Sai phạm trong quản lý đất đai – Trách nhiệm thuộc về ai?

Theo báo cáo của Thanh tra Chính phủ, năm 2019, số đơn khiếu nại về lĩnh vực đất đai tiếp tục chiếm đa số trong tổng số đơn khiếu nại (67,7%, tăng 5,9% so với năm 2018), trong đó tập trung chủ yếu vào các vấn đề như: Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; khiếu nại, tranh chấp đất đai có nguồn gốc là đất do nông, lâm trường quản lý, liên quan đến sử dụng đất an ninh, quốc phòng, việc chuyển đổi mô hình chợ truyền thống, khiếu kiện, tranh chấp tại các dự án bất động sản,…

Trên thực tế hiện nay, cũng không ít các sai phạm vẫn nghiễm nhiên tồn tại, ngoài việc các dự án “đất vàng” đang rơi vào tình trạng lãng phí khi bỏ hoang, chậm tiến độ, thì nhiều nơi, việc sử dụng sai mục đích đất vẫn diễn ra ngày một phổ biến, công khai nhưng chưa ai phải chịu trách nhiệm…

Trong đó phải kế đến hàng loạt “đất vàng” dự án tại đường Thành Thái, đường Trần Thái Tông, đường Nguyễn Chánh,… quận Cậu Giấy khi đất dự án ngang nhiên biến thành “chợ ô tô” khi hàng loạt các gara đua nhau mọc lên, nhưng chính quyền địa phương vẫn thờ ơ, mặc nhiên cho tồn tại…

Hay mới đây, Diễn đàn Doanh nghiệp cũng có hàng loạt bài viết về hiện trạng “xẻ thịt” công viên vẫn ngang nhiên tồn tại, trong đó, có đưa ra những vấn đề bất cập liên quan đến công tác quản lý đất đai tại nhiều điểm công viên, vườn hoa như công viên Bắc Linh Đàm, công viên Thủ Lệ,…

Đáng nói, hiện trạng được cơ quan báo chí chỉ ra không phải mới những tồn tại nhiều năm qua gây nhức nhối trong dư luận nhưng vẫn bị ngó lơ, đặc biệt, chính những người đang được giao quản lý đất lại nghiễm nhiên coi trách nhiệm của mình bằng không.

Như liên quan đến hàng loạt sai phạm trong quản lý, sử dụng đất tại công viên Thủ Lệ, ông Nguyễn Minh Quyết – Phó tổng giám đốc, Công ty TNHH MTV Vườn thú Hà Nội chỉ khẳng định: đây chỉ là các công trình phụ trợ cho sân tennis, ai sai, sai phạm đến đâu sẽ tự chịu trách nhiệm trước pháp luật(?).

Trong khi đó, trên chính phần diện tích đất thuộc quản lý của mình, Công ty TNHH MTV Vườn thú Hà Nội lại đang cho Công ty TNHH Thương mại Hoàng Vinh thuê lại, liệu đã đúng chức năng, thẩm quyền?

Việc hàng loạt nhà hàng, điểm kinh doanh dịch vụ được mọc lên lại thuộc về Công ty TNHH Thương mại Hoàng Vinh, mà quên mất ai mới là người được giao quản lý? Câu hỏi “trách nhiệm thuộc về ai”, có lẽ sẽ mãi chỉ là điệp khúc trên giấy?

Trên thực tế hiện nay, không ít bài học nhãn tiền từ công tác quản lý đất đai đã xảy ra, đình đám như: khu “đất vàng” số 8 - 12 Lê Duẩn; Khu đô thị mới Thủ Thiêm, TP. Hồ Chí Minh hay tại giữa Thủ đô cũng không ít trường hợp tương tự cũng xảy ra như: mương Phan Kế Bính, Ba Đình; mương Trần Quốc Hoàn, Cầu Giấy;… Lỗ hổng thực sự ở đâu?

Thông tin với báo chí, PGS. TS. Nguyễn Quang Tuyến - Đại học Luật Hà Nội, cho rằng, mặc dù trong thời gian qua, Nhà nước đã cố gắng sửa đổi pháp luật trong quản lý đất đai, tuy nhiên, thực tế vẫn còn tồn tại bất cập. Trong đó, lỗ hổng kiểm soát quyền lực làm không hiệu quả, nhiều người được giao quản lý đất đã tự ý thu hồi đất, cấp đất, giao đất, bán đất, tình trạng này diễn ra phổ biến tràn lan tại nhiều địa phương trên cả nước.

Theo ông Tuyến, nguyên nhân là do hệ thống chính sách pháp luật đất đai của nước ta còn nhiều bất cập, chưa có được hệ thống dữ liệu đầy đủ về đất đai trong cả nước, do đó số liệu thông tin điều tra cũng có sự khác nhau. Việc thanh tra, kiểm tra, mặc dù phát hiện ra nhiều sai phạm nhưng dường như còn ít các xử lý về hình sự mà chủ yếu là xử lý hành chính, phạt tiền.

Cũng liên quan đến vấn đề trên, trao đổi với PV, Luật sư Nguyễn Trọng Hiệp – Giám đốc Công ty luật HPVN cũng cho biết: quy định của Luật Đất đai có phân cấp rõ ràng, trách nhiệm của từng đơn vị trong công tác quản lý đất đai, nếu để xảy ra sai phạm trên địa bàn, đừng nói đến nguyên nhân từ đâu, trước tiên phải hỏi người đứng đầu địa phương.

"Bởi, tại Điều 23 Luật Đất đai 2013, quy định rõ với nội dung như sau: Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về đất đai trong phạm vi cả nước; Bộ Tài nguyên và Môi trường chịu trách nhiệm trước Chính phủ trong việc thống nhất quản lý nhà nước về đất đai, Bộ, cơ quan ngang bộ có liên quan trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm giúp Chính phủ trong quản lý nhà nước về đất đai; Ủy ban nhân dân các cấp có trách nhiệm quản lý nhà nước về đất đai tại địa phương theo thẩm quyền quy định tại Luật này", Luật sư Hiệp nói.