Xây dựng mô hình tiêu thụ nông sản mùa dịch COVID

Xe giải cứu vải thiều cho người dân vùng dịch Bắc Giang.

Trong bối cảnh nhiều địa phương là điểm nóng sản xuất nhưng đang chịu ảnh hưởng bởi dịch COVID, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho biết sẽ dồn lực giúp các địa phương tiêu thụ nông sản.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT kiến nghị Chính phủ có chương trình hỗ trợ ở mức cao hơn nữa cho những đơn vị vận tải nông sản trong nước, như lời Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nói: “Không được ngăn sông cấm chợ, không được làm khó thêm cho các phương tiện vận chuyển”, vì nông sản của chúng ta có đặc điểm là mau hư hỏng.

Thực tế, yêu cầu về lưu thông hàng hoá, đặc biệt là nông sản luôn được quan tâm đặc biệt trong mỗi lần làn sóng COVID mới nổi lên. Yêu cầu từ Chính phủ luôn là “vừa đảm bảo lưu thông hàng hoá, thúc đẩy tiêu thụ nông sản, vừa bảo đảm phòng tránh dịch bệnh Covid-19”. Trong một cuộc họp với Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) mới đây, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cũng trực tiếp kêu gọi các doanh nghiệp logistics có phương án giảm giá cước cũng như hỗ trợ lưu thông, tiêu thụ mặt hàng nông sản tại các địa phương như Bắc Giang. 

Đặc biệt, theo Tư lệnh ngành nông nghiệp, thực tế có nhiều lúc thông tin giữa vùng nguyên liệu và thị trường tiêu thụ của chúng ta không khớp nhau, dẫn tới tiêu thụ kém và giá thành không đảm bảo. Ví dụ, lúc hành tím Diễn Châu (Nghệ An) rớt giá chỉ còn 5.000 - 6.000 đồng/kg, thì trên mạng xã hội, có người dân ở Đăk Lăk vẫn nói rằng phải mua hành tím với giá 40.000 đồng/kg.

“Như vậy, câu chuyện kết nối thị trường nội địa của chúng ta cũng đang tồn tại những vấn đề, thông tin bất cân xứng tạo ra dư thừa một cách cục bộ chứ không phải toàn bộ. Chỗ cần thì không có, không lưu thông được”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Do đó, Bộ trưởng cho rằng, sẽ phải thiết lập kênh thông tin hai chiều. “Chúng ta không đợi đến khi sản phẩm thu hoạch rồi mới cùng nông dân tiêu thụ, mà trước vụ thu hoạch 15-20 ngày, Sở NN-PTNT ở các địa phương cần chủ động thông tin về Bộ NN-PTNT để Bộ chủ động thông tin vào các hệ thống phân phối. Không để tình trạng lúa tràn đồng, xoài chín đầy cây rồi chúng ta mới đi giải cứu vì đó là nền nông nghiệp không ổn định”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Nói dễ hiểu, phải có thông tin từ sản xuất tới tiêu thụ, không chỉ là giúp cho bà con tiêu thụ nông sản mà chúng ta cần chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp. “Bởi tư duy kinh tế là tư duy thị trường, nếu không nắm được thông tin thị trường trong nước và nước ngoài, chúng ta sẽ bị động trong tiêu thụ nông sản”, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết.

Và để làm được điều này, Tư lệnh ngành nông nghiệp cho biết đã và đang thực hiện chuyển đổi số để nắm bắt được thông tin thị trường, giữa HTX với các đơn vị phân phối.

Thúc đẩy kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản cần xác lập tiêu chuẩn hàng rào kỹ thuật bắt buộc.

Về phần mình, Bộ NN-PTNT sẽ xây dựng kho dữ liệu và sẽ cập nhật thường xuyên cho các hệ thống phân phối biết rằng ở tỉnh nào đang chuẩn bị thu hoạch nông sản gì, sản lượng bao nhiêu. Các hệ thống phân phối chủ động chuẩn bị phương tiện vận chuyển, kho bãi, giải pháp bảo quản và ký kết hợp đồng với đối tác. Thông qua bưu điện để vận chuyển nông sản từ ruộng, vườn đến hệ thống phân phối, giúp hạn chế rủi ro trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19.

Theo đó, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho biết, Bắc Giang đang là nơi có số ca nhiễm nhiều và tiếp tục tăng nhanh. Trên địa bàn tỉnh Bắc Giang có sản lượng 44.000 tấn thịt lợn; 10.000 tấn thịt gia cầm; gần 17.000 tấn thủy sản, 20.000 tấn rau các loại; 15.000 tấn dứa; 180.000 tấn vải thiều đã vào vụ thu hoạch; 20.000 tấn nhãn; 15.000 tấn na cho thu hoạch từ tháng 7 đến hết tháng 8 và các sản phẩm nông sản khác như cam, bưởi, táo... cho thu hoạch từ nay đến cuối năm. Các sản phẩm nông sản của tỉnh đang gặp khó khăn trong việc vận chuyển và tiêu thụ.

Thứ trưởng Bộ Công Thương đề nghị Hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp dịch vụ logistics tích cực phối hợp với các Bộ ngành, địa phương, các doanh nghiệp sản xuất và thương mại để có các giải pháp cho việc thúc đẩy vận chuyển, lưu thông hàng hóa đảm bảo an toàn, thông suốt trong tình hình dịch bệnh.

Đồng thời, có biện pháp hỗ trợ như giảm chi phí lưu kho lưu bãi, giảm phí vận chuyển, bốc xếp hàng hóa để các doanh nghiệp phân phối, trung tâm thương mại, siêu thị có thể tăng cường thu mua nông sản cho nông dân các địa phương có dịch, trước tiên là Bắc Giang. Đây sẽ là hành động thiết thực của các doanh nghiệp logistics để ủng hộ các nỗ lực của Chính phủ và toàn dân trong công tác phòng chống dịch.

Trong mùa dịch này, UBND tỉnh Bắc Giang xây dựng kế hoạch tiêu thụ vải thiều với 3 kịch bản có thể xảy ra. Kịch bản 1, khi dịch bệnh Covid-19 được kiểm soát, vải thiều được tiêu thụ tương đối thuận lợi. Khi đó, mục tiêu sản lượng vải thiều được tiêu thụ 50% trong nước, khoảng 90.000 tấn; 50% xuất khẩu, khoảng 90.000 tấn.

Với kịch bản 2, dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, tuy nhiên vẫn trong tầm kiểm soát. Theo kịch bản này, mục tiêu tiêu thụ 70% sản lượng vải thiều trong nước, khoảng 130.000 tấn; 30% xuất khẩu khoảng 50.000 tấn. Kênh tiêu thụ tại các chợ đầu mối; các tập đoàn phân phối có các hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện ích; các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu; các chợ truyền thống…

Kịch bản 3, dịch Covid-19 ảnh hưởng toàn diện, hoạt động xuất khẩu nhỏ giọt, sản lượng vải thiều chủ yếu tiêu thụ nội địa. Khi kịch bản này xảy ra, tỉnh sẽ tập trung mọi nguồn lực, cả hệ thống chính trị chung tay vào cuộc hỗ trợ, giúp người dân từ công tác thu hoạch, chế biến và tiêu thụ vải thiều. Sản lượng vải thiều chủ yếu được tiêu thụ trong nước, chiếm 90%, khoảng 160.000 tấn; xuất khẩu 10%, khoảng 20.000 tấn.