Sàn giao dịch hàng hóa “khắc chế” nguy cơ VLXD tăng giá đột biến

Việc giá các loại vật liệu xây dựng, nhất là giá thép tăng cao đột biến trong thời gian ngắn đã khiến cho các doanh nghiệp xây dựng gặp phải rất nhiều khó khăn, thậm chí đứng trước nguy cơ phá sản.

Mới đây, tại văn bản số 30/HHNĐ gửi tới VCCI và UBND tỉnh Nam Định, ông Trần Xuân Ngữ - Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa tỉnh Nam Định chỉ rõ đối với các công trình xây dựng dân dụng và hạ tầng có giá trị từ 10 tỷ đồng trở xuống hiện giá trị bù lỗ cho vật liệu xây dựng (VLXD) đầu vào lên đến khoảng 600-700 triệu đồng.

Theo các chuyên gia, để góp phần giải quyết sự bị động của các doanh nghiệp xây dựng trong việc tiếp cận các loại VLXD như hiện nay về mặt chính sách, điều mà các cơ quan chức năng cần nghiên cứu trong thời gian tới sớm đẩy mạnh việc phát triển các thị trường hàng hóa ở Việt Nam, tức là các doanh nghiệp có thể tiếp cận được với các công cụ và các hợp đồng kỳ hạn không chỉ đối với sắt thép mà còn các kim loại, VLXD thiết yếu khác trên các Sàn giao dịch hàng hóa.

Cụ thể, Sàn giao dịch hàng hóa tương lai (hay còn gọi Phái sinh hàng hóa) là giao dịch trong đó khách hàng thực hiện mua, bán một khối lượng hàng hóa tại mức giá xác định và việc giao nhận hàng được thực hiện tại một thời điểm định trước trong tương lai. Các yếu tố của giao dịch như khối lượng, thời gian đến hạn, tiêu chuẩn hàng hóa, mức giá… được các sàn giao dịch quy định.

Theo PGS.TS Trương Thị Thủy - Phó Giám đốc Học viện Tài chính dẫn chứng thì thông qua một Sàn giao dịch hàng hóa doanh nghiệp có thể thực hiện được việc mua - bán một loại hàng hóa (như cà phê, sắt thép...) trên thị trường cả trong nước và quốc tế với mức giá mà được doanh nghiệp “ưng ý” nhất, còn hàng giao sau, thời điểm do hai bên thỏa thuận. Điều quan trọng nhất tại thời điểm giao hàng, dù giá lên hay giá xuống vẫn đảm bảo được hàng hóa giao theo giá được “chốt” lệnh từ trước.

Thực tế cho thấy, Việt Nam đã có những sàn giao dịch hàng hóa, tuy nhiên những sàn này hầu như hoạt động chỉ mang tính chất trung gian, môi giới chứ chưa có những sản phẩm giao dịch riêng như các hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng giao sau,..

Theo các chuyên gia, một khi hình thành được những Sàn giao dịch hàng hóa như mô hình tại các nước phát triển sẽ là công cụ quan trọng để các doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp nhà thầu xây dựng nói riêng có thể tiếp cận những sản phẩm giao dịch tiến bộ đảm bảo cho các doanh nghiệp Việt trong quá trình hội nhập.

Theo TS Nguyễn Minh Phong, nguyên Trưởng Phòng nghiên cứu kinh tế - Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế xã hội Hà Nội thì sự ra đời của thị trường phái sinh trong một thị trường giao ngay giúp hoàn tất quá trình định giá dựa vào thị trường, phòng ngừa những rủi ro về biến động giá trên thị trường giao ngay ở mức chi phí thấp.

Hiện có 19 thị trường hàng hóa phái sinh mới nổi ở châu Á. Một số nước đã phát triển thị trường này một cách tích cực với khả năng thanh khoản cao như Nhật Bản; còn các thị trường mới nổi ở châu Á mới chỉ phát triển ở giai đoạn sớm.

Chia sẻ với Diễn đàn Doanh nghiệp, lãnh đạo một doanh nghiệp nhà thầu xây dựng lớn cho biết nếu doanh nghiệp sẵn sàng chốt giá, thậm chí trả trước tiền hàng để được đảm bảo về giá VLXD, điều đó sẽ giúp bài toán chi phí không bị “vỡ” khi có những “tai nạn” như việc giá thép tăng đến 40% vừa qua.

"Điều quan trọng là cơ chế phải rõ ràng và phải được giám sát các nghĩa vụ liên quan khi thực hiện các hợp đồng tương lai này vì doanh nghiệp, tức người đi mua đã chấp nhận trả tiền trước rồi" - vị lãnh đạo DN lưu ý.