Tăng phí BOT: Sẽ gây hệ lụy xấu

Xoay quanh câu chuyện đề xuất tăng phí BOT, chỉ tính riêng từ đầu năm 2020 đến nay, Bộ Giao thông vận tải đã có ít nhất hai lần kiến nghị Chính phủ, với lý do, tăng phí để giảm khó khăn cho doanh nghiệp BOT do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19. Trong đó, có hai phương án đã được đơn vị này đưa ra:

Một là, cho phép doanh nghiệp được tăng phí theo hợp đồng dự án đã ký kết.

Hai là, giữ nguyên mức phí như hiện nay và chỉ tăng theo lộ trình trong hợp đồng từ 2022 nhưng Nhà nước phải bố trí khoảng 5.080 tỷ đồng để hỗ trợ các dự án khi chưa được tăng phí.

Trong khi đó, nhìn vào thực trạng chung hiện nay, hầu hết các doanh nghiệp đều bị ảnh hưởng, người dân bị ảnh hưởng không riêng một mình doanh nghiệp BOT, vậy, tăng phí cứu doanh nghiệp BOT, ai cứu người dân và các doanh nghiệp khác?

Dư luận vẫn còn nhiều quan ngại, tuy nhiên, tháng 11/2020 vừa qua, lãnh đạo Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ (VARSI) cho biết, đã kiến nghị Chính phủ và các Bộ, ngành nhiều vấn đề tồn tại của những dự án BOT. Trong đó, câu chuyện mức phí sử dụng đường bộ tại các dự án BOT không được tăng theo lộ trình cam kết làm ảnh hưởng lớn đến phương án tài chính của nhiều dự án.

Theo VARSI, việc chưa được tăng phí theo lộ trình thuộc trách nhiệm của cơ quan Nhà nước đối với những cam kết trong hợp đồng đã ký, các chính sách thuế, phí hay quản lý, sử dụng tài sản công hoặc thay đổi gây rủi ro cao trong quá trình đầu tư, ảnh hưởng đến đầu tư dài hạn những dự án giao thông.

Cũng theo đơn vị này, Luật PPP mới được Quốc hội thông qua đã có quy định Nhà nước chia sẻ rủi ro đối với các dự án mới song chưa làm rõ cơ chế, hướng dẫn đối với các dự án đã và đang triển khai.

Liên quan đến vấn đề này, thông tin với báo chí, PGS.TS Ngô Trí Long - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), cho rằng, tăng phí BOT theo lộ trình là căn cứ theo đúng hợp đồng, tuy nhiên, cần phải thấy rằng dịch bệnh COVID-19 đã và đang ảnh hưởng nặng nề tới mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, thời điểm này là lúc miễn giảm thuế phí, giãn nợ ngân hàng và thực hiện các gói cứu trợ tới người dân, doanh nghiệp chứ không phải đòi tăng phí.

“Yêu sách” đòi tăng phí BOT được nhắc đi nhắc lại rất nhiều lần trong năm 2020 là năm đại dịch COVID-19 hoành hành, đây là điều không thể chấp nhận được. Ban đầu là Bộ Giao thông vận tải đề xuất, sau đó là phía doanh nghiệp BOT đề xuất, cơ quan đề xuất khác nhau nhưng nội dung lại giống nhau” - PGS.TS Ngô Trí Long nói.

Theo PGS.TS Ngô Trí Long, Bộ Giao thông vận tải và doanh nghiệp BOT liên tục kêu dịch COVID-19 khiến doanh thu tại các dự án BOT bị sụt giảm và lấy đây là một trong những lý do để đòi tăng phí BOT, cách lý luận thể hiện sự ích kỷ khó chấp nhận được bởi tất cả các doanh nghiệp và người dân đều bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh chứ không riêng doanh nghiệp BOT.

Cũng theo vị chuyên gia này, "Tăng phí BOT vào lúc này sẽ tạo ra rất nhiều hệ quả xấu đến kinh doanh sản xuất và đời sống dân sinh, giải pháp khả thi nhất lúc này là thay thế việc tăng phí bằng kéo dài thêm thời gian thu phí. Các doanh nghiệp BOT cũng phải biết chia sẻ khó khăn với người dân và cộng đồng trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 ảnh hưởng đến toàn xã hội như hiện nay".

Đề cập đến việc đề xuất tăng phí BOT tại thời điểm như hiện nay, thông tin với báo chí, TS Nguyễn Minh Phong – chuyên gia kinh tế cũng nêu quan điểm: "Việc tăng hoặc giảm hoặc thu phí BOT không thể tự tiện đề nghị là được, cần căn cứ vào các cơ sở pháp lý, đồng thời phải được giải trình minh bạch. Tuyến nào, địa điểm nào, mức hợp đồng là bao nhiêu và tại sao lại nâng, tất cả phải được công khai và đánh giá đúng".