Quỹ đầu tư Vision (Kỳ I): Mô hình đầu tư "đặt cược" đầy rủi ro

Hối tiếc cơ hội đầu tư bị bỏ lỡ

Với danh sách bom tấn về các vụ đặt cược mạo hiểm của mình ở châu Á, Masayoshi Son đã thách thức các nhà phê bình nói rằng những ván bài quyết liệt của ông vào các công ty khởi nghiệp đốt tiền sẽ không được các nhà đầu tư trên thị trường đại chúng đón nhận.

Trước mắt, một loạt các đợt chào bán công khai lần đầu có khả năng sinh lợi được dự kiến vào năm 2021. Hiện tại, thật khó để tranh cãi, vì những lời gièm pha của Son, rằng khoản đầu tư nổi tiếng nhất của ông ấy vào Alibaba Group Holding - khoản đầu tư 20 triệu USD ban đầu cuối cùng đã tăng lên số cổ phần trị giá hơn 100 tỷ USD — là một kỳ tích đã có một lần. 

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với Nikkei, Son cho biết trọng tâm của ông ấy “hoàn toàn bị thu hẹp” vào việc thực hiện hàng trăm lần đặt cược mới vào kỳ lân. Cam kết tăng gấp đôi Quỹ Vision gần đây của ông ấy sẽ kiểm tra xem các nhà đầu tư cuối cùng có bị thuyết phục về triển vọng tăng giá của ông ấy đối với công nghệ hay không.

Cùng với những thành công này là những thất bại đáng chú ý như Greensill Capital, công ty dịch vụ tài chính đã sụp đổ vào tháng 3 và WeWork, công ty khởi nghiệp không gian làm việc bị phá sản vào năm 2019 và những điều này đã đặt ra câu hỏi về chiến lược tăng trưởng bằng mọi giá của SoftBank.

Trong khi đó, đại dịch đã tạo ra sự xáo trộn trên thị trường và triển vọng đối với cổ phiếu công nghệ vẫn rất khó đoán. Sự sụt giảm niềm tin của nhà đầu tư trong những ngày đầu của đại dịch COVID-19 năm ngoái đã khiến SoftBank bán hơn 50 tỷ USD tài sản và sự bi quan tương tự có thể quay trở lại.

Tuy nhiên, câu hỏi lớn hơn có thể là liệu chiến lược tăng trưởng tích cực do SoftBank thúc đẩy cuối cùng có thể dẫn đến lợi nhuận hay không.

Mặc dù có số vốn khổng lồ, Son cũng thừa nhận rằng ông đã bỏ lỡ một số thương vụ cạnh tranh nhất trong ngành công nghiệp khởi nghiệp. Các nhà đầu tư đối thủ giành được các thỏa thuận cũng đã thu được lợi nhuận lớn trong đợt tăng giá cổ phiếu công nghệ của thời đại đại dịch và đang ngày càng tái đầu tư số tiền đó để hỗ trợ các đối thủ cạnh tranh của SoftBank. Điều đó khiến SoftBank khó có thể mua lại đối thủ cạnh tranh và trở thành nhà sản xuất lớn nếu làn sóng hợp nhất (M&A) đến.

Những yếu tố đó đang phủ bóng lên tham vọng của Son trong việc tạo ra một đội quân doanh nhân sẽ hợp lực để dẫn đầu cái mà ông gọi là “cuộc cách mạng thông tin”.

Son nói: “Có rất nhiều thất bại trong đầu tư, chẳng hạn như WeWork, Greensill và Katerra. Nhưng điều tôi hối tiếc hơn cả là những cơ hội đầu tư bị bỏ lỡ”.

Cách nhìn đặt cược vào rủi ro

Ra mắt cách đây 4 năm, Quỹ Vision do Son tạo ra vào năm 2017 để thúc đẩy sự chuyển dịch từ viễn thông sang đầu tư công nghệ, hiện có hai quỹ và hơn 130 tỷ USD tổng tài sản, bao gồm cả vốn cam kết nhưng chưa đầu tư.

