Sách giáo khoa, chương trình mới và giáo viên cốt cán

>> Cần thấm nhuần triết lý của Chủ tịch Hồ Chí Minh về sự nghiệp giáo dục

Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, đội ngũ giáo viên cốt cán là những người được tiếp cận với chương trình sớm nhất qua việc tham gia các lớp bồi dưỡng, tập huấn về những nội dung giáo dục sắp được triển khai.

Hình thức bồi dưỡng giáo viên cốt cán thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới được tổ chức theo hướng chuyển từ bồi dưỡng sang tự bồi dưỡng để bồi dưỡng cho toàn thể giáo viên.

Những giáo viên cốt cán sẽ có thời gian học tập qua mạng cũng như khi tham gia khóa học trực tiếp và sau đó sẽ thực hành để được công nhận hoàn thành khóa học. Tiếp theo lộ trình, đội ngũ cốt cán này sẽ triển khai tập huấn đại trà cho tất cả giáo viên.

Theo thông tư 20/2018/TT-BGDĐT quy định về chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông được ban hành ngày 22/8/2018 và có hiệu lực từ ngày 10/10/2018, những tiêu chuẩn lựa chọn giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông cốt cán là: Có ít nhất 05 năm kinh nghiệm giảng dạy trực tiếp ở cùng cấp học, xếp loại đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp từ Khá trở lên, có khả năng thiết kế các tiết dạy mẫu, tổ chức chuyên đề, có khả năng sử dụng ngoại ngữ, ứng dụng công nghệ thông tin…

Thông tư cũng đưa ra qui trình chọn lựa và nhiệm vụ của giáo viên cốt cán. Những tiêu chuẩn, qui định từ thông tư này là cơ sở để chọn lựa giáo viên cốt cán cho những cơ sở giáo dục.

Thường là những giáo viên giảng dạy lâu năm, đạt nhiều thành tích trong các hội thi, tổ trưởng chuyên môn sẽ được lựa chọn… Nhiệm vụ chính của những giáo viên được tuyển chọn là để hỗ trợ các hoạt động phát triển nghề nghiệp của giáo viên tại địa phương mà việc tổ chức triển khai những nội dung họ được tập huấn đến với giáo viên là một minh chứng rõ nét nhất.

Không phải là tất cả, tuy nhiên, có những đợt tập huấn, bồi dưỡng do giáo viên cốt cán đảm nhận chưa đạt yêu cầu cao bởi những lí do: Khả năng diễn đạt chưa tốt, hiểu chưa đúng về nội dung vấn đề, hạn chế về ngoại ngữ hay tin học…

Ở một góc độ khác, có quá lời chăng khi nói rằng: Một số giáo viên cốt cán tự bằng lòng với chính mình mà không chịu học hỏi để nâng cao trình độ và nghiệp vụ từ đó ảnh hưởng đến uy tín cá nhân mình trong mắt đồng nghiệp và ngay cả học sinh.

Những tiêu chuẩn, qui định trong thông tư 20 chỉ đơn thuần về mặt hành chính để chọn lựa giáo viên cốt cán. Ở góc độ sư phạm, giáo viên cốt cán phải có kiến thức chuyên môn tốt, nghiệp vụ sư phạm vững vàng và vận dụng vào thực tiễn đạt hiệu quả cao nơi bộ môn mình phụ trách bởi vì hơn ai hết họ phải tạo được niềm tin trong mắt đồng nghiệp qua hiệu quả công việc ngay vị trị việc làm của mình trước khi làm công tác tư vấn, hỗ trợ, hướng dẫn giáo viên theo qui định của thông tư 20.

Những kiến thức trong sách giáo khoa chỉ phát huy tác dụng và năng lực, phẩm chất người học chỉ phát triển đúng hướng khi người giáo viên thể hiện đúng tinh thần của chương trình mới qua việc phát huy tư duy giảng dạy trong các hoạt động sư phạm trong nhà trường mà đội ngũ giáo viên cốt cán đóng vai trò quan trọng trong việc lan tỏa tư duy giảng dạy tích cực đến những đồng nghiệp của mình.

Tinh thần lan toả tích cực của giáo viên cốt cán là một trong những điểm nhấn quan trọng để kiến thức và phương pháp giảng dạy đến với học sinh thông qua đội ngũ giáo viên đang thực hiện chương trình.

Trên nền tảng kiến thức chung, người thầy có thể thiết kế nên những bải giảng của riêng mình với những hoạt động học tập phù hợp với tình hình thực tế - Trình độ người học, dữ liệu và thiết bị dạy học được cung cấp hay sưu tầm.

Với một người thầy tâm huyết, bài giảng không đơn thuần là những slide trình chiếu hay những con chữ, hình ảnh cung cấp lý thuyết đến mà đó là những sáng tạo mang dấu ấn của riêng mình.

Người học nhớ đến người những người thầy truyền cảm hứng hơn là những người thầy truyền thụ kiến thức. Ảnh: Quốc Tuấn

>> Giáo dục Việt Nam - Học sinh hay những “cậu giời”?

> Lời thách thức của học sinh và câu chuyện vị thế người thầy

Trong cùng một kiến thức nền, người học có thể nhớ đến người những người thầy truyền cảm hứng hơn là những người thầy truyền thụ kiến thức. Những kịch bản dạy học nên được xây dựng và thiết kế thật sinh động để tạo nên những sản phẩm sư phạm của chính mình để thu hút học trò trên sân khấu giảng dạy mà trong đó người thầy đóng vai trò vừa là người hướng dẫn vừa là người tham gia vào các hoạt động để những kiến thức được thẩm thấu dần qua các tiết dạy thể hiện được bản lĩnh sư phạm và tinh thần trách nhiệm trong công việc.

Về tổng thể, những thay đổi của chương trình giáo dục phổ thông mới dã đúng theo hướng sáng tạo, khơi gợi ở trẻ niềm vui học tập và vận dụng kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống. Sách giáo khoa chỉ là một tài liệu học tập trong số rất nhiều học liệu phục vụ cho việc phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. 

Khi tiếp cận với những điều mới mẻ, những việc ban đầu là cực kì khó khăn nhưng quan trọng nhất là xuất phát từ thực tiễn để đổi mới tư duy mà giáo viên cốt cán phải thể hiện được sự năng động, sáng tạo trong công việc hình thành và lan tỏa những phương thức hoạt động hữu hiệu từ những kiến thức trong sách giáo khoa.

Kiến thức từ sách giáo khoa sẽ trở nên lỗi thời theo qui luật của cuộc sống vì vậy người thầy phải định hướng cho học trò mình kỹ năng tự học, năng lực chấp nhận làm mới bản thân để mở mang tầm nhìn và biết được mình đang ở đâu, thiếu những gì cần để bổ sung và giải quyết các vấn đề trong học tập và đời sống.

Kiểu tư duy theo lối mòn, khuôn sáo ảnh hưởng tiêu cực đến sự sáng tạo của học sinh phải dần dần được loại bỏ. Dạy học không ngừng thay đổi trong việc tiếp cận với sự phát triển chung của toàn nhân loại. Công nghệ thông tin với những thiết bị, chương trình, ứng dụng hỗ trợ người thầy rất nhiều. 

Tinh thần đổi mới giáo dục theo hướng tiếp cận với sự phát triển trong xã hội công nghệ, thế giới phẳng rất cần sự chủ động sáng tạo của giáo viên, đặc biệt là giáo viên cốt cán với việc tự bồi dưỡng cho chính bản thân mình và hỗ trợ đồng nghiệp trong công tác giảng dạy.

Ở góc độ quản lý, điều hành khi lựa chọn giáo viên cốt cán nên chú ý đến tiêu chí làm được việc hơn là những quy định hành chính thì mới đạt hiệu quả cao khi những người làm được việc luôn luôn suy nghĩ, tìm tòi cái mới, cái phù hợp với thực tế để phục vụ cộng đồng.