnh thời gian thực hiện dự án trong trường hợp nhà nước chậm bố trí vốn ngân sách theo kế hoạch làm ảnh hưởng đến tiến độ triển khai dự án.

s

Dự án cao tốc Bắc Nam phía Đông là dự án quan trọng quốc gia, có quy mô lớn.

Để giải quyết vấn đề này, Phó Vụ trưởng Nguyễn Viết Huy thông tin, Bộ GTVT sẽ thống nhất với đề xuất của nhà đầu tư có tính toán bổ sung chi phí phát sinh hoặc điều chỉnh thời gian xây dựng trong trường hợp nguồn ngân sách nhà nước bố trí chậm so với kế hoạch làm ảnh hưởng đến chi phí và thời gian thực hiện dự án.

Về vấn đề này, PGS-TS Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ VN (VARSI), cho rằng Nghị định 28 mới xác định giá trị phần doanh thu chia sẻ do cơ quan ký kết hợp đồng dự án thực hiện, mà không nhắc tới nhà đầu tư.

“Luật PPP đã quy định, định kỳ hằng năm, các bên trong hợp đồng dự án PPP xác định doanh thu thực tế, gửi cơ quan tài chính có thẩm quyền thực hiện cơ chế chia sẻ phần doanh thu tăng, giảm. Nhưng Nghị định 28 lại chỉ quy định cơ quan nhà nước ký kết hợp đồng. Doanh nghiệp là một bên trong hợp đồng dự án nên hoàn toàn có quyền tham gia quá trình xác định doanh thu, làm căn cứ để thực hiện cơ chế chia sẻ doanh thu”, ông Chủng nói. Hiện VARSI cũng đang tập hợp các vướng mắc trong Nghị định 28 để kiến nghị lên các bộ, ngành và cao hơn có thể lên Chính phủ. 

Đại diện nhà đầu tư dự án PPP cao tốc Bắc - Nam đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt bày tỏ, do ràng buộc của quy định này nên doanh nghiệp gặp khó trong việc ký kết hợp đồng tín dụng do phía ngân hàng lo sợ rủi ro từ việc chậm giải ngân nguồn vốn hỗ trợ.

Theo dự kiến ban đầu, 3 dự án PPP cao tốc Bắc - Nam sẽ ký hợp đồng chính thức với nhà đầu tư vào cuối tháng 3, song tới nay vẫn đang trong quá trình đàm phán.