Từ các văn phòng của công ty trên khắp London, Thung lũng Silicon, Mumbai và các địa điểm khác, các thành viên trong 26 nhóm đầu tư của công ty săn lùng các công ty khởi nghiệp trên khắp thế giới. Các cuộc đàm phán về các khoản đầu tư tiềm năng cuối cùng dẫn đến một cuộc gặp với Son, hiện chủ yếu được tổ chức thông qua nền tảng trực tuyến Zoom. Có thể mất chưa đầy một giờ để ông quyết định đầu tư tiền tỷ.

Son nói với Nikkei: “Chỉ có 5% công ty có lãi khi chúng tôi đầu tư. 95% các công ty đang thua lỗ và mức lỗ tiếp tục tăng lên. Chúng tôi đầu tư vào các công ty này với mức định giá rất lớn. Bạn cần sự can đảm để làm điều đó”.

“Thông thường, rất khó để đưa ra quyết định đầu tư dựa trên cái gọi là cách suy nghĩ của tổ chức tài chính truyền thống. Một trong những lý do chúng tôi có thể làm được điều đó là chúng tôi hiểu được nền tảng của công nghệ”, ông nói.

Son tỏ ra thoải mái với rủi ro của cả thành công và thất bại đáng kinh ngạc. Ông chỉ ra rằng Alibaba đã thua lỗ khi đầu tư lần đầu. “Chúng tôi sử dụng trí tưởng tượng của mình. Nếu doanh nghiệp sử dụng trí tuệ nhân tạo theo cách này và có được khách hàng, nó sẽ hoạt động. Nếu phạm sai lầm một lần, nó sẽ rơi xuống vực thẳm”- Tổng giám đốc SoftBank cho biết.

Trên thực tế, những hạt giống của những vụ cá cược hàng tỷ USD đó đã được gieo trồng từ nhiều năm trước khi Quỹ Vision. SoftBank đã đồng dẫn đầu khoản đầu tư 100 triệu USD vào Tokopedia, một trang web mua sắm trực tuyến ở Indonesia. Quỹ cũng đặt cược vào ngành công nghiệp gọi xe non trẻ của châu Á, rót 250 triệu USD vào Grab Taxi ở Đông Nam Á và dẫn đầu vòng tài trợ 600 triệu USD cho Kuaidi Dache ở Trung Quốc.

Những công ty này sau đó đã được tài trợ tăng thêm hàng tỷ USD từ Quỹ Vision. Trước khi bắt đầu hoạt động vào năm 2017, thị trường gọi vốn đã được thống trị bởi hai loại nhà đầu tư lớn.

Thứ nhất, các quỹ đầu tư tư nhân lớn sẽ mua các công ty có dòng tiền ổn định, cải thiện tỷ suất lợi nhuận của họ và bán chúng, phân phối lợi nhuận giữa chính họ và các nhà đầu tư quỹ.

Thứ hai, các nhà đầu tư vào các công ty khởi nghiệp, được gọi là đầu tư mạo hiểm, thường cung cấp một lượng vốn nhỏ cho nhiều công ty với hy vọng rằng một số ít sẽ trở nên thành công rực rỡ.

Quỹ Vision số 1, huy động được hơn 98 tỷ USD, là sự kết hợp độc đáo của cả hai. Nó đầu tư vào quy mô của các quỹ đầu tư tư nhân lớn nhất, nhưng nhắm mục tiêu vào các công ty công nghệ đang phát triển nhanh với các mô hình kinh doanh chưa được chứng minh.

Oliver Matthew, một nhà phân tích tại CLSA, cho biết: “Bạn đang câu giờ để công ty chứng minh mô hình kinh doanh phù hợp. Một số khoản đầu tư này sẽ thất bại, và họ chấp nhận điều đó. Nhưng mức độ gián đoạn tổng thể mà bạn có thể mang lại thông qua các loại công ty này sẽ bù đắp cho một số ít các khoản đầu tư thất bại”